Μεγάλη εικόνα

China hangzhou bay bridge

Ο δημόσιος λόγος τον τελευταίο καιρό είναι αποσπασματικός. Αντανακλά τον κατακερματισμό της κοινωνίας και βασίζεται στη συντεχνιακή οργάνωση των συμφερόντων. Το μνημόνιο της ελληνικής κυβέρνησης με την τρόικα είναι πλέον ο άξονας όλων των συζητήσεων, των αναλύσεων και των αντιπαραθέσεων. Αντιμετωπίζεται από τους Έλληνες σαν να είναι το δάσος και όχι το δέντρο. Απουσιάζει μία μεγάλη αφήγηση, μια εξήγηση, ένα σχέδιο. Όλα περιστρέφονται γύρω από την μετάφραση του κειμένου, την απόδοσή του στα ελληνικά, την ερμηνεία των διατάξεων, την εφαρμογή τους από τους υπουργούς και άλλα τέτοια θλιβερά και μίζερα.

Την ίδια στιγμή παγκόσμιες ανακατατάξεις λαμβάνουν χώρα. Το εργοστάσιο του κόσμου, η Κίνα των θηριωδών ρυθμών ανάπτυξης αντιμετωπίζει τις πρώτες δειλές απεργίες των εργαζομένων της, τη στιγμή που φαίνεται έτοιμη να εισβάλει στη Δύση οικονομικά και παραγωγικά. Η Δύση αναδιπλώνεται αντιλαμβανόμενη πως δεν γίνεται να κυριαρχήσει με όρους νεοσυντηριτικούς, βασιζόμενη στην ωμή στρατιωτική ισχύ. Χώρες αναπτυσσόμενες διεκδικούν νέους ρόλους, περιφερειακούς, παγκόσμιους, εκμεταλλευόμενες τα όποια προτερήματά τους. Η Δύση γερνάει, η Ανατολή γεννάει, ο πληθυσμός αυξάνεται και το περιβάλλον επιβαρύνεται.

Ίσως βρισκόμαστε μπροστά στην ανάδυση ενός πολυπολικού κόσμου, με χαρακτηριστικά που διαφέρουν από αυτά που ζήσαμε εδώ και τρεις γενιές. Πως σχετίζονται αυτά με την Ελλάδα και το μνημόνιο που υπεγράφη; Παίζουν κάποιο ρόλο στην καθημερινότητά μας; Εκ πρώτης όψεως όχι. Εάν θέλουμε να παραμείνουμε απαθείς, άβουλοι, επικυριαρχούμενοι δεν πρέπει να μας απασχολούν. Εάν όμως δεν βλέπουμε το μέλλον μας ως τελευταίοι τροχοί της αμάξης, ως κράτος παρίας της Δύσης, ως μονίμως πένητες, οφείλουμε να εξετάσουμε όλα τα παραπάνω. Η γεωγραφική θέση μας, επιτρέπει την ανάληψη πρωτοβουλιών. Το κάναμε στο παρελθόν- μπορούμε και τώρα. Η καταστατική μας θέση στη Δύση δεν κινδυνεύει εάν αδράξουμε τις ευκαιρίες. Αντιθέτως ενισχύεται. Πέραν της ευρωπαϊκής ταυτότητας έχουμε την βαλκανική, την μεσογειακή. Είμαστε κληρονόμοι του αρχαίου κλασσικού πολιτισμού, που μπορεί στα πλαίσια της προτεσταντικής ηθικής να μην σημαίνει τίποτα, όμως εκτιμάται περισσότερο από δυνάμεις με ανάλογο παρελθόν.

Αν καταφέρουμε να δούμε την μεγάλη εικόνα, θα διαπιστώσουμε πως δεν έχουμε ξοφλήσει. Μπορούμε με προϋποθέσεις. Βασική προϋπόθεση να μην μονοδρομούμε την σκέψη μας. Το ίδιο και η κυβέρνηση. Οφείλει στους Έλληνες να επεξεργαστεί και να παρουσιάσει ένα διαφορετικό σχέδιο. Να δώσει ένα στίγμα, να δείξει ότι μπορεί, ότι γνωρίζει, ότι έχει παγκόσμιο βλέμμα, ότι βλέπει την μεγάλη εικόνα.

Η φτώχεια, όσο και αν επενδυθεί με ηθικολογικές προσεγγίσεις, δεν θα επιφέρει τον εξαγνισμό των παλιών ανομημάτων, ούτε αποτελεί σχέδιο για τον τόπο. Ενισχύει την απαξίωση, την απογοήτευση, την αποσάθρωση. Αντίθετα μια προσέγγιση στοιχειωδώς οραματική θα έδινε μία διέξοδο. Θα συνέδεε την τοπική δυσπραγία με τις παγκόσμιες εξελίξεις, θα κινητοποιούσε μερίδα του κόσμου, θα επανενεργοποιούσε τις δημιουργικές δυνάμεις της χώρας. Θα δημιουργούσε την αίσθηση πως μπορούμε, θέλουμε και γνωρίζουμε. Θα είχε σύμμαχο τον κόσμο της εργασίας.

Τα χρονικά αλλά κυρίως τα κοινωνικά περιθώρια έχουν στενέψει. Το φθινόπωρο αναμένονται εξελίξεις. Προς ποια κατεύθυνση παραμένει ζητούμενο. Ας ελπίσουμε πως όλοι θα σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Διαφορετικά θα μιλάμε για τέλος εποχής, με ανυπολόγιστο κόστος και ανοιχτά πολλά ενδεχόμενα.

Οπτικές (άρθρο μου για την εφημεριδα Θεσσαλονίκη 25/5/2010)

Οι αναλύσεις για το ελληνικό πρόβλημα είναι πάρα πολλές πλέον που η παρακολούθησή τους καθίσταται δύσκολη ακόμη και για όποιον το επιθυμεί. Το αξιοπερίεργο με αυτή την υπερπληθώρα εκτιμήσεων και αναλύσεων είναι πως όλες κρύβουν μια αλήθεια μέσα τους. Όλες διέπονται από λογικούς συλλογισμούς, εντοπίζουν αίτια και εν μέρει προτείνουν λύσεις.

Το γεγονός αυτό είναι τρανταχτή απόδειξη πως η τοποθέτηση του κάλε Έλληνα πολίτη απέναντι στις εξελίξεις είναι συνισταμένη πολλών και διαφορετικών στοιχείων. Η κομματική του τοποθέτηση, η ταξική του θέση , το μορφωτικό του επίπεδο αλλά και το εν γένει αξιακό του πλαίσιο είναι αυτά που καθορίζουν την στάση του απέναντι στις εξελίξεις. Είναι δηλαδή θέμα οπτικής.

Όσοι για παράδειγμα εντοπίζουν την αιτία του προβλήματος στον ελληνικό μεταπολιτευτικό ανορθολογισμό – κυρίως του κράτους- διαβλέπουν μια τεράστια ιστορική ευκαιρία να ξεμπερδεύουμε με αυτό το πρόβλημα. Βλέπουν στο ΔΝΤ και στον ευρωπαϊκό μηχανισμό διάσωσης τους αναγκαίους και ικανούς φορείς που θα εξορθολογίσουν την άλογη Ελληνική Πολιτεία . Αντίθετα όσοι θεωρούν πως το οξύ ελληνικό πρόβλημα είναι μέρος ενός δομικού προβλήματος του ευρωπαϊκού οικοδομήματος αλλά και του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού, πιστεύουν ότι η πραγματικότητα τους δικαιώνει και επιπλέον πως βρισκόμαστε μπροστά σε μία ευκαιρία αλλαγής σε υπερεθνικό επίπεδο. Βέβαια οι ομαδοποιήσεις και οι αποχρώσεις είναι περισσότερες, αλλά η βασική διαχωριστική γραμμή τοποθετείται κάπως έτσι. Φταίμε εμείς ή φταίει το σύστημα;

Είναι προφανές πως φταίνε και τα δύο. Σίγουρα φταίμε εμείς που την ώρα της κρίσης ήμαστε ο πιο αδύναμος κρίκος, με σωρεία προβλημάτων όπως επίσης σίγουρα υπάρχει δομικό πρόβλημα τόσο στην ΟΝΕ όσο και στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Το ένα δεν αναιρεί το άλλο.

Αποτελεί αυτή η διαπίστωση κάτι πρωτοφανές ή πρωτάκουστο; Όχι, σίγουρα όχι. Γιατί όμως τότε η δημόσια σφαίρα και ο δημόσιος διάλογος βρίθουν μονομερών αναλύσεων που διεκδικούν την αλήθεια; Διότι σε καιρούς κρίσης, οικονομικής, πολιτικής, παραγωγικής, είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο να γίνονται αναθεωρητικές συζητήσεις γύρω από αυτό που τελειώνει, τα χαρακτηριστικά του και τις αδυναμίες του, καθώς στην ανάγνωση των αιτιών του προβλήματος θα στηθεί το νέο, αυτό που έρχεται. Όποιος κατορθώσει να ΄΄επιβάλει΄΄ την δική του οπτική, όποιος καταστήσει την δική του ανάλυση και το δικό του αφήγημα κυρίαρχο, θα είναι κυρίαρχος στην νέα εποχή που φαίνεται πως ξημερώνει. Άρα είναι λογικό να παρατηρούμε στρατευμένες αναλύσεις και τοποθετήσεις που δεν επιδιώκουν την σύνθεση αλλά την καταδίκη αυτού που θεωρούν κακό. Είναι σαν μία μάχη για την pole position της νέας εποχής... Ο νικητής θα ξεκινήσει πρώτος!

Δείτε για παράδειγμα τον λόγο των κομμάτων αλλά και άλλων πολιτικά δρώντων. Για το ΠΑ.ΣΟ.Κ την ευθύνη φέρει η εξαετία της Ν.Δ, για την Ν.Δ το δομικά σπάταλο πασοκικό κράτος, για την Αριστερά ο δικομματισμός, για το ΚΚΕ ο καπιταλισμός, για τους συνδικαλιστές η εργοδοσία που φοροδιαφεύγει, για την εργοδοσία το υπερδιογκωμένο Δημόσιο και η μεταπολιτευτική κουλτούρα κ.ο.κ

Ή θα προσπαθήσουμε λοιπόν να συνθέσουμε ή θα επιλέξουμε βάσει του αξιακού μας πλαισίου, πρώτα ατομικά και ακολούθως συλλογικά. Σε κάθε περίπτωση το ζήτημα είναι πολιτικό.

Ουσιώδης διαφορά (άρθρο μου για την εφημεριδα Θεσσαλονικη 31/5/2010)

Μία ουσιώδης διαφορά φαίνεται πως αγνοείται από την κυρίαρχη ανάλυση των ημερών. Το αίτημα του εξορθολογισμού του κράτους συγχέεται σκοπίμως (;) με τα δημοσιονομικά μέτρα που περιορίζουν δραστικά τα εισοδήματα των πολιτών. Είναι το ίδιο; Ταυτίζονται αυτά τα δύο; Οικονομικά όχι, πολιτικά και επικοινωνιακά μάλλον ναι, ουτωσώστε η στήριξη στο πρώτο να επιμηκυνθεί έστω ως αναγκαία αποδοχή των δεύτερων. Πάνω σε αυτόν τον ακροβατισμό η κυβέρνηση προσπαθεί να στήσει το οικοδόμημα της όποιας συναίνεσης για να κερδίσει πολιτικό χρόνο, ελπίζοντας ότι θα τα καταφέρει στο τέλος. Είναι ένα σχέδιο και αυτό, εν μέσω μιας πολιτικής ερήμου απουσίας εναλλακτικών προτάσεων από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και ιδιαιτέρως της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Είναι ένα σχέδιο όμως που πάσχει.

Το σχέδιο αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να μετριάσει τις αντιδράσεις με μία βασική προϋπόθεση. Την παρουσίαση από την κυβέρνηση ενός συνολικού πλαισίου, ενός χρονοδιαγράμματος και κάποιων εγγυήσεων και δεσμεύσεων προς την κοινωνία. Προς ώρας δεν έχουμε δει κάτι τέτοιο. Μάλλον καλούμαστε να κάνουμε μια βουτιά στο κενό και να ελπίσουμε μεταφυσικά πως θα τα καταφέρουμε. Αυτό το αίσθημα ανασφάλειας ενισχύεται και από την αποτυχημένη επικοινωνιακή διαχείριση και δημιουργεί την πεποίθηση πλέον πως οι παράγοντες που θα κρίνουν την έκβαση της προσπάθειας δεν ελέγχονται κυρίαρχα από εμάς (κυβέρνηση και κοινωνία). Αυτό όμως είναι παραλυτικό και δυναμιτίζει την όποια προοπτική συντεταγμένης προσπάθειας εξόδου από την κρίση, καθώς νομιμοποιεί διπλά την κοινωνική διαμαρτυρία. Το ψυχολογικό κόστος, επιδρά και αυτό στην οικονομία, όπως διατείνονται οι οικονομολόγοι και λογίζεται αθροιστικά με το υπαρκτό οικονομικό πρόβλημα.

Το πολιτικό σύστημα αντιλαμβανόμενο την πίεση που δέχεται εξαιτίας της πρωτοφανούς θέσης στην οποία βρίσκεται προσπαθεί να αντιδράσει. Φαίνεται πως μετά από χρόνια η διαλεύκανση σκανδάλων διαπλοκής και διαφθοράς έχει τεθεί στο τραπέζι. Καλοδεχούμενες αυτές οι προσπάθειες αν και συνοδεύονται από καχυποψία. Όμως και εδώ υπάρχει ακόμη μια ουσιώδης διαφορά, η οποία θα αποκαλυφθεί το φθινόπωρο ή τον επόμενο χρόνο. Οι κινήσεις αυτές της κάθαρσης απαντούν σε ένα πάγιο πολιτικό αίτημα της προ ΔΝΤ εποχής. Είναι ετεροχρονισμένες, μία φάση πίσω. Όταν λοιπόν η κοινωνία μετά το καλοκαίρι θα κληθεί να ζήσει σε ένα πρωτόγνωρο καθεστώς ύφεσης, ανεργίας και φτώχειας, εκτός δηλαδή του μεταπολιτευτικού κοινωνικού συμβολαίου, είναι λογικό να απαιτήσει λύσεις για τα μείζονα, πέρα από εξεταστικές επιτροπές και κοινοβουλευτικούς τακτικισμούς.

Άρα εφόσον ζητείται από τους έλληνες πολίτες να ζήσουν τα επόμενα χρόνια εκτός μεταπολιτευτικού πλαισίου, σώφρον θα ήταν να διαμορφωθεί τώρα το νέο πλαίσιο εντός του οποίου θα κινηθεί και το πολιτικό σύστημα. Διότι σε περίπτωση απραξίας προς αυτήν την κατεύθυνση, η αντίφαση που θα αναδειχτεί θα είναι οφθαλμοφανής και εξοργιστική.

Ας αφήσει λοιπόν η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός , αλλά και τα κόμματα, τα μπάνια στο λαό και ας αξιοποιήσουν τον μέχρι πρότινος νεκρό πολιτικό χρόνο του καλοκαιριού για να προετοιμαστούν επί της ουσίας για τον φθινοπωρινό ανήφορο. Οι παρελθοντικές επιδόσεις των κομματικών επιτελείων στους τομείς της προετοιμασίας σοβαρών μεταρρυθμιστικών σχεδίων και νέων πολιτικών κατευθύνσεων οφείλουν να παραμείνουν παρελθοντικές. Τα μπάνια του λαού, όχι.

Διάγνωση (άρθρο μου για την εφημερίδα Θεσσαλονίκη 7/6/2010)

Οι εκλογές το φθινόπωρο είναι μεγάλης σημασίας καθώς τα μηνύματα που θα σταλούν θα είναι πολλαπλά. Όμως σε σχέση με το άμεσο παρελθόν υπάρχουν αρκετές διαφορές. Η κεντρική πολιτική σκηνή θα έχει στραμμένο το βλέμμα της στις περιφέρειες, στην κομματική κατανομή και την προβολή του αποτελέσματος σε εθνικό επίπεδο. Το ενδιαφέρον των επιτελείων θα επικεντρωθεί εκεί. Μένει χώρος λοιπόν για ζυμώσεις, αλλαγές και δράσεις πολιτών στο επίπεδο της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης;

Ας εξετάσουμε την περίπτωση της Θεσσαλονίκης. Η ανάγκη αλλαγής στη διοίκηση της πόλης έχει καταστεί αδήριτη. Ασφυξία. Κάθε χρόνος που περνάει σωρεύει προβλήματα. Οποιαδήποτε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, ιδίου μεγέθους και χαρακτηριστικών οδηγεί σε κατάθλιψη. Όποιος και να κάνει την διάγνωση πλέον, καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα. Η πόλη είναι άρρωστη. Γιατί τότε δεν αλλάζει τίποτε εδώ και 20 χρόνια;

Κατ’ αρχάς μέχρι πρότινος δεν συμφωνούσανε όλοι στη διάγνωση. Ίσως η οικονομική κρίση και η σπάνη χρημάτων που έπληξε βίαια την ελληνική πολιτεία, μας οδηγεί στο να επανεξετάσουμε αυστηρά κάθε διοίκηση, κάθε κονδύλι, κάθε πολιτική απόφαση. Δεύτερον, η κομματική στράτευση δεν άφησε πολίτες προοδευτικούς να πάνε μαζί στις κάλπες. Τρίτον, στην ευρύτερη περιοχή έχει αναπτυχθεί ένα τεραστίων διαστάσεων πελατειακό δίκτυο που καταπνίγει το διαφορετικό. Τέταρτον, ιστορικοί, κοινωνικοί και πολιτικοί λόγοι έχουν μετακινήσει εμφανώς το κέντρο βάρους δεξιότερα, διαμορφώνοντας μια συγκεκριμένη εκλογική γεωγραφία. Πέμπτον, οι δημότες είχαν εγκλωβιστεί στην κουλτούρα των μεγάλων έργων που βόλευε τον καταγγελτικό λόγο της διοίκησης, διανθισμένο με μπόλικο επαρχιωτισμό περί αθηνοκεντρικού κράτους κλπ. Τέλος, ενώ οι αλλαγές στην ευρύτερη περιοχή ήταν ραγδαίες, η πόλη σήκωνε μαύρες σημαίες υποδεχόμενη πρωθυπουργούς μη αρεστούς!

Η ευκαιρία που ανοίγεται είναι μεγάλη. Τα προβλήματα γνωστά και χιλιοειπωμένα. Εφόσον πλέον η διάγνωση είναι κοινή, θα είναι εγκληματικό να αφεθεί ο ασθενής στην τύχη του. Ποιος θα είναι ο γιατρός; Τι χρώμα θα είναι η μπλούζα του; Ποιοι θα είναι οι συνεργάτες του; Τα ερωτήματα επαναλαμβανόμενα. Έχουν την αξία τους και αυτά αλλά το μείζον είναι να σωθεί ο ασθενής.

Οι διαφωνίες στο ιατρικό team ίσως είναι πολλές. Ας ξεκινήσουν από αυτά που συμφωνούν, τα βασικά, τα αναγκαία. Ας δεχτούν τις οπτικές όλων, ας συζητήσουν, ας μην βάλουν ταμπέλες, ας αφήσουν παλιές έχθρες. Ας ανοίξουν το παιχνίδι σε περισσότερους. Στο Πανεπιστήμιο, στους φορείς, στην κοινωνία των πολιτών, στα συνδικάτα, στη νεολαία, στους αποκλεισμένους, στους αφανείς.

Σίγουρα θα προκύψει κάτι ομορφότερο από ένα άγαλμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην πλατεία Αριστοτέλους!

Σταυροδρόμι (άρθρο μου για την εφημερίδα Θεσσαλονίκη 14/6/2010)

Η μία μετά την άλλη, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προχωρούν σε μέτρα λιτότητας, περιορισμού δημοσίων και κοινωνικών δαπανών. Υπό το βάρος των ελλειμμάτων και των δημοσίων χρεών τίθεται σε αμφισβήτηση το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο. Συμπιέζεται το κράτος πρόνοιας, απορυθμίζεται η αγορά εργασίας, υιοθετούνται ελαστικότερες μορφές απασχόλησης και αποδυναμώνονται τα ασφαλιστικά συστήματα.

Η μεταπολεμική ανασυγκρότηση των ευρωπαϊκών κρατών αλλά και η δημιουργία της Ε.Ε βασίστηκε, εκτός όλων των άλλων ιστορικών λόγων, σε μερικά όμοια βασικά χαρακτηριστικά των κρατών. Σοσιαλδημοκράτες και χριστιανοδημοκράτες παρά τις πολλές διαφορές τους, αποδέχονταν την οικονομική ορθοδοξία της εποχής, τον παρεμβατικό ρόλο του κράτους. Νομιμοποιούσαν την αναδιανεμητική του δράση, διεύρυναν το κράτος πρόνοιας και επεδίωκαν επί της αρχής την κοινωνική ειρήνη. Αυτές οι εξελίξεις αποτυπώθηκαν στα συνταγματικά κείμενα και επιβεβαιώνονται μέσω της ακτινοβολίας που διατηρούν τα τελευταία.

Οι αλλαγές όμως σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλαγές οικονομικές, γεωπολιτικές, πληθυσμιακές, τεχνολογικές και περιβαλλοντικές θέτουν συνεχώς νέα προβλήματα. Οι πάγιες ρυθμίσεις, όσο ισχυρές στο συμβολικό πεδίο και αν είναι, συγκρούονται καθημερινά με ραγδαίες μεταβολές.

Η πολιτική Ευρώπη βρίσκεται λόγω οικονομικής κρίσης σε μία τέτοια φάση. Πρέπει επειγόντως να απαντήσει στο πρόβλημα που έχει προκύψει. Στο σημείο αυτό όμως ανοίγονται μπροστά της (μπροστά μας) δύο τουλάχιστον επιλογές. Θα απαντήσει με τρόπο που θα διασφαλίζει τον βασικό πυρήνα του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου ή θα αλλάξει δομικά; Θα διατηρήσει εκείνες τις ρυθμίσεις που της επέτρεψαν να αναδειχθεί σε μια ήπειρο ευημερίας και δικαιοσύνης ή θα επιδιώξει το ξεθεμελίωμά τους;. Θα μείνει πιστή στο βασικό πολιτικό και αξιακό πλαίσιο του Διαφωτισμού Ελευθερία και Ισότητα ή θα το αντικαταστήσει με κάτι άλλο;

Δυστυχώς ο τρόπος που απαντά μέχρι στιγμής δείχνει πως κινείται προς τη δεύτερη επιλογή. Επιλέγεται ο δρόμος της ανισότητας χάριν της ανταγωνιστικότητας, επιχείρημα που ελέγχεται για την ορθότητά του. Απαξιώνεται το ευρωπαϊκό κοινωνικό κεκτημένο ως βαρίδι. Υποχωρεί ο συνδικαλισμός, ευνοείται η τρομακτική μεταφορά πλούτου από τον κόσμο της εργασίας προς το υπερεθνικό κεφάλαιο, απορυθμίζεται ή αγορά εργασίας και προλεταριοποιείται η μεγάλη μεσαία τάξη.

Το παρήγορο στη σημερινή συγκυρία όμως είναι το εξής. Οι ανωτέρω επιλογές είναι μονομερείς επιλογές της ευρωπαϊκής ελίτ. Ο ευρωπαϊκός λαός προς ώρας δεν έχει μπει ενεργά στο παιχνίδι διαμόρφωσης των εξελίξεων. Βρίσκεται σε άμυνα. Οι εθνικές ιδιαιτερότητες και συνθήκες είναι δύσκολο να τον κινητοποιήσουν άμεσα υπέρ ενός σχεδίου διαφορετικού από αυτό των ελίτ. Σταδιακά αυτό θα αλλάξει. Θα αντιληφθούμε πως το πρόβλημά μας είναι κοινό και πως ή λύση θα προέλθει μέσα από κοινή δράση. Ίσως έτσι δημιουργηθεί ο ευρωπαϊκός λαός με την ουσιαστική ( όχι με την αριθμητική) έννοια του όρου, στοιχείο απαραίτητο για μια πραγματικά ενωμένη Ευρώπη. Άλλωστε αυτή παραμένει μία βασική προϋπόθεση για την πολιτική ένωση σύμφωνα με τους συνταγματολόγους, ο ευρωπαϊκός λαός.

Τρόικα και περεστρόικα (άρθρο μου για την εφημερίδα Θεσσαλονίκη 16/8/2010)

Περεστρόικα στα ρωσικά σημαίνει ανασυγκρότηση, αναδιάρθρωση. Ο νέος τότε για τα δεδομένα της ΕΣΣΔ Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, σε ηλικία 54 ετών προσπάθησε να μεταρρυθμίσει την σκουριασμένη σοβιετική μηχανή χωρίς όμως να το καταφέρει. Γκλάστνοτ, η δεύτερη λέξη που κυριάρχησε την επίμαχη περίοδο 1985-1991 και σημαίνει διαφάνεια. Ανασυγκρότηση και διαφάνεια λοιπόν το πρόταγμα.

Ανασυγκρότηση και διαφάνεια και το ελληνικό πρόταγμα στις μέρες μας, με την ευχή όλων να μην οδηγηθούμε στα ίδια αποτελέσματα κατάρρευσης. Με την τρόικα να μας επισκέπτεται κάθε μήνα σχεδόν, να μας αξιολογεί και να μας βαθμολογεί, λίγα πράγματα μπορούμε να συζητήσουμε επί τούτου. Οι υπογραφές πάνω στο μνημόνιο έχουν πέσει και ο καιρός των όποιων διαπραγματεύσεων έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Ο χαρακτήρας δε της συμφωνίας αυτής ( take it or leave it) δυστυχώς δεν άφησε περιθώρια.

Η σκληρότητα των οικονομικών μέτρων είναι δεδομένη και πανθομολογούμενη. Έχουν τοποθετηθεί όλοι για αυτά. Εκείνο όμως που προκαλεί έκπληξη είναι μερικές ρυθμίσεις, μερικά συμμαζέματα και κάποιες άλλες αυτονόητες λειτουργίες για συντεταγμένο κράτος δικαίου. Για παράδειγμα η Ελλάδα μέχρι το 2009 δεν γνώριζε πόσους δημοσίους υπαλλήλους πλήρωνε. Δεν μπορούσε να υπολογίσει πόσα χρωστάνε τα νοσοκομεία της στους προμηθευτές τους. Δεν είχαν αντικείμενο εργασίας πολλές ντουζίνες επιτροπών, διευθύνσεις και τμήματα. Τα κλειστά επαγγέλματα παρέμεναν κλειστά παρά την περί αντιθέτου πολιτική της Ε.Ε. Η εισαγωγή ρεύματος από γειτονικές χώρες συνεχίζονταν παρά τον χαρακτηρισμό μας από διάσημο οικονομολόγο ως Σαουδική Αραβία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Η λίστα της κακοδαιμονίας δεν έχει τέλος. Η μόνη λέξη που περιγράφει συνοπτικά αλλά εύστοχα την κατάσταση της χώρας είναι μπάχαλο. Βέβαια από την κατάσταση αυτή κάποιοι ωφελήθηκαν σε εξοργιστικό βαθμό. Ιδιαίτερα δε η πενταετία της Νέας Δημοκρατίας φαντάζει σαν ένα τεράστιο πάρτι ( με γαλάζιους καλεσμένους) που έληξε μόλις ήρθε ο λογαριασμός και τώρα τρέχουμε να μαζέψουμε έναν έναν τους διοργανωτές να μας εξηγήσουν στις εξεταστικές επιτροπές πως κατάφεραν τόσα πολλά σε τόσο σύντομο χρόνο.

Επιστρέφοντας πάλι στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, η αποτυχία του εγχειρήματος μεταρρύθμισης της ΕΣΣΔ τον οδήγησε μετά από λίγα χρόνια να διαφημίζει εταιρεία αμερικάνικων συμφερόντων στο χώρο της εστίασης. Αλυσίδα πίτσας… Όσο καλές και αν είναι οι προθέσεις, όσο σωστή και αν είναι η διάγνωση χρειάζεται πάντα πειθώ, συναίνεση και διαχειριστική ικανότητα.

Το ερώτημα όμως που προκύπτει από τις ομοιότητες της ελληνικής με την ρωσική περεστρόικα είναι το ίδιο. Μπορεί ένας ηγέτης, ένα επιτελείο, ένα κόμμα που έχει ρίζες στην προηγούμενη κατάσταση να την διορθώσει εξολοκλήρου, επαναστατικά και δίκαια; Το ΠΑ.ΣΟ.Κ ήταν η Μεταπολίτευση με τα καλά και τα άσχημα; Μπορεί σήμερα να διορθώσει τα κακώς κείμενα περιορίζοντας τις απώλειες; Το εγχείρημα έχει ιστορικές διαστάσεις, μέχρι τώρα είναι οδυνηρό και κοινωνικά άδικο και το τέλος του δεν είναι ανιχνεύσιμο.

Με επόπτη την τρόικα λοιπόν για την ελληνική περεστρόικα. Θα σκεφτεί κανείς πως τα πράγματα για τον Γ. Παπανδρέου δεν είναι σε τέτοια κατάσταση σαν αυτή του ηγέτη της ΕΣΣΔ αλλά από την άλλη και ο Μπρέζνιεφ απέχει παρασάγκας από τον Κώστα τον Καραμανλή.

Πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης (άρθρο μου για την εφημερίδα Θεσσαλονίκη 23/8/2010)

Οι φετινές δημοτικές εκλογές διαφέρουν από τις προηγούμενες λόγω δύο εξελίξεων. Από τη μια ο Καλλικράτης που αναδιατάσσει τον αυτοδιοικητικό χάρτη της χώρας και από την άλλη η οικονομική κρίση που αμφισβητεί τις νοοτροπίες και τις διαχειριστικές επιλογές, συνθέτουν τη νέα πραγματικότητα. Ό,τι θυμόμαστε ως κακοδαιμονία πρέπει να μείνει στο παρελθόν μιας και οι συνθήκες έχουν αλλάξει άρδην.

Με τη λέξη Θεσσαλονίκη όλοι μας αντιλαμβανόμαστε είτε τον Δήμο Θεσσαλονίκης είτε το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης. Η οικιστική ανάπτυξη των περιφερειακών δήμων έχει διαμορφώσει ένα σχεδόν αδιαίρετο πολεοδομικό αστικό σύνολο, που μπορεί αυτοδιοικητικά να τεμαχίζεται, δεν παύει όμως να αποτελεί μία ενότητα. Ενότητα κοινών προβλημάτων, κοινών επιλογών αλλά και παρόμοιων προοπτικών.

Στο πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης λοιπόν έχουμε μία τσιμεντένια πραγματικότητα καθώς ο συντελεστής πρασίνου φτάνει τα 2,7 τ.μ πράσινο ανά κάτοικο, τη στιγμή που ο μέσος ευρωπαϊκός αγγίζει τα 10 τ.μ. Ο δημόσιος χώρος καταπατείται αυθαίρετα και τα ποσοστά πρασίνου συνεχώς μειώνονται, οι ελεύθεροι χώροι απειλούνται διαρκώς. Η έντονη έλλειψη ανοικτών χώρων καθιστά επιτακτική την ανάγκη δημιουργίας ή εύρεσης περιοχών με ανάλογες φυσικές και κοινωνικές διαστάσεις.

Έχουμε όμως και έναν θησαυρό που το μόνο που απαιτείται είναι να τον αξιοποιήσουμε. Έχουμε διάσπαρτα παλιά στρατόπεδα εντός πολεοδομικού συγκροτήματος που αποτελούν ακόμη κλειστούς θύλακες χωρίς να αλληλεπιδρούν με την περιβάλλουσα αστική δομή. Αυτή η συνθήκη έχει λειτουργήσει ως ασπίδα προστασίας τους, ως απόθεμα γης υπέρ του αστικού περιβάλλοντος. Έχουμε λοιπόν την τελευταία ευκαιρία να επανορθώσουμε τα εγκλήματα του παρελθόντος. Μία ευκαιρία κυριολεκτικά όαση στην έρημο του αυτοκινήτου και της οικοδομής. Μία ευκαιρία που μας δίνει πάμπολλες δυνατότητες.

Σε αρκετές περιπτώσεις οι τοπικές κοινωνίες έχουν απαιτήσει την παράδοση αυτών των χώρων προς αξιοποίηση. Είναι ένα αίτημα λογικό. Βέβαια το πλαίσιο και ο τρόπος με τον οποίο θα αξιοποιηθούν αυτές οι εκτάσεις ( πρόκειται για πολλές εκατοντάδες στρεμμάτων) πρέπει να υπακούει σε έναν γενικότερο σχεδιασμό βάσει ορισμένων κατευθυντήριων γραμμών. Ο κίνδυνος που ελλοχεύει έχει να κάνει με την οικονομική συγκυρία. Εξηγούμαι. Για χάρη της ανάπτυξης (;) με ελληνικό τρόπο ( δηλαδή χτίζουμε τα πάντα) φοβάμαι μήπως προτιμηθεί η τσιμεντοποίηση αυτού του τελευταίου ζωτικού αποθέματος για την πόλη. Σίγουρα κάποιες κτιριακές ανάγκες ( σχολεία, νοσοκομεία κλπ) πρέπει να εγκατασταθούν εκεί, αλλά η ανάγκη πράσινων ελεύθερων χώρων είναι επιτακτική. Επειδή λοιπόν τα οφέλη του πρασίνου δεν είναι πρωτίστως χρηματικά υπάρχει κίνδυνος παραμερισμού αυτής της επιλογής.

Σε περίπτωση που δημιουργηθούν νέοι κοινόχρηστοι χώροι πρασίνου θα επιτύχουμε ανασύνταξη του αστικού τοπίου στις άμορφες συνοικίες της βορειοδυτικής Θεσσαλονίκης με νέες χρήσεις, νέα σημεία ενδιαφέροντος – θέασης και νεωτερικής αρχιτεκτονικής, θα εκτονώσουμε τις πιέσεις που υφίσταται το ιστορικό κέντρο της πόλης και θα αναδιατάξουμε τις κεντρικές περιοχές του πολεοδομικού συγκροτήματος προς όφελος μιας επιθυμητής πολυκεντρικότητας. Κυρίως όμως θα συγκροτήσουμε μια νέα αστική ταυτότητα στις περιοχές επέμβασης αλλά και νέα μητροπολιτική ταυτότητα στην πόλη.

Αυτό είναι μέρος του διακυβεύματος για το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης που πρέπει να τεθεί στις τοπικές εκλογές. Ειδάλλως θα συνεχίσουμε να ασχολούμαστε με τα ήσσονος σημασίας και θα βλέπουμε άπραγοι τα τρένα των ευκαιριών να περνάνε αλλά να μην σταματάνε στην πόλη μας.

Αρχή

Μέρες τώρα σκεφτόμουν να ανοίξω και εγώ ένα blog. E λοιπόν πήρα την μεγάλη απόφαση και με την βοήθεια της Α.Κ το κατάφερα. Αποφάσισα να γράφω και εδώ τις σκέψεις μου, μιας και ήμουν ''παιδί του facebook'' . Εκεί όμως υπάρχουν πολλοί περιορισμοί, κυρίως στον διαθέσιμο χώρο.

ΜΕΣΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ διότι αυτός είναι η δύναμη. Μέσος και όχι μέτριος. Μέσος. Όχι δήθεν, όχι κουλτουριάρης, όχι ψωνισμένος αλλά ούτε και απαίδευτος, ακοινώνητος, φιλοτομαριστής. Μέσος άνθρωπος, πολίτης με ευαισθησίες, με κοινά προβλήματα, προσωπικό σχέδιο ζωής, επιθυμίες και αδυναμίες.

Το blog θα είναι πρωτίστως πολιτικού ενδιαφέροντος, αλλά και κοινωνικού/αθλητικού. Οι απόψεις είναι προσωπικές. Δεν διεκδικώ τίποτε παραπάνω από το να ακουστούν.