Παρασκευή 23 Δεκεμβρίου 2011

Κοινωνικός Σύνδεσμος στη Θεσσαλονίκη



Από διαφορετικές πηγές είχα ενημερωθεί μερικές μέρες πριν για την εκδήλωση αυτή και είχα αποφασίσει πως θα παρευρισκόμουν. Λίγο οι παρεμβάσεις τους ( των ανθρώπων του Κοινωνικού Συνδέσμου) λίγο οι τοποθετήσεις τους, λίγο η προσωπική πορεία του καθενός και η παρατεταμένη αφωνία των κομμάτων καθιστούσαν θελκτική την επιλογή παρακολούθησης.

Μερικές παρατηρήσεις γενικού περιεχομένου στην αρχή για ζέσταμα. Πολύς κόσμος - γέμισε η αίθουσα. Μέσος όρος ηλικίας τα 50 έτη. Συντριπτικά περισσότεροι άνδρες από τις γυναίκες. Ακόμα λιγότεροι νέοι. Κλασική καθυστέρηση έναρξης της ομιλίας - αλλά όχι ''ώρα ΠΑ.ΣΟ.Κ''. Σε λογικά πλαίσια μέχρι να μπούνε όλοι στην αίθουσα, να μαζευτεί ο κόσμος κ.ο.κ

Μάλλον η ιδεολογικοπολιτική προέλευση του κοινού ήταν κεντροαριστερή - πασοκογενής (χωρίς αυτοί οι δύο χαρακτηρισμοί να ταυτίζονται υποχρεωτικά) καθώς αναγνώρισα αρκετά πρόσωπα. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπήρχαν άνθρωποι από άλλους πολιτικούς ή κομματικούς χώρους.

Δυστυχώς ο κ. Αρίστος Δοξιάδης δεν κατάφερε να φτάσει ποτέ στην αίθουσα, καθώς όπως μας ενημέρωσαν το αεροπλάνο στο οποίο επέβαινε δεν κατόρθωσε να προσγειωθεί στον αερολιμένα Θεσσαλονίκης.
Στα των ομιλιών τώρα. Πρώτος ανέβηκε στο βήμα ο κ. Ορέστης Καλογήρου ως εκπρόσωπος της κίνησης πολιτών ''Πολίτες για το Αύριο''. Η τοποθέτησή του κινήθηκε κάπου μεταξύ αναμενόμενων εκκλήσεων για μεταρρύθμιση και για επικράτηση κοινής λογικής. Ομιλία σχετικά καλή, με ρυθμό, όχι πολιτικό λόγο αλλά και χωρίς να ξεφεύγει από τα χιλιοειπωμένα αυτής της διετίας λόγια. Παρέθεσε δύο απόψεις σχετικά με το τί πρέπει να κάνει η Ελλάδα. Μία του Γιάννη Βούλγαρη και μία του Σωτήρη Βαλντέν - σημειώνοντας πως και οι δύο είναι κεντροαριστερές προτάσεις. Η πρώτη ομιλεί για πολιτική ενοποίηση ενώ η δεύτερη για ενίσχυση της εθνικής κυριαρχίας. Εξέφρασε την αισιόδοξη πεποίθηση πως ένα μεταρρυθμιστικό κίνημα το οποίο τέμνει οριζόντια το πολιτικό σύστημα  μπορεί να σώσει την χώρα. Έκλεισε την ομιλία του με την μεταφορά ενός αιτήματος μιας γνωστής του. " Δεν με ενδιαφέρει να μάθω ποιοι φοροδιέφυγαν ή ποιοί χρωστάνε στο Δημόσιο, αρκεί να μάθω ότι δέκα από αυτούς πλήρωσαν έστω μέρος των οφειλών τους" του είχε πει και αυτός μας το μετέφερε αυτολεξεί, ως ένα παράδειγμα της γενικότερης θέσης του περί επαναδημιουργίας σημείων επαφής πολιτικού συστήματος και πολιτών .

Ακολούθησε στο βήμα ο κ. Γιάννης Στουρνάρας. Η δική του ομιλία εμφανώς πιο συγκροτημένη, κατάτι πιο τεχνοκρατική και ελάχιστα πολιτική. Δομήθηκε σε τέσσερις άξονες - στόχους τους , οι οποίοι αν επιτευχθούν μπορούμε να ελπίζουμε. Δυστυχώς δεν μπορώ να τους θυμηθώ ξεχωριστά διότι δεν μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση, καθώς πλέον αποτελούν κοινό τόπο. Κρατώ τις σταθερές υπέρ Ε.Ε - Ευρώ - μεταρρυθμίσεων - δυσκαμψίας πολιτικού συστήματος. Η αίσθηση που μου έδωσε ήταν πως η προτάσεις του είναι σωστές, όπως προείπα δεν άκουσα κάτι εμφανώς νέο ή καινοτόμο, αλλά αυτό δεν απομειώνει την αξία ενός συγκροτημένου λόγου, βασισμένου σε οικονομικά στοιχεία και προβλέψεις. 

Τελευταίος στο βήμα ο κ. Γιώργος Φλωρίδης. Εμφανώς ο πιο ''πολιτικός'' λόγος - αναμενόμενο. Καταρχάς έχει δομημένο λόγο και σκέψη ( εμμένω σε αυτά τα χαρακτηριστικά διότι δεν αφθονούν δυστυχώς), δεύτερον έχει ρητορική δεινότητα και τρίτον φαίνεται να πιστεύει αυτά που λέει - το συμπεραίνω από τον τόνο της φωνής ( προσωπικά δίνω σημασία και στον τόνο της φωνής όποιου τοποθετείται - δεν είναι το ασφαλέστερο των κριτηρίων αλλά εγώ το επιλέγω ως τέτοιο). Όπως ενδεχομένως θα έχετε πληροφορηθεί από ΜΜΕ έντυπα ή ηλεκτρονικά, άσκησε δριμεία κριτική στους χειρισμούς του Γεωργίου Παπανδρέου  εντάσσοντας όμως την κριτική αυτή σε μία γενικότερη ανάλυσή του. ''Τα κόμματα δεν λειτουργούν δημοκρατικά, ούτε με βάση τις καταστατικές διαδικασίες με αποτέλεσμα όποιος τεθεί επικεφαλής ''κατακτά'' το κόμμα - ένα κόμμα αρχηγοκεντρικό όπου οι αντίθετες φωνές ή δεν υπάρχουν ή καταπνίγονται. Ακολούθως εάν αυτός ο αρχηγός κερδίσει τις εκλογές "κατακτά" και την χώρα - χωρίς σοβαρά θεσμικά αντίβαρα. Και όταν τυχαίνει αυτός ο άνθρωπος να είναι ικανός έχει καλώς ( αναφέρεται προφανώς στο Κώστα Σημίτη) - όταν όμως δεν είναι τότε τί γίνεται;'' . Συνέχισε κάνοντας λόγο για τους ''κηπουρούς'' και το ''υπηρετικό προσωπικό'' που κατέλαβε θέσεις ευθύνης ενώ δεν είχε τα εχέγγυα για κάτι τέτοιο. 

Ακολούθως μίλησε πιο γενικά. Παρατήρησε ότι η χώρα από το 1922 και μετά ηττάται συνεχώς. Μόνο δύο ήταν η κορυφαίες κατακτήσεις της από τότε. Η ένταξη της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ με την υπογραφή του Κωνσταντίνου Καραμανλή και η ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ και της Κύπρου στην ΕΕ με υπογραφή Κώστα Σημίτη.
Έκανε λόγο για την ανάγκη ενός νέου πολιτικού υποκειμένου - ριζοσπαστικό Κέντρο το ονοματοδότησε και ανέφερε πως οι παλιές ιδεολογίες ήταν ιδεολογίες του υπερδανεισμού και άρα δεν μας κάνουν.

Αναφέρθηκε και αυτός στην ανάγκη μεταρρυθμίσεων. Ανέλυσε πως το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα τελείωσε κάπου εκεί το 2001 και έκανε ονομαστική αναφορά στις αποτυχημένες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες του Αλέκου Παπαδόπουλου στην υγεία, του Τάσου Γιαννίτση στο ασφαλιστικό και της Μαρριέτας Γιαννάκου στην παιδεία.

Τέλος αναρωτήθηκε και ρώτησε το κοινό εάν ένας πολιτικός έχει δικαίωμα να αλλάξει. Εάν του δίνεται αυτό το δικαίωμα όπως δίνεται σε έναν αγρότη, σε έναν επιχειρηματία - προφανώς κάνοντας μια μικρή αυτοκριτική διότι και ο ίδιος μετείχε στο πολιτικό σύστημα το οποίο κατήγγειλε.

Αφού λοιπόν έκανα μία προσπάθεια να μεταφέρω συνοπτικά όσα ειπώθηκαν, οφείλω να κάνω μερικές παρατηρήσεις.

Είναι πλέον εμφανές ότι η παγίωση ενός συγκεκριμένου λεξιλογίου, η δομημένη επιχειρηματολογία, η επίκληση της κοινής λογικής, η απαρέγκλιτη στήριξη της παραμονής της χώρας στο Ευρώ και στην ΕΕ έχουν διαμορφώσει μια ευκρινή τάση εντός της Ελληνικής κοινωνίας. Πολλοί προσπαθώντας να την ψηλαφίσουν ποσοτικά κάνουν λόγο για μια σιωπηρή πλειοψηφία που με κάποιον τρόπο πρέπει να ''βρεθεί'' πολιτικά. Άλλοι πάλι εκτιμούν πως οι δυνάμεις του λαϊκισμού υπερτερούν και έχουν και τα εργαλεία με το μέρος τους. Σε κάθε περίπτωση ένα πρώτο συμπέρασμα είναι πως ο χώρος αυτός ομογενοποιείται καθώς η επιχειρηματολογία του το λεξιλόγιό του, η ιεράρχηση των θεμάτων και η κατάδειξη του εχθρού και των προβλημάτων ολοένα και επαναλαμβάνονται. Δεν προστίθενται νέα δομικά στοιχεία - παρά μόνο εξειδικεύονται τα υπάρχοντα και δια της επανάληψης αφομοιώνονται.

Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό είναι πως απουσιάζει η διάκριση Αριστερά - Δεξιά και επικρατεί η προσέγγιση της ''κοινής λογικής''. Αυτή μόνη της η παρατήρηση χωράει συζητήσεις επί συζητήσεων. Μια τέτοια προσέγγιση είναι εύηχη, εν μέρει σωστή στο βαθμό που προσπαθεί να κινητοποιήσει μερίδα κόσμου υπέρ των μεταρρυθμίσεων αλλά δεν είναι απόλυτα ορθή. Πίσω από σχήματα ''κοινής λογικής'' πολλές φορές κρύβονται επιλογές και πολιτικές αμιγώς ταξικές. Άλλες φορές μπορεί να καλύψουν απόψεις εθνικιστικές ή ρατσιστικές. Σε κάθε περίπτωση η έννοια της ''κοινής λογικής'' εργαλειακά χρησιμοποιούμενη μπορεί να αποφέρει καρπούς - προσωπικά επιφυλάσσομαι διότι προτιμώ ο λόγος υπέρ των όποιων μεταρρυθμίσεων να δομείται γύρω από την έννοια του συμφέροντος, μέρος του οποίου είναι και το ταξικό συμφέρον ( μπορεί σε συνθήκες κατάρρευσης η ταξικότητα να παραμερίζει αλλά όχι να εξοβελίζεται).

Ένα τρίτο χαρακτηριστικό είναι πως ο Φλωρίδης ονοματοδότησε το νέο πολιτικό υποκείμενο ριζοσπαστικό Κέντρο και όχι νέα/ φιλελεύθερη/ ευρωπαϊκή κεντροαριστερά. Αν δώσουμε βάση σε αυτή την επιλογή τότε έχουμε να κάνουμε με μία μεγάλη μετακίνηση και αλλαγή πλεύσης. Επίσης η επιλεκτική αναφορά στον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Κώστα Σημίτη μετά τον κοινώς αποδεκτό Ελευθέριο Βενιζέλο, ακρωτηριάζει την πολιτική ιστορία του τόπου, τις πολιτικές, ιστορικές και συμβολικές αναφορές μιας μεγάλης μερίδας του ελληνικού λαού - έτσι όπως αυτές αποτυπώθηκαν στην Αριστερά και στον Ανδρέα Παπανδρέου.

Εάν πρόκειται για συνειδητή επιλογή ( ο κ. Απόστολος Δοξιάδης πιστεύει στο νέο Κέντρο )  πρόκειται για ολέθριο σφάλμα καθώς ναρκοθετεί την προσπάθεια εκσυγχρονισμού της χώρας εάν αφετηριακά απορρίπτει αυτόν τον κόσμο ( με τις ιδέες του, τα σύμβολά του, την δυναμική του) και τον τοποθετεί οριστικά στους απέναντι. Μια γνήσια εκσυγχρονιστική προσπάθεια πρέπει αυθεντικά να εγκολπώσει αυτή την παράδοση και να την ανασυνθέσει δημιουργικά. Με σκληρή κριτική αλλά και αναγνώριση της προσφοράς. Η επιτυχία του  όποιου εκσυγχρονιστικού σχεδίου προϋποθέτει την στήριξή του από  το λαό. Άρα χρειάζεται εκλαΐκευση, χρειάζεται να μετουσιωθεί σε όνειρο, προσδοκία, ψωμί, εργασία. Αυτό το λαϊκοδημοκρατικό στοιχείο της Μεταπολίτευσης είναι η βάση. Αυτό προσωπικά θέλω να μετεξελιχθεί και όχι να κατηγορηθεί και να απαξιωθεί ωσάν να είναι αποκλειστικός υπαίτιος της χρεωκοπίας διότι πολύ απλά ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ. 

Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου 2011

Ο θησαυρός του ελάχιστου- μαγειρική/ ιστορία/πολιτική

Σε αρκετές συζητήσεις με τον φίλο μου Σάμι Γαράιμπε γύρω από την κρίση, καταλήγουμε πάντα πως το πολιτιστικό στοιχείο παίζει σίγουρα έναν κάποιο ρόλο. Το πολιτιστικό στοιχείο έτσι όπως αυτό διαμορφώθηκε στους αιώνες και έτσι όπως αυτό εκλαμβάνεται και επιδρά σήμερα. 

Είναι αυτός ο πολλάκις περιγραφόμενος δυισμός που διαπερνά την ψυχή του νεοέλληνα. Δυισμός που άλλοτε μας κρατά πίσω από τις εξελίξεις αλλά παρόλα αυτά πιστεύουμε πως μπορεί να μετατραπεί σε συγκριτικό πλεονέκτημα.

Μόλις πριν από λίγα λεπτά και σε συνέχεια αυτών των συζητήσεων, ο φίλος μου μου απέστειλε ( μου postαρισε στο facebook για την ακρίβεια) το ακόλουθο κείμενο. Το βρήκα εξαιρετικό και αποφάσισα να το μοιραστώ μαζί σας μέσω του blog.

Από το site www.gastronomos.gr - συντάκτης ο Σωκράτης Ν. Τσιχλιάς

Μήπως είναι μια ευκαιρία, η βαθιά κρίση στην οποία ρίξαμε την πατρίδα, να μας γυρίσει πίσω στους θησαυρούς του γαστρονομικού μας πολιτισμού;
Με τέσσερα - πέντε κρεμμύδια ξερά, λίγο αλεύρι, νεράκι, ένα μάτσο άνηθο, ξινοτύρι και λίγο λάδι μπορεί κανείς να παρασκευάσει γρήγορα και εύκολα ένα από τα διασημότερα εδέσματα-πρεσβευτές της ελληνικής κουζίνας: μια κυκλαδίτικη κρεμμυδόπιτα. Φθηνό, πάμφθηνο έδεσμα, εξαιρετικής γεύσης, σηκώνει άπειρες παραλλαγές - παρεκτροπές από την κλασική συνταγή: χωρίς φύλλο, με λίγο κοσκινισμένο αλευράκι στον πάτο του ταψιού και στην επιφάνεια της γέμισης, σε τάρτα, εάν το γεύμα είναι επίσημο, με ενισχυμένα μυριστικά πλάι στον άνηθο, μυρώνια ή καυκαλήθρες και λίγο μάραθο, αν σας αρέσει, ενώ πολλοί προσθέτουν στην ξινομυζήθρα κοπανιστή, για εντονότερες γεύσεις, ή την αραιώνουν με κατίκι, τσαλαφούτι ή άλλα αλοιφώδη της ελληνικής γαλακτοκομίας. Στέκεται άνετα η ευλογημένη κρεμμυδόπιτα στο πρωινό, στο κολατσιό, στο πλούσιο ή στο φτωχικό τραπέζι. Παντού ξετρελαίνει τους ουρανίσκους, με τη γλυκιά αψάδα του μαραμένου κρεμμυδιού να κοντράρει την οξύτητα της ξινομυζήθρας, ενώ ο άνηθος με το βαθύ, σχεδόν πηχτό, γλυκό του άρωμα σκαρφαλώνει τη γεύση εκεί που δοξάζεται η μεσογειακή κουζίνα: στην ποικιλία των αρωμάτων της γης, στον αντίποδα της λιπαρής μονοτονίας που κυριαρχεί σε πολλές κουζίνες της βόρειας Ευρώπης.

Αυτή είναι η δική μας παράδοση: η αφθονία του ελάχιστου. Οι θησαυροί της σπάνιδος. Οι μοναδικές γεύσεις που δίνουν στα φυτά και στα ζωντανά ο ήλιος, ο άνεμος, η αλμύρα, οι διαρκείς εναλλαγές του μικροκλίματος, της ζέστης με το ψύχος, της πέτρας με την ευφορία. Από εκεί αντλούμε τα μικρά ή μεγάλα θαύματα της επαρχιακής μας κουζίνας, από τον πλούτο της φτώχειας. Μ’ αυτήν διανύσαμε τους αιώνες, χωρίς σπατάλες, με σεβασμό, τιμή και αγάπη στην πρώτη ύλη και στον κόπο που προϋποθέτει.

Ίσως είναι μια ευκαιρία, λοιπόν, η βαθιά κρίση στην οποία ρίξαμε την πατρίδα, να μας γυρίσει πίσω στους θησαυρούς του γαστρονομικού μας πολιτισμού: προϊόντα εποχής, καθαρές - διακριτές γεύσεις, όσπρια, δημητριακά, φρούτα και σαλάτες στο καθημερινό μας σιτηρέσιο, ψάρια και κρέατα με μέτρο. Αυτή είναι η κουζίνα των ταπεινών υλικών και μιας πεντανόστιμης, θρεπτικής, υγιεινής μαγειρικής, η οποία δεκαετίες τώρα αποτελεί χρυσό διατροφικό κανόνα για την παγκόσμια ιατρική κοινότητα.  

Επιστρέφοντας σε ένα τελευταίο μικρό δικό μου σχόλιο και μην θέλοντας να αποσπάσω την προσοχή σου αναγνώστη από την συνταγή - πολιτική ανάλυση θέλω να μοιραστώ την εξής άποψη. Πόσο, μα πόσο γοητευτικές είναι όλες αυτές οι ιστορίες, οι συνταγές μαγειρικής, η μουσική, οι μύθοι που στέκονται συμπληρωματικά της Ιστορίας και της Πολιτικής - αλλά την χρωματίζουν και την καθιστούν ανθρώπινη και κυρίως συνδεδεμένη με τον τόπο. Είναι στοιχεία της επανεδαφικοποίησης της πολιτικής που σήμερα είναι ζητούμενο.

Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2011

Ο Παπαδήμος στη χώρα των θαυμάτων

Ο Λουκάς Παπαδήμος είναι ο πρωθυπουργός της χώρας εδώ και ένα μήνα περίπου. Το πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο, πως επιλέχθηκε, τι λέχθηκε, τι συμφωνίες έγιναν δεν μας αφορούν άμεσα. Αυτό που θα ήθελα να τονίσω με το παρόν είναι πως τα μέχρι τώρα αποτελέσματά του είναι μηδαμινά.

Τα εμπόδια, οι δυσκολίες, η βραδύτητα, το πολιτικό προσωπικό είναι σίγουρα επαρκείς δικαιολογίες για το μηδενικό κυβερνητικό αποτέλεσμα. Όμως διερωτώμαι - είναι αυτές οι δυνατότητες του ανδρός και οι ευκαιρίες της συγκυρίας; 

Η χώρα χρειάζεται έναν Ελευθέριο Βενιζέλο και εμείς στην καλύτερη των περιπτώσεων θα έχουμε έναν Ξενοφώντα Ζολώτα. Κρίμα. Κρίμα για τη χώρα αλλά και για το πρόσωπο. Αναγνωρίζει κάθε εχέφρων πολίτης πως οι στιγμές είναι πρωτόγνωρες και το πρόβλημα της χώρας σύνθετο και πολυπαραγοντικό. Αυτό όμως είναι μία διαπίστωση - δεν είναι μέρος της λύσης.

Ο Λουκάς Παπαδήμος εάν σήμερα σε live μετάδοση ζητήσει τις παραιτήσεις 5-6 μεγαλοσχημόνων τύπου Πάγκαλου, με αφορμή μια εμετική δήλωση ( σαν αυτές που μας έχει συνηθίσει ο τελευταίος)  θα είχε κόστος; Ποιός θα αμφισβητούσε την επιλογή του αυτή; Ποιά οργανωμένη συλλογικότητα, κόμμα ή  ομάδα πολιτών θα διαφωνούσε; Ποιός θα τον υπέσκαπτε λόγω μιας τέτοιας κίνησής του; Ποιός θα τον εμπόδιζε; Κανείς.

Έτσι, με μια κίνηση υψηλού συμβολικού περιεχομένου - ενδεδυμένη με την απαραίτητη θεατρικότητα και δραματικότητα - θα αποκόμιζε οφέλη σε δύο επίπεδα. Από την μια θα μετασχημάτιζε κάπως αυτό το ετερόκλητο συνοθύλευμα που σήμερα αποκαλούμε Κυβέρνηση προς μια πιο ιταλική κατεύθυνση και από την άλλη θα κέρδιζε την στήριξη ή έστω την ανοχή μιας κρίσιμης μερίδας του ελληνικού λαού. 

Θα προκαλούσε μια ανατάραξη των λιμνάζοντων υδάτων, θα έσπαγε έναν μικρό μεν αλλά συμβολικά ισχυρό κρίκο της κακοδαιμονίας του πολιτικού συστήματος. Θα ανάγκαζε τα κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση να επαναστοιχηθούν πίσω από πολιτικές και όχι από ευκαιριακές συμμαχίες, θα ανέβαζε την ποιότητα των συνεργατών του εφόσον έκανε προσθήκες στελεχών τύπου Γιαννίτση και θα κέρδιζε και λαϊκή υποστήριξη.

Το σύνολο των ωφελειών θα του επέτρεπε να προγραμματίσει και να κυβερνήσει με ορίζοντα το κάτι παραπάνω της ολοκλήρωσης του PSI και της νέας δανειακής σύμβασης - ένα ετήσιο κυβερνητικό σχέδιο με αυστηρή ιεράρχηση και απόλυτα δεσμευτικό για τους εμπλεκόμενους.

Εφόσον δεν κάνει τέτοιες κινήσεις τακτικής δεν μπορεί να προσδώσει στρατηγικό βάθος στη διακυβέρνησή του, δεν μπορεί να πράξει τα επείγοντα και απαραίτητα στερούμενος ουσιαστική πολιτική νομιμοποίηση. Άρα εκλογές.

Υ.Γ Υπέρβαση. Σε στιγμές που ο χρόνος συμπιέζεται, οι απαιτήσεις είναι μεγάλες αλλά και τα προβλήματα δυσθεώρητα - υπερβαίνεις τον εαυτό σου/ την θέση σου/ τα χαρακτηριστικά σου και μετασχηματίζεσαι σε αυτό που έχει ανάγκη η Ιστορία. Αν επιδείξεις τέτοιο πολιτικό και ιστορικό αισθητήριο - μετατρέπεσαι σε εμβρυουλκό των εξελίξεων και διεκδικείς ρόλο ηγέτη.


Για τον δήμο Παύλου Μελά

Διαπιστώνω ότι λόγω της οικονομικής κρίσης κινδυνεύουμε να υποστούμε ακόμη μία αρνητική συνέπεια, μέσα στο πλήθος των υπολοίπων. Και η διαπίστωσή μου αυτή αφορά τον τομέα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης - που θεωρητικά θα μπορούσε να σταθεί ανάχωμα στην πλημμυρίδα των συνεπειών της κρίσης που μας πλήττει. Η δυνατότητα βέβαια αυτή θα υπήρχε εάν η Τ.Α εμφάνιζε χαρακτηριστικά ποιοτικότερα της κεντρικής διοίκησης, εάν υπηρετούνταν από πολιτικό προσωπικό καλύτερο από αυτό του κεντρικού πολιτικού συστήματος.

Ο κίνδυνος στον οποίο αναφέρομαι είναι ο εξής. Λόγω της οικονομικής δυσπραγίας του κράτους πολλές αδυναμίες των δημοτικών διοικήσεων ( έλλειψη σχεδίου, ικανού πολιτικού προσωπικού, πολιτικής βούλησης) να αποδοθούν στη γενικότερη κατάσταση. Η μεταφορά και η αποποίηση ευθυνών ελοχεύει όπου απουσιάζει το ικανοποιητικό αποτέλεσμα.

Φωτορεαλιστική απεικόνιση του μητροπολιτικού πάρκου
στο πρώην στρατόπεδο Παύλου  Μελά
Στην περίπτωση του δήμου Παύλου Μελά όπου διαμένω, διαπιστώνω το εξής. Η ύπαρξη ενός επικοινωνιακού δημάρχου- του Διαμαντή Παπαδόπουλου αποκρύπτει προς ώρας τις εμφανείς αδυναμίες του σχήματος που διοικεί σήμερα τον δήμο. Εξηγούμαι για να μην παρεξηγηθώ. Η παράταξη με επικεφαλής τον ίδιο έχει ένα σοβαρό πολιτικό μειονέκτημα. Κατά την προσωπική μου κρίση είναι συνονθύλευμα απόψεων και ιδεών, με περίεργη και ανοίκεια ανθρωπογεωγραφία που μάλλον δύσκολα θα μπορέσει να υπηρετήσει ένα συνεκτικό σχέδιο για την πόλη - εάν υποθέσουμε ότι υπάρχει τέτοιο. Συνυπολογίζοντας τις υπαρκτές δυσκολίες λόγω μεταρρύθμισης του Καλλικράτη και την στενότητα πόρων - το μείγμα γίνεται εκρηκτικό.

Βέβαια όπως προείπα η ικανότητα του δημάρχου να ελίσσεται από το γενικό στο ειδικό, από την μεγάλη εικόνα στην περιπτωσιολογία ( one man show) προς ώρας αμβλύνει τις εγγενείς αυτές αδυναμίες. Είναι χαρακτηριστικό του λόγου του -που μου έχει κάνει εντύπωση ομολογουμένως- η χρήση λέξεων και εννοιών όπως '' νέα οικονομία'' , '' τόξο δυτικών συνοικιών'' . Φαίνεται πως έχει δει και αξιολογήσει την μεγάλη εικόνα - αλλά αν τον παρακολουθήσει κανείς συστηματικά αντιλαμβάνεται πως το κάνει εργαλειακά. Είναι το όχημα διαφυγής του από τον έλεγχο και από την πολιτική αδυναμία της παράταξης της οποίας ηγείται.

Βέβαια θα αντιτείνει κανείς ότι η Τ.Α είναι κατεξοχήν χώρος συγκλίσεων και προγραμματικών συμφωνιών που οφείλει ( και μάλλον αυτό θα γίνει εκ των πραγμάτων) να αποκοπεί από τον άμεσο κομματικό εναγκαλισμό. Θα συμφωνήσω αρκεί να συντρέχουν δύο προϋποθέσεις. Πρώτον ύπαρξη συνεκτικού σχεδίου υψηλών προδιαγραφών λόγω αλλαγής μεγεθών ( νέος δήμος, μεγάλος, ιδιαιτερότητες) και λόγω οικονομικών δεδομένων και δεύτερον ύπαρξη ανθρώπων με παρεμφερείς τοποθετήσεις και ιδεολογικές αφετηρίες ώστε να επιτυγχάνεται μια υποτυπώδης συνοχή. Την δεύτερη προϋπόθεση θα μπορούσε να την παραλείψει κανείς εάν συνέτρεχε η πρώτη. Θα έλεγε κανείς ότι η δημιουργία ενός συνεκτικού προεκλογικού προγράμματος μέσα από προγραμματική σύγκλιση δεσμεύει  τα μέλη της παράταξης ακόμη και αν προέρχονται από εντελώς διαφορετικούς πολιτικούς κόσμους ( όχι κομματικούς απλά). 

Αντί όμως να συντρέχει έστω η πρώτη προϋπόθεση έχουμε να κάνουμε με την επιτομή του διακηρυκτικού πολιτικού λόγου. Γενικότητα, αφαιρετική σκέψη, wishful thinking και Άγιος ο Θεός ( αυτό με τον '' Άγιο Θεό'' οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ το αντιλαμβάνονται καλύτερα).

Τέλος κλείνοντας αυτήν την πρώτη μου παρέμβαση για τα διοικητικά του δήμου Παύλου Μελά έχω να τονίσω κάτι επιπλέον. Μου κάνει εντύπωση πώς άνθρωποι - μεταξύ των οποίων και ο νυν δήμαρχος - που βρίσκονται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σε υψηλές θέσεις της αυτοδιοικητικής πυραμίδας εδώ και μία εικοσαετία, σήμερα ανακαλύπτουν λάθη, εγκλήματα, παραλείψεις και αστοχίες χωρίς ίχνος αυτοκριτικής. Για παράδειγμα διαβάζω στην ιδρυτική διακήρυξη της παράταξης του δημάρχου

 "Την σημερινή κατάσταση των επιμέρους δήμων μας , από τον τρόπο διοίκησης των σημερινών δημάρχων όπου τίποτε δεν κατανόησαν, τίποτε δεν προέβλεψαν, τίποτε δεν προετοίμασαν και τίποτε δεν έλυσαν. Αντίθετα με την ανενέργεια και τις αποφάσεις τους:
επιβάρυναν το περιβάλλον (ΔΙΑΝΑ, ΤΙΤΑΝ, μολυσμένο νερό),
καθυστέρησαν την επίλυση του προβλήματος της σχολικής στέγης,
απαξίωσαν τα ευρωπαϊκά προγράμματα( ΕΣΠΑ, ολοκληρωμένα, κ.α)
και δεν αξιοποίησαν τα μεγάλα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου." 
την στιγμή που ο ίδιος έχει υπηρετήσει τον τόπο ...
''Η ουσιαστική εμπλοκή του με τα κοινά και την Τοπική Αυτοδιοίκηση ξεκίνησε το 1985, χρονιά κατά την οποία εκλέχτηκε συνοικιακός σύμβουλος στο Δήμο Σταυρούπολης.
Το 1987 διετέλεσε Γενικός Γραμματέας στη διοίκηση του Εθνικού Αθλητικού Κέντρου Σταυρούπολης.
Το 1990 εξελέγη για πρώτη φορά δημοτικός σύμβουλος με το συνδυασμό «ΑΝΑΝΕΩΣΗ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ» του Δημάρχου Σπύρου Μπαρούτα. Επανεξελέγη δημοτικός σύμβουλος για δύο ακόμη τετραετίες (1994 και 1998) με τον ίδιο συνδυασμό. Κατά τη διάρκεια της δωδεκαετούς του θητείας ανέλαβε διάφορες υπεύθυνες θέσεις:
· Πρόεδρος της Δημοτικής Επιχείρησης Τοπικής Ανάπτυξης Σταυρούπολης από το 1992 έως το 1998.
· Αντιδήμαρχος,υπεύθυνος για θέματα προγραμματισμού και ανάπτυξης καθώς και για θέματα τεχνικού προγράμματος και κοινωνικής πολιτικής, κατά διαστήματα από το 1992 έως και το 2002. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με θέματα πολεοδομικού σχεδιασμού, έργων υποδομής, προστασίας του περιβάλλοντος και αναπτυξιακών προγραμμάτων.
· Υπεύθυνος για τις Ευρωπαϊκές δράσεις του Δήμου Σταυρούπολης σε θέματα πολιτισμού, περιβάλλοντος, εκπαίδευσης, απασχόλησης και κοινωνικής μέριμνας (URBAN, EUROPAN 4, OUVERTURE-ΠΡΑΣΙΝΗ ΔΡΑΣΗ Ι, ΙΙ, TERRA).
Το 2002 εξελέγη Δήμαρχος με την Ανεξάρτητη Κίνηση Πολιτών''   ( ΕΔΩ και ΕΔΩ τα σχετικά αποσπάσματα)
Βέβαια από την άλλη οφείλω να ομολογήσω πως έχει πολιτικό αισθητήριο, έχει επικοινωνιακή δεινότητα για γενικότερα είναι πολιτικός. Δυστυχώς όμως αυτά τα χαρακτηριστικά δεν αποτελούν εχέγγυα για επιτυχή αποτελέσματα. Σίγουρα είναι νωρίς ακόμη για κρίσεις και συμπερασματικές προσεγγίσεις. Οφείλουμε να εξετάσουμε την πορεία και το έργο του ελπίζοντας τα καλύτερα για την πόλη μας.

Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 2011

Καθαρές αυλές και καθαροί δρόμοι ( εναλλακτικός τίτλος : δεν με ενδιαφερει που είναι το κράτος/δήμος)

Τον τελευταίο καιρό επιστρέφοντας κάθε φορά στο σπίτι μου παρατηρώ πως η γειτονιά μου έχει βρωμίσει. Ξερά φύλλα, σκουπίδια, προσπέκτους, διαφημιστικά φυλλάδια, χαρτάκια, πλαστικές συσκευασίες τροφίμων και πάει λέγοντας. Μην φανταστείτε κάτι δραματικό. Αυτό που συναντάτε και εσείς στην δικά σας γειτονία πάνω κάτω.

Όταν έπιασα τον εαυτό μου να το παρατηρώ συνεχόμενες φορές και να με ενοχλεί αναρωτήθηκα. Ήταν ίδια η κατάσταση προς διετίας ή πενταετίας; Παίζει κάποιο ρόλο η οικονομική κρίση γενικότερα ( αδυναμία δημοτικής αρχής να επιληφθεί) και ειδικότερα ( απροθυμία ημών των κατοίκων να συμβάλουμε στην καθαριότητα ). Επίσης αναρωτήθηκα - γιατί με ενοχλεί τώρα και δεν με ενοχλούσε παλιότερα - εάν υποθέσουμε ότι και παλιότερη η κατάσταση ήταν ίδια με την σημερινή.

Μπαίνοντας τώρα στην προσπάθεια εξεύρεσης των απαντήσεων συμπεραίνω ότι 1ον) η κατάσταση δεν ήταν έτσι παλαιότερα και διότι ο δήμος της περιοχής μου το πάλευε και 2ον) οι νοικοκυρές των σπιτιών έβαζαν κάνα χεράκι στην καθαριότητα των αυλών και του δρόμου μπροστά από τα σπίτια μας.

Και τώρα, μετά από αυτή την υπερανάλυση, φτάνω στο βασικό ερώτημα που με παρακίνησε να γράψω αυτό το κειμενάκι. Εφόσον λόγω κρίσης δεν έχουμε χρήματα να ξοδέψουμε σε διασκέδαση ( ή έστω έχουμε λιγότερα), εφόσον αρκετοί από μας είναι άνεργοι, εφόσον δαπανάμε πλέον αρκετό χρόνο εντός σπιτιού ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΑΦΙΕΡΩΝΟΥΜΕ ένα μικρό μέρος αυτού του χρόνου για να περιποιηθούμε τις αυλές των σπιτιών μας, να τις καθαρίσουμε και να βάλουμε και ένα χεράκι στο δρόμο που περνά μπροστά από το σπίτι μας; Τί είναι αυτό που μας εμποδίζει; 

Η καθαριότητα ως μέρος της ευταξίας. Μία εικόνα ενός καθαρού δρόμου - μιας καθαρής γειτονιάς είναι  πέρα από δείγμα πολιτισμού και μια υπεραξία. Στο ψυχολογικό επίπεδο πιστεύω ότι επιδρά μια βελτιωμένη πραγματικότητα του άμεσου περιβάλλοντός μας - τουλάχιστον αυτό πιστεύω εγώ. Η εικόνα της εγκατάλειψης δρα σωρρευτικά και επιβαρύνει την διάθεση.

Θα πει κανείς ειρωνικά πως αυτά που γράφω είναι παιδικές απόψεις. Περίπου είναι - δεν σας κρύβω ότι γράφοντας αυτές τις γραμμές σκεφτόμουν αν υπάρχει κάτι άξιο ( γραπτού ) λόγου σε αυτά... Αλλά αυτή η απαξίωση του δημόσιου χώρου είναι τρομακτική. Φοβάμαι πως σιγά σιγά οι πόλεις μας θα αποκτήσουν εκείνη την κινηματογραφική εικόνα πόλεων - που μέσα σε ένα πλαίσιο φτώχειας και παρακμής- φιλοξενούν περιπλανώμενους πένητες με τους κάτοικους να περιορίζονται αποκλειστικά εντός του ιδιωτικού τους χώρου.

Μοιράζομαι αυτές τις σκέψεις με τη μάνα μου - η οποία σε πείσμα όλων και κυρίως του πατέρα μου- κατεβαίνει και σκουπίζει την κοινόχρηστη αυλή αλλά και τον δρόμο... Μου δίνει δίκιο και εγώ της δίνω τα εύσημα. Πιο εύκολος ο δικός μου ρόλος. Σε κάποια φάση μου λέει η ίδια ότι κάτι παρόμοιο είχε πει ο Ανδρέας ( ένας είναι ο Ανδρέας) κάτι για συμβούλια γειτονιάς και συνελεύσεις - της εξηγώ ότι η μετέπειτα πορεία και η υπόσχεση του ανδρός περί κράτους που τα κάνει όλα, οδήγησε μερικώς σε αυτόν τον κυνισμό.

Ώρες ώρες μου έρχεται μια Κυριακή πρωί να πάρω μια ντουντούκα και να απευθυνθώ πάνω από μια εξέδρα στους γείτονές μου. Να μπορούσα να τους πείσω να κάνουμε κάτι σαν τους Atenistas αλλά με εμβέλεια τα 100 μέτρα του δρόμου που μας ενώνει. Βέβαια αν δω ότι δεν τα καταφέρνω με την πειθώ - θα ήθελα να μπορώ να τους αναγκάσω. Κάτι σαν μια βίαιη κολεκτίβα διάρκειας μιας ή το πολύ δύο ημερών. 

Πιστεύω ότι το αποτέλεσμα θα ήταν εντυπωσιακό. Αν δε, συμφωνούσαμε να τσοντάρουμε και λίγα ευρώ έκαστος για αγορά μπογιάς και 2-3 εργαλείων θα μιλούσαμε για ανάπλαση επιπέδου Καλατράβα ( ή Αθεμπίγιο για να είμαι πιο επίκαιρος)...

Τελικά αποφάσισα να πράξω κάτι και εγώ μόνος μου. Να ασχοληθώ με την αυλή της πολυκατοικίας που διαμένω - ελπίζοντας πως η δύναμη του παραδείγματος θα πείσει κάποιους να με μιμηθούν. Ελπίζω αρχικά στους ενοίκους της ίδιας πολυκατοικίας. Υπόσχομαι δε, όταν το κάνω να ''ανεβάσω'' φωτογραφίες με το ΠΡΙΝ και το ΜΕΤΑ. Ειναι και αυτή η εκπομπή στο MEGA ''Οι κηπουροί'' που κάθε τόσο κάνουν παπάδες και το παρουσιάζουν ως υπόθεση ρουτίνας...
Θα το δοκιμάσω ( όταν μπορέσω ) και θα σας πω.


Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2011

Περεστρόικα - Αττικό Μετρό και αισιοδοξία

 Για το TEDxAcademy δεν γνωρίζω πολλά. Αλλά αυτό που γνωρίζω μου φτάνει. Η διοργάνωση ομιλιών - τοποθετήσεων με τέτοιο ζωντανό τρόπο, η θεματολογία αλλά και η ποιότητα των ομιλητών είναι επαρκή εχέγγυα για να παρακολουθήσει κανείς τα videos στο youtube.

Στο συγκεκριμένο video που παραθέτω, ο κ.Στάθης Καλύβας αναλύει την κρίση - μετάβαση που ζούμε στην Ελλάδα χρησιμοποιώντας αναλογίες από την διαδικασία μεταρρύθμισης της Σοβιετικής Ένωσης και των δορυφόρων της. 

Το βρήκα εξαιρετικό και χωρίς να θέλω να προκαταλάβω τον θεατή, συμφώνησα ιδιαίτερα με την φράση του πως ''οι κανόνες αλλάζουν τις συμπεριφορές (άμεσα)'' - δεν χρειάζεται να περιμένουμε αλλαγή κουλτούρας σε βάθος τουλάχιστον μίας γενιάς. Τρανταχτό παράδειγμα αυτού το Μετρό της Αθήνας όπου ίδιοι άνθρωποι, με ίδια κουλτούρα, ίδιες αντιλήψεις και συνήθειες μεταμορφώνονται, έχοντας κατηφορίσει μερικά μέτρα. Υπογείως Ευρωπαίοι και στην επιφάνεια Έλληνες.


Τώρα επανερχόμενος στο πολιτικό σκέλος της τοποθέτησης του κ. Στάθη Καλύβα θα ήθελα να παραθέσω και εγώ ένα μέρος από ένα δικό μου άρθρο με τίτλο :

Τρόικα και περεστρόικα (άρθρο μου για την εφημερίδα Θεσσαλονίκη 16/8/2010)

'' Περεστρόικα στα ρωσικά σημαίνει ανασυγκρότηση, αναδιάρθρωση. Ο νέος τότε για τα δεδομένα της ΕΣΣΔ Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, σε ηλικία 54 ετών προσπάθησε να μεταρρυθμίσει την σκουριασμένη σοβιετική μηχανή χωρίς όμως να το καταφέρει. Γκλάστνοτ, η δεύτερη λέξη που κυριάρχησε την επίμαχη περίοδο 1985-1991 και σημαίνει διαφάνεια. Ανασυγκρότηση και διαφάνεια λοιπόν το πρόταγμα....Ανασυγκρότηση και διαφάνεια και το ελληνικό πρόταγμα στις μέρες μας, με την ευχή όλων να μην οδηγηθούμε στα ίδια αποτελέσματα κατάρρευσης...Το ερώτημα όμως που προκύπτει από τις ομοιότητες της ελληνικής με την ρωσική περεστρόικα είναι το ίδιο. Μπορεί ένας ηγέτης, ένα επιτελείο, ένα κόμμα που έχει ρίζες στην προηγούμενη κατάσταση να την διορθώσει εξολοκλήρου, επαναστατικά και δίκαια; Το ΠΑ.ΣΟ.Κ ήταν η Μεταπολίτευση με τα καλά και τα άσχημα; Μπορεί σήμερα να διορθώσει τα κακώς κείμενα περιορίζοντας τις απώλειες; Το εγχείρημα έχει ιστορικές διαστάσεις, μέχρι τώρα είναι οδυνηρό και κοινωνικά άδικο και το τέλος του δεν είναι ανιχνεύσιμο.''

Βέβαια  πρόκειται   για κείμενο - άρθρο  σε  εφημερίδα  και  γράφτηκε  τον  Αύγουστο  του 2010. Τότε υπήρχε αισιοδοξία, η κυβέρνηση έχαιρε της εμπιστοσύνης του κόσμου, ο Γιώργος Παπανδρέου ήταν μια  ελπίδα  για  μεταρρυθμίσεις  και  εγώ - ο  αρθρογράφος  στήριζα  ΠΑ.ΣΟ.Κ.  Αν και αυτά όλα δεν ισχύουν στο ακόλουθο βίντεο - το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον.

Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2011

Για σταθείτε! (Εαν ο Φωτόπουλος έθετε υποψηφιότητα για αρχηγός ΠΑ.ΣΟ.Κ;)

Τον τελευταίο καιρό παρατηρώ ότι σε κατ' ιδίαν συζητήσεις, στην ιδιωτική σφαίρα όλοι συζητούν περί πολιτικής. Τώρα το πως αναλύει κανείς την κατάσταση ή το τι προτείνει ή που επικεντρώνει είναι δευτερεύον - το πρωτεύον είναι πως ο κεντρικός άξονας των συζητήσεων έχει μετατοπιστεί υπέρ της πολιτικής.

Αυτό συμβαίνει σε όλα τα επίπεδα και δεν θα μπορούσε παρά να πάρει σε αρκετές περιπτώσεις και τη μορφή κίνησης/πρωτοβουλίας/ομίλου προβληματισμού. Οι περισσότερες τέτοιες κινήσεις του τελευταίου διαστήματος έχουν ορισμένα χαρακτηριστικά. Η ατζέντα που προωθούν είναι λίγο πολύ παρόμοια. Μεταρρυθμίσεις, εκσυγχρονισμός, Ευρώπη- Ευρώ, επιχειρηματικότητα.

Η ατζέντα αυτή υποστηρίζεται από ανθρώπους που μέχρι χθες είτε δεν είχαν ενεργό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της χώρας, είτε ακόμη και αν είχαν δεν βρίσκονταν στους ίδιους κομματικούς φορείς. Η κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το ΠΑ.ΣΟ.Κ μοιραία ταράζει τα λιμνάζοντα ύδατα της Κεντροαριστεράς - αντίθετα η προοπτική νίκης της Νέας Δημοκρατίας κρατά ακόμα ετερόκλητες δυνάμεις υπό την σκέπη της.

Με αυτό το κείμενο όμως θέλω να επισημάνω μια τρανταχτή αδυναμία και έναν κίνδυνο που υφέρπει στις εν λόγω ζυμώσεις. Ναι, είναι γεγονός πως η χώρα χρειάζεται μεταρρυθμίσεις. Ναι, είναι γεγονός πως το συνδικαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα έχει βαθύτατες παθογένειες. Ναι, είναι γεγονός πως πάσχει η Δημόσια Διοίκηση. Ναι, είναι γεγονός πως το Μεταπολιτευτικό κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον ήταν από ένα σημείο και μετά αντιαναπτυξιακό. Ναι, το παραγωγικό μοντέλο ήταν στρεβλό.Ναι, ο δημόσιος τομέας δεν ανταποκρινόταν στις ανάγκες τις χώρας. Ναι, το ΠΑ.ΣΟ.Κ ευθύνεται για πολλά από αυτά. Ναι, το ΠΑ.ΣΟ.Κ αναπαρήγαγε πολλές από αυτές τις παθογένειες και στο εσωκομματικό πεδίο.

Όμως ας δούμε λίγο τα πράγματα πιο ψύχραιμα Υπάρχει κεντροαριστερό κόμμα χωρίς αναφορές στον κόσμο της εργασίας; Υπάρχει κεντροαριστερό κόμμα χωρίς συνδικαλιστικό βραχίονα; Υπάρχει σοσιαλδημοκρατική πρόταση χωρίς να έχει το κοινωνικό κράτος σε κεντρική θέση; Υπάρχει κεντροαριστερό κόμμα που φιλοδοξεί να είναι πλειοψηφικό χωρίς αναφορές στη λαϊκή κουλτούρα; Χωρίς διαδικασίες πολιτικά παιδευτικές; Χωρίς ικανότητα εκλαίκευσης του οποιουδήποτε εκσυγχρονιστικού σχεδίου - εάν υποθέσουμε ότι υπάρχει τέτοιο; 

Επίσης σε ένα δεύτερο επίπεδο ανάλυσης θα πρέπει κατά την άποψή μου να μην βιαστούμε να κάνουμε ακόμα μεγαλύτερες παραδοχές από αυτές που ήδη έχουν γίνει. Το πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί ποικιλοτρόπως και που επεξηγεί το που απέτυχε η Μεταπολίτευση και τι πρέπει να γίνει ώστε να ξεπεραστούν οι παθογένειες είναι πάνω κάτω γνωστό. 

Όμως τη στιγμή που αλλάζει ο παγκόσμιος καπιταλισμός, που η ΕΕ αλλάζει μορφή, που η μεταφορά και η συγκέντρωση κεφαλαίου μετατοπίζεται στην Ανατολή, που εμφανίζονται νέα κινήματα σε όλο τον κόσμο που ανατρέπουν κατεστημένα και διεκδικούν ένα άλλο σχέδιο παγκοσμιοποίησης - εμείς θα πρέπει να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά. Να μην αποκοπούμε από αυτές τις διεργασίες. Να τις παρακολουθούμε και όπου είναι δυνατό, να συμμετέχουμε. 

Ο ρόλος μιας κεντροαριστερής πρότασης σήμερα είναι διττός. Από την μία σίγουρα πρέπει να κάνει τις πολυθρύλητες μεταρρυθμίσεις - που ανεξαρτήτως των ευρωπαϊκών ή παγκόσμιων εξελίξεων πρέπει να γίνουν αλλά από την άλλη να τείνει ευήκοον ου στις διεργασίες που λαμβάνουν χώρα και στην ελληνική κοινωνία.

Ένα εκσυγχρονιστικό - μεταρρυθμιστικό σχέδιο αν θέλει να έχει σοβαρές πιθανότητες επιτυχίας οφείλει να μετουσιωθεί σε καθημερινότητα, σε ύλη, σε αφήγημα, σε ψωμί, σε όνειρα, σε προσδοκία. Ειδάλλως ακόμη και αν είναι άρτιο, θα παραμείνει σχέδιο πεφωτισμένων ελίτ που κλεισμένες σε γραφεία θα αναρωτιούνται γιατί δεν υλοποιήθηκε παρά την αρτιότητά του.

Τέλος μια ακόμη σκέψη για το ζήτημα ηγεσίας του ΠΑ.ΣΟ.Κ.
 Όπως εξελίσσονται τα πράγματα το κόμμα οδεύει για συντριβή και ακόμα χειρότερα για διάσπαση και ιστορική εξαφάνιση. Μια κάποια ευκαιρία θα ήταν μια υπερβατική εξέλιξη στο ζήτημα της αρχηγίας. Αν οι πολιτικές εξελίξεις σε συνδυασμό με τις ευρωπαϊκές και τις οικονομικές δείξουν πως η κρίση περιορίζεται και είναι ικανή η διαχείρισή της τότε  αρχηγός του ΠΑ.ΣΟ.Κ θα αναδειχθεί ένας συστημικός παίκτης που ή θα έχει το καλύτερο σχέδιο μεταρρυθμίσεων ή θα συσπειρώσει μηχανιστικά τους εναπομείναντες φίλους του κόμματος. Θα το ονόμαζα το συστημικό σενάριο και εντός αυτού παίρνω θέση.

Αν όμως τα πράγματα μέσα από ανεξέλεγκτες διαδικασίες και εξελίξεις γίνουν πιο οριακά τότε παύουν να ισχύουν το γνωστά. Τότε ίσως εμφανιστεί μια φυσική ηγεσία του χώρου ( όχι του ΠΑ.ΣΟ.Κ)  που θα αναδειχθεί από εντελώς διαφορετικές διεργασίες - πολύ πιο κοντά στην κοινωνία - με πιθανά διαφορετική ατζέντα από αυτή που συζητάμε τώρα. Φυσική ηγεσία εννοώ ένα πολιτικό υποκείμενο που θα αναδειχθεί με τρόπο όχι κομματικό, όχι μηχανιστικό, όχι προγραμματικό αλλά στη βάση της εμπιστοσύνης και της αξιοπιστίας. Ένα πρόσωπο που θα καταφέρει αδιαμεσολάβητα να εντάξει στο νέο πολιτικό σύστημα κοινωνικές ομάδες που εδώ και χρόνια δεν εκπροσωπούνται από το υπάρχον. Θα αντιτείνει κανείς πως αυτό έγινε για παράδειγμα στην Βραζιλία με τον Λούλα αλλά δεν μπορεί να γίνει σε χώρα της Ευρώπης και της ευρωζώνης. Η απάντησή μου είναι πως πολλά που μέχρι πριν δύο χρόνια φάνταζαν αδιανόητα, έχουν λάβει χώρα και θεωρούνται φυσιολογική εξέλιξη...

Υ.Γ  Τι θα γινόταν αν ο Φωτόπουλος φιλοτεχνούσε ένα ελάχιστα διαφοροποιημένο προφίλ ( το άκουσα από τον Μίμη Ανδρουλάκη σε μια ραδιοφωνική εκπομπή )  και έθετε υποψηφιότητα για αρχηγός του ΠΑ.ΣΟ.Κ (αυτό με την υποψηφιότητα είναι δικό μου)  ; 

Πέμπτη 24 Νοεμβρίου 2011

ΠΑ.ΣΟ.Κ - και τώρα τι;

Ίσως η περίοδος δεν είναι η καταλληλότερη για την συζήτηση τέτοιων θεμάτων, αλλά το θέμα είναι αρκετά σοβαρό. Οι εξελίξεις στο ΠΑ.ΣΟ.Κ είναι μια κρίσιμη παράμετρος των συνολικότερων δεδομένων που θα διαμορφωθούν και συμπυκνώνονται όλες στο ζήτημα της ηγεσίας. Βέβαια το ζήτημα της ηγεσίας θα είναι κρίσιμο για τον τόπο αν πραγματικά η λύση του προκύψει μέσα από πολιτικές διαδικασίες και όχι μόνο από μηχανιστικές και οργανωτικές συγκρούσεις.

Ένα βασικό και θεμελιώδες χαρακτηριστικό αυτών των εξελίξεων είναι πως θα λάβουν χώρα σε ένα τοπίο ριζικά διαφορετικό και προσωπικά δεν είμαι σίγουρος πως οι βασικοί παίκτες-διεκδικητές και τα επιτελεία τους το έχουν αντιληφθεί αυτό σε μεγάλο βάθος. Οι εσωκομματικές διαδικασίες στο ΠΑ.ΣΟ.Κ λάμβαναν χώρα όταν το τελευταίο είχε μία αδιαμφισβήτητη κεντρικότητα στο πολιτικό σύστημα της Μεταπολίτευσης με αποτέλεσμα το διακύβευμα να είναι πολύ μεγάλο. Ο νικητής στις εσωκομματικές διαδικασίες ήξερε ότι θα γινόταν πρωθυπουργός, άμεσα ή αργότερα δεν είχε σημασία. Αυτό ήταν αντιληπτό στους πάντες και έτσι η βαρύτητα μοιραία έπεφτε στον αποτελεσματικό προεκλογικό εσωκομματικό αγώνα με όρους όμως όχι πολιτικούς και ιδεολογικούς αλλά μηχανιστικούς και οργανωτικούς. 

Η ιδεολογική και πολιτική συζήτηση λάμβανε μεν χώρα αλλά ήταν δευτερεύουσας σημασίας. Σε αυτό συνέτεινε και ο αρχηγικός χαρακτήρας του κόμματος με αποτέλεσμα οι ιδέες του υποψηφίου προέδρου ( όταν αυτές υπήρχαν και ήταν διακριτές και δομημένες) να αποτελούν την πολιτικοϊδεολογική πλατφόρμα του κόμματος μετά την επικράτησή του. Αυτό όμως δεν μπορεί επ' ουδενί να ονομαστεί εσωκομματική πολιτική διαδικασία. Δεν διασφάλιζε ούτε το ελάχιστο, δηλαδή την όσμωση των αρχηγικών ιδεών με τις απόψεις των μελών και των ψηφοφόρων. Δεν διασφάλιζε την κατανόηση θέσεων και απόψεων, πόσο δε μάλλον την αποδοχή και την πολλαπλασιαστική εξάπλωση. 

Θα αναρωτηθεί παρενθετικά κανείς αν είναι δυνατόν τώρα να καταπιαστεί ένα κόμμα εξουσίας να πείσει, να διαπαιδαγωγήσει τα μέλη και τα στελέχη του, να τα επιμορφώσει, να αναπτύξει και να οργανώσει συντεταγμένο διάλογο και τέλος να διαμορφώσει ένα συνεκτικό πολιτικό και ιδεολογικό πρόταγμα και ακολούθως ένα ρεαλιστικό συνεκτικό πρόγραμμα εξουσίας. Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Οφείλει να το κάνει. 

Τα δεδομένα όμως σήμερα είναι εντελώς διαφορετικά από τα ανωτέρω. Πιθανά η θέση του προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ να είναι σε 2 χρόνια από σήμερα ένα αδειανό πουκάμισο. Ίσως και νωρίτερα. Για να αποφευχθεί μια τέτοια εξέλιξη θα πρέπει να αλλάξει και ο τρόπος ανάδειξης της ηγεσίας. Δεν αναφέρομαι στην διαδικασία - αν θα είναι ανοιχτή διαδικασία ή μόνο εγγεγραμμένων μελών ή συνεδρίου. Αναφέρομαι στο πολιτικό και ιδεολογικό σκέλος.

Εξηγούμαι. Θα ήθελα προσωπικά, εφόσον τεθεί θέμα ηγεσίας στο ΠΑ.ΣΟ.Κ, όποιος φιλοδοξεί να ηγηθεί του κόμματος να ενεργήσει διαφορετικά. Πέραν των συμμαχιών, των συμφωνιών των τακτικισμών να μπει στον κόπο και να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη πρόταση. Η πρόταση αυτή να έχει ιδεολογικό πρόσημο, να έχει δομή, συγκρότηση, να μετουσιώνεται σε προγραμματικό λόγο. Να προέρχεται από μια ανάλυση όλων των δεδομένων, των εθνικών και των παγκόσμιων. Να έχει λάβει υπόψιν της τις εμπειρίες από το κυβερνητικό παρελθόν του κόμματος. Να γνωρίζει τις αστοχίες, τις ιστορικά λανθασμένες επιλογές. Θέλω η πρόταση αυτή να είναι οικονομικά ρεαλιστική. Το μνημόνιο και η ακολουθούμενη πολιτική περιγράφει χονδρικά τα νούμερα και τους αριθμούς με τους οποίους θα ζήσουμε τα επόμενα χρόνια. Άρα οι επιλογές είναι συγκεκριμένες και ουχί γενικές. 
  1. Παρουσιάζει μια πρόταση που δέχεται την πραγματικότητα και σχεδιάζει βάσει αυτής.
  2. Παρουσιάζει μια πρόταση που δέχεται την πραγματικότητα και προσπαθεί να την ξεπεράσει θετικά και δημιουργικά, ανατρέποντάς την στην πράξη με καινοτομίες και δημιουργικό τρόπο.
  3. Παρουσιάζει μια πρόταση που απορρίπτει την ακολουθούμενη πολιτική και επεξηγεί τον άλλο διαφορετικό δρόμο με ρεαλισμό και επιχειρήματα που θα εξουδετερώνουν τους εμφανείς κινδύνους που προκύπτουν.
Η περίοδος είναι οριακή. Η χώρα βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού, έχει χρεοκοπήσει επί της ουσίας. Δεν γίνεται αυτό ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ να μην επιφέρει αλλαγές σε όλους τους τομείς, στο πολιτικό σύστημα και στα κόμματα. Και μια κορυφαία κομματική διαδικασία είναι η ανάδειξη προέδρου.

Σημαντικό χαρακτηριστικό είναι πως σήμερα επειδή ακριβώς βρισκόμαστε σε μια τέτοια συγκυρία η πεπατημένη δεν μπορεί να φέρει την επιτυχία σε όποιον επικρατήσει με τον παλιό τρόπο. Επίσης οι φερόμενοι ως ενδιαφερόμενοι για την θέση του προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ στερούνται κάποιων χαρακτηριστικών που θα έσπρωχναν την διαδικασία.

Μετά τον ιδρυτή Ανδρέα Παπανδρέου πρόεδρος έγινε ο Κώστας Σημίτης. Είχε μια διακριτή πολιτική θέση εντός του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Εξέφρασε μια διαφορετική προοπτική για την κεντροαριστερά, την οικονομία, την Ευρώπη, συγκρούστηκε, εργάστηκε μεθοδικά και στο συνέδριο του 1996 επικράτησε αφού είχε επικρατήσει στην Κ.Ο. Επικράτησε δίνοντας βάση σε οργανωτική και μηχανιστική δουλειά αλλά ήταν φορέας μια ιδεολογικοπολιτικής πλατφόρμας αρκετά χρόνια πιο πριν. Εκσυγχρονισμός.

Ο Γιώργος Παπανδρέου αναδείχθηκε με διαφορετικό τρόπο, αλλάζοντας την διαδικασία ανάδειξης προέδρου ( διαδικασία που επεκτάθηκε αργότερα και εντός/εκτός Ελλάδας) και ( κυρίως μετά τις εκλογές του 2004) έγινε φορέας νέων ιδεών και μιας διάθεσης μεγάλων αλλαγών. Επειδή εκτιμώ ότι αυτή η ατζέντα δεν οργανώθηκε σωστά μετέπειτα - δεν είχε σαφή απτά αποτελέσματα - αλλά αυτό δεν είναι της στιγμής. Το έχω περιγράψει κάπως βιαστικά ΕΔΩ. Παρόλα αυτά είχε ένα στίγμα και μια προδιάθεση. 

Σήμερα όμως δεν υπάρχει καμία εικόνα ή για να είμαστε πio δίκαιοι η εικόνα που υπάρχει για τους επίδοξους προέδρους του ΠΑ.ΣΟ.Κ δεν είναι αρκετή. Έχουμε μόνο ενδείξεις, προθέσεις, χαλαρή αρθρογραφία και μέχρι εκεί. Και αυτή τη φορά το διακύβευμα δεν είναι κομματικό αλλά εθνικό. 




Παρασκευή 11 Νοεμβρίου 2011

Εν θερμώ -η χαμένη ευκαιρία της κεντροαριστεράς



  Εν θερμώ μερικές πρώτες σκέψεις με αφορμή τη νέα αυτή κυβέρνηση συνεργασίας. Όχι τόσο για αυτήν την κυβέρνηση που δημιουργήθηκε όσο για έναν σύντομο αναστοχασμό για την ευκαιρία που χάθηκε για το χώρο της κεντροαριστεράς.

    Μερικές επιλογές προσώπων όπως αυτή του  Τάσου Γιαννίτση, του Γιώργου Σταυρόπουλου αλλά και του ίδιου του Λουκά Παπαδήμου φανερώνουν το μέγεθος αυτής της ιστορικής αστοχίας. Και εξηγούμαι. Το πολιτικό προσωπικό αυτό έχει πολιτικό παρελθόν. Όχι κομματικό αλλά πολιτικό. Ήταν πυλώνες του εγχειρήματος του εκσυγχρονισμού ( ιδιαίτερα ο πρώτος και ο τρίτος - ο δεύτερος ήταν δικαστικός αλλά αργότερα σύμβουλος του Γιώργου Παπανδρέου).

   Αν ο Γιώργος Παπανδρέου μέσα από άλλες διαδρομές και εξελίξεις σε εσωκομματικό επίπεδο μπορούσε να σχηματίσει μια κυβέρνηση με τέτοια χαρακτηριστικά τα πράγματα θα ήταν αλλιώς. Θα έπιανε το νήμα από εκεί που αφέθηκε - κάπου στα μισά της δεύτερης τετραετίας του Κώστα Σημίτη. Θα προσπαθούσε να διορθώσει τα αρνητικά σημεία του σημιτικού εγχειρήματος, που ήταν αρκετά και από ένα σημείο και μετά ανυπέρβλητα. Θα έπρεπε να έχει ένα στρατηγικό σχέδιο ανανέωσης του εκσυγχρονισμού, επικαιροποιημένο, ανανεωμένο, διορθωμένο και αποτελεσματικότερο. Θα έπρεπε να έχει δημιουργήσει ένα αφήγημα μέσω μιας ατζέντας που θα το παρουσίαζε στην κοινωνία ένα σφιχτό και πολεμικό επιτελείο. Ορισμένες πτυχές αυτής της ατζέντας τις παρουσίασε προεκλογικά αλλά από λάθος αφετηρία. 

     Η ατζέντα έπρεπε να έχει σε κεντρικό σημείο την αναδόμηση του κράτους, Του κράτους ως δημόσια διοίκηση, του κράτος ως κοινωνικού κράτους, ως κράτος δικαίου. Βέβαια αυτό θα ήταν ένα κράτος διαφορετικό από αυτό που έμαθε η Ελλάδα της Μετολίτευσης, ένα κράτος διαφορετικό από αυτό που έμαθε η ελληνική κοινωνία, αλλά ένα κράτος που επιθυμούσε τουλάχιστον σε διακηρυκτικό επίπεδο η τελευταία. Και βέβαια εκτός του κράτους θα έπρεπε να προωθηθούν και οι παγωμένες εδώ και μία δεκαετία μεταρρυθμίσεις ώστε η οικονομία να αλλάξει - απαραίτητη η μερική απόσυρση του κράτους από αρκετούς τομείς.

 Επιστρέφοντας στο κεντρικό υποκείμενο στο χώρο της κεντροαριστεράς Γιώργο Παπανδρέου, πιστεύω ότι έπρεπε να εργαστεί για το αφήγημα. Αυτό το αφήγημα που τόσο έλειψε από το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα του Κώστα Σημίτη  και το κατέστησε τρωτό απέναντι στον δεξιό εθνολαϊκισμό της Νέας Δημοκρατίας του 2004. Το αφήγημα που θα έδινε έναν μια πιο λαϊκή απόχρωση - που θα φανέρωνε πως ο εκσυγχρονισμός δεν είναι ελιτίστικη επιλογή αλλά προοδευτική πρόταση.

   Εδώ βέβαια σκοντάφτουμε σε προσωπικά χαρακτηριστικά του ανδρός που δυστυχώς δεν μεταβλήθηκαν με την πορεία των ετών. Ο Γιώργος αρνήθηκε νομίζω να καταστρώσει μια στρατηγική, αρνήθηκε την προσπάθεια υλοποίησής της μέσα από κινήσεις τακτικής. Αρνήθηκε να συγκροτήσει ένα επιτελείο σφιχτό, αποφασιστικό, ουσιαστικό. Περιπλανήθηκε σε ομάδες εργασίας και προσωπικούς συμβούλους. Πολύ χρήσιμες οι ομάδες εργασίας - σχεδόν αναγκαίες. Το ίδιο και οι προσωπικοί σύμβουλοι - ιδιαίτερα εγνωσμένου παγκοσμίου κύρους με μία όμως και μόνη προϋπόθεση. Να εργάζονται όλοι πάνω σε μία στρατηγική. 

   Ο Γιώργος Παπανδρέου δεν κινήθηκε στο νεωτερικό πλαίσιο πολιτικής. Θα τολμήσω να πώ είναι μετά- πολιτικός. Μεταμοντέρνος στο βαθμό που ανακατεύει άτσαλα μια θολή νεωτερική ατζέντα, με μεταμοντέρνες αναζητήσεις και πρακτικές και με παπανδρεϊκούς αρχαϊσμούς. Εκτός του τρόπου που οργάνωσε την εξουσία του, άνοιξε πολλά μέτωπα με το που κέρδισε τις εκλογές. Άνοιξε μέτωπα σωστά μεν, άκαιρα δε καθώς όπως αποδείχθηκε στην πορεία ένα ήταν το μέτωπο - η οικονομία. Δεν επιδίωξε τα δύο χρόνια διακυβέρνησής του να συγκροτήσει νέες κοινωνικές συμμαχίες, παρά μόνο κοιτούσε τις παραδοσιακές του ΠΑΣΟΚ να θρυμματίζονται υπό το βάρος της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής. Πιστεύω ότι με προϋποθέσεις μπορούσε. 

   Βέβαια όλα ξεκινάνε από πιο πίσω. Από την προεκλογική περίοδο. Και ακόμη πιο πίσω από το βράδυ των εθνικών εκλογών του 2007. Εκεί λόγω συγκυριών και δεδομένων βρέθηκε να εφαρμόζει μια σωστή τακτική για να κερδίσει τις εσωκομματικές εκλογές ( όρισε αντίπαλο, χρησιμοποίησε εργαλειακά τον λαικισμό, είχε μανιχαϊστικές πτυχές στο λόγο του και μια αδιαμεσολάβητη σχέση με το εκλογικό σώμα ) αλλά οι σύμμαχοί του σε εκείνη την αναμέτρηση εν τέλει δεν ήταν οι ιδανικότεροι. Εγκλωβίστηκε μιας και το πολιτικό προσωπικό του εκσυγχρονισμού στήριξε τον αντίπαλό του τότε. Βέβαια το σύνολο του πολιτικού προσωπικού του ΠΑΣΟΚ ήταν αρκετά φθαρμένο αλλά τις στιγμές εκείνες προχωράς με ό,τι έχεις. Το κακό είναι πως δεν έγινε επιλογή και αναδιάταξη την διετία 2007-2009. Γιατί ο λαϊκισμός του ΠΑΣΟΚ δεν παρέμεινε εργαλειακός αλλά μετεξελίχθηκε σε προεκλογικό; Γιατί δεν έκανε επιλογές άλλου τύπου το βράδυ των εθνικών εκλογών του 2009; Ένα σχήμα με τον Τάσο Γιαννίτση, τον Αλέκο Παπαδόπουλο, τον Λουκά Παπαδήμο σε κομβικά σημεία θα έδινε το στίγμα. 

   Θα αναρωτηθεί κανείς ''τον ψέγεις για την τακτική του στις εσωκομματικές εκλογές και τις εθνικές εκλογές του 2009; Είναι οι μόνες που κέρδισε''. Όχι. Θεωρώ πως οι δύο αυτές προεκλογικές περίοδοι διαχειρίστηκαν σωστά. Πολιτικά. Νεωτερικά. Τον ψέγω για αυτά που δεν έκανε μετά απο τις νίκες του αυτές. Που δεν συγκρότησε πυρήνα εξουσίας  ισχυρό και σοβαρό μετά το 2007 και που δεν εργάστηκε μαζί του για την μέρα που θα γινόταν πρωθυπουργός. 

   Ξαναδιαβάζοντας τώρα όσα έγραψα νομίζω πως δεν αποτύπωσα καλά και επαρκώς αυτά που θέλω να πω - αλλά είναι μια πρώτη προσπάθεια εν θερμώ. Θα έχω την ευκαιρία να τα ξαναγράψω εν καιρώ. Πάντως μερικά που ήθελα να τα πω τα είπα. Ουφ.
   

Παρασκευή 4 Νοεμβρίου 2011

Δυισμός

Βυζαντινά τείχη
      Κάποια στιγμή θα πρέπει να αποφασίσουμε εάν θέλουμε να γίνουμε ευρωπαϊκό κράτος με ό,τι σημαίνει αυτό. Για να δούμε λοιπόν εάν θέλουμε θα πρέπει με απλό τρόπο και λίγες λέξεις να καθορίσουμε τι σημαίνει ευρωπαϊκό κράτος. Η άποψη που θέλει αυτά τα ερωτήματα να έχουν απαντηθεί πολλά χρόνια πριν είναι μερικώς σωστή. Οι απαντήσεις που έχουν δοθεί είναι επιλογές της πολιτικής ελίτ ( σωστής επιλογής κατ' εμέ) που δυστυχώς όμως δεν επέφεραν εκείνες τις μεταμορφώσεις στο σύνολο της ελληνική κοινωνίας που θα τις καθιστούσαν βέβαιες.

     Θα πει κανείς πως η σημερινή συγκυρία δεν είναι η καταλληλότερη για τέτοιου είδους αναζητήσεις και προβληματισμούς. Μερικώς σωστή και αυτή η άποψη διότι μεταφέροντας τη στιγμή της απόφασης στο μέλλον ή υποστηρίζοντας ότι αυτό έπρεπε να γίνει στο παρελθόν ( τον καιρό των παχιών αγελάδων), επί της ουσίας αποφεύγει την αυθεντική αναμέτρηση των δύο εθνικών αφηγημάτων.

  Έχουν γραφεί πολλά για τα δύο αυτά εθνικά αφηγήματα που συγκροτούν τη νεοελληνική πραγματικότητα. Έχουν ειπωθεί σχεδόν τα πάντα. Ενδεικτικά θα αναφερθώ σε δύο πονήματα που έχω διαβάσει και συνηγορούν σε αυτήν την άποψη. Ένα είναι το ''Γιατί το Βυζάντιο'' της Ε. Αρβελέρ και ένα δεύτερο είναι το '' Πολιτικός δυισμός και πολιτική αλλαγή στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης'' του Ν. Διαμαντούρου.

   Συνοπτικά θα το παρουσιάσω έτσι όπως εγώ το αντιλαμβάνομαι. Το νεοελληνικό έθνος αρχίζει να συγκροτείται μετά το 1204μ.Χ και την πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης αντιθετικά τόσο προς τη Δύση όσο και προς την Ανατολή. Αυτό το χαρακτηριστικό μετεξελίχθηκε σε διαιρετική τομή σε μία δραματική περίοδο. Ενωτικοί -ανθενωτικοί και καλύτερα φέσι παρά τιάρα...

    Τώρα κάνω ένα άλμα μερικών αιώνων και φτάνω περίπου στα χρόνια της ελληνικής επανάστασης. Εδώ το ζήτημα που υπάρχει και προκαλεί ακόμη και σήμερα συζητήσεις και καυγάδες είναι το αν πρωτεργάτες ήταν οι διαφωτιστές ή το διασωθέν έθνος μέσα από την παράδοση και την θρησκεία.

   Κάνοντας και ένα τελευταίο άλμα φτάνω στην μεταπολίτευση όπου η οριζόντια αυτή τομή διαπερνά την κάθετη Δεξιά - Αριστερά ( αντι-Δεξιά) και είναι συνεχώς λανθάνουσα ακόμη και μέσα στα κόμματα - καθώς η πολυσυλλεκτικότητα αυτών είναι πρόσφορο έδαφος. Έτσι ούτε το ΠΑΣΟΚ μπορεί να μετεξελιχθεί ομαλά σε ένα ευρωπαϊκό σοσιαλιστικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα -ούτε η Νέα Δημοκρατία σε ένα ευρωπαϊκό συντηρητικό κόμμα - ούτε η Αριστερά ομοίως.

    Δεν ισχυρίζομαι πως αυτή είναι η αποκλειστική αιτία της εξέλιξης των πραγμάτων καθώς αρκετές άλλες προσεγγισεις μπορούν με έγκυρο τρόπο να αναλύσουν τις αιτίες της ελληνικής δυσκολίας και κακοδαιμονίας, αλλά πιστεύω πως και αυτή η ανάλυση συμβάλει.

    Σε έναν εθνοκρατικό κόσμο αυτός ο δυισμός μπορεί και να ελεγχθεί, μπορεί και να διαχειριστεί. Σε έναν κόσμο που παγκοσιοποιείται όμως είναι μεγάλη πρόκληση. Είναι πρόκληση διότι εφόσον το έθνος βλέπει το μέλλον του μέσα σε συμμαχίες υπερεθνικές όπως η Ε.Ε οφείλει να κάνει ορισμένες παραδοχές και κάποιες συμβάσεις. Αν από την άλλη πιστεύει ότι μπορεί να σταθεί μόνο του ( δεν κάνω αξιολογική εκτίμηση) ίσως αυτός ο δυισμός να είναι επωφελής αν μπορέσει να παντρέψει τα θετικά των δύο αφηγημάτων.

   Βέβαια προκύπτει το ερώτημα γιατί να μην προσπαθήσουμε αυτό το πάντρεμα των δύο αφηγημάτων εντός των δυτικών δομών. Οι απαντήσεις εδώ είναι πολλές. Και για να συννενοούμαστε  θα πρέπει να ονοματοδοτήσουμε αυτά τα δύο αφηγήματα έστω κάνοντας μία χαλαρή εννοιολογική προσέγγιση. Από την μία λοιπόν το εκσυγχρονιστικό και από την άλλη το ελληνικοκεντρικό αφήγημα. Πίσω στο ερώτημα πάλι και στην απάντησή του. Γιατί λοιπόν να μην παντρέψουμε αυτά τα δύο αφηγήματα και να αποκομίσουμε οφέλη;

   Απαντώ υποκειμενικά γνωρίζοντας το πεπερασμένο των γνώσεών μου και των αναλυτικών μου ικανοτήτων. Διότι οι ατζέντες αυτών των δύο αφηγημάτων πρώτον συγκροτούν διαφορετικές νοοτροπίες στη βάση δηλαδή στους πολίτες. Δεύτερον διότι ακόμη και όταν δεν έχουν αποκλίνουσες ατζέντες τίθεται θέμα προτεραιοτήτων. Τρίτον διότι δεν υπάρχουν καθαρές πλειοψηφίες υπέρ της μιας ή της άλλης με αποτέλεσμα να γίνονται βήματα και μετά να αναιρούνται.

   Το δράμα της ελληνική κοινωνίας οφείλεται και σε αυτό ο εγγενές χαρακτηριστικό της. Ίσως αυτός  ο δυισμός της είναι ψευδεπίγραφα αντιθετικός αλλά εφόσον διαμορφώνει εν μέρει την κοινωνική πραγματικότητα σε σειρά ζητημάτων που απασχολούν, τότε εκλαμβάνεται ως τέτοιος. Και όσο κανείς σήμερα δεν προσπαθεί να δημιουργήσει ένα αφήγημα συνεκτικό, όσο κανείς δεν ορίζει μία ατζέντα ώστε να δημιουργηθεί το αφήγημα αυτό τόσο θα περιπλανόμαστε σαν πένητες και θα κινδυνεύει η καταστατική μας θέση στη Δύση. Στον σκληρό της πυρήνα και όχι στην περιφέρεια οπού στο κάτω κάτω ανήκουμε γεωγραφικά.
   

Σάββατο 29 Οκτωβρίου 2011

Διαιρετική τομή

Το παρόν δημοσιεύτηκε στην ενημερωτική ιστοσελίδα KilkisToday.gr

Φτάσαμε πάλι σε ένα σημείο που προκαλεί συζητήσεις και διαφωνίες στο εσωτερικό της χώρας. Δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε για το αν οι εξελίξεις, η αναδιάρθρωση χρέους και το νέο δανειακό πρόγραμμα αποτελούν μια θετική ή αρνητική κατάληξη για τη χώρα. Λογικό και θεμιτό να υπάρχουν διαφωνίες. Θα τολμούσα να πω πως είναι και απαραίτητο. Από την άλλη επιβεβαιώνεται η άποψη πως στην οικονομική επιστήμη μέχρι ενός σημείου κινούμαστε επιστημονικά και από ένα σημειο και μετά υποκειμενικά.

Εκείνο όμως που είναι πλέον ακατανόητο είναι το να διαφωνούμε ολοκληρωτικά και απόλυτα για τις αιτίες που μας έφεραν εδώ και κυρίως να διαφωνούμε για τα χαρακτηριστικά του παρόντος. Ξημερώματα τις 27ης Οκτωβρίου η χώρα βρίσκονταν στον αέρα. Οι συνομιλίες δεν κατέληγαν, οι τραπεζίτες διαφωνούσαν και η καγκελάριος της Γερμανίας τις απειλούσε με χρεοκοπία της Ελλάδας. Για δύο ώρες η χώρα βρέθηκε στο χάος. Εκτιμώ ότι αυτό ήταν μία διαπραγματευτική  εκβιαστική κίνηση απο την πλευρά των Γερμανών αλλά σε κάθε περίπτωση η θέση της χώρας ήταν η χειρότερη δυνατή. Ευτυχώς αποφεύχθηκε η άτακτη χρεοκοπία.

Αυτό σημαίνει οτι σωθήκαμε – είναι η ερώτηση όλων. Εξαρτάται είναι η απάντηση. Για να απαντήσουμε στο εξής ερώτημα πρέπει αρχικά να περιγράψουμε τι θεωρούμε σωτηρία. Πολύ φοβάμαι οτι εφόσον δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε σε αρκετά άλλα δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε και στον ορισμό της σωτηρίας. Η δική μου άποψη είναι πως σωτηρία δεν σημαίνει επιστροφή στα επίπεδα ζωής και κατανάλωσης προ του 2009. Αυτό πρέπει για αρκετά χρόνια να το ξεχάσουμε. Αλλά θα πρέπει να θυμόμαστε ότι το 2009 η χώρα δανειζόταν 1 δισεκατομμύριο την εβδομάδα για να καλύψει τις πρωτογενείς και δευτερογενείς δαπάνες της.

Αντί για σωτηρία είναι ορθότερο να μιλήσουμε για ένα πλαίσιο. Ένα πλαίσιο στο οποίο οφείλουμε να κινηθούμε εάν θέλουμε να πιάσουμε τους στόχους. Δεν μας εμποδίζει κανείς να κάνουμε πιο γρήγορα αλλά και πιο δίκαια αυτές τις αλλαγές. Δεν μας εμποδίζει κανείς να φτάσουμε νωρίτερα στο στόχο.

Στα πλαίσια τέτοιων αλλαγών είναι λογικό πως το υπάρχον κομματικό σύστημα δοκιμάζεται. Βέβαια οι πολιτικές οικογένειες πάντα θα υπάρχουν αλλά οι φορείς των ιδεών θα μεταβάλλονται. Σίγουρα θα υπάρξουν ανακατατάξεις και νέες κινήσεις. Και από ό,τι διαφαίνεται είμαστε μπροστά στη δημιουργία μιας νεας διαιρετικής τομής, όχι κάθετης στον άξονα Δεξιάς- Αριστεράς αλλά οριζόντιας. Η διαιρετική τομή αυτή από την μία έχει ( ή θα έχει) όσους ασπάζονται μια εκσυχρονιστική, νεωτερική και ευρωπαϊκή αφήγηση και από την άλλη όσους ασπάζονται μια πιο εθνοκεντρική, παραδοσιακή αφήγηση. Αυτό θα αποτυπωθεί και στα οικονομικά προτάγματα με τους πρώτους να προκρίνουν πιο φιλελεύθερες ιδέες και πιο σοσιαλδημοκρατικές και τους δεύτερους από την άλλη πιο κρατικιστικές και πιο προστατευτικές .

Θα πει κανείς πως αυτή η διαιρετική τομή υπήρχε σχεδόν πάντα στο ελληνικο πολιτικό σύστημα τα τελευταία 50 χρόνια, όμως δεν ήταν ποτέ η καθοριστική. Άλλες πολύ πιο δυνατές διαιρετικές τομές, κάθετες την επισκίαζαν και την εγκόλπωναν. Βενιζελικοί – αντιβενιζελικοί ( ακόμα πιο παλιά), Αριστερά – Δεξιά στον εμφύλιο, Δεξιά – αντιδεξιά στην Μεταπολίτευση.

Σήμερα όμως που αυτές οι τομές ανήκουν στο παρελθόν ( δεν ισχυρίζομαι οτι δεν επιδρούν ) η νέα τομή θα είναι αυτή και θα τεθεί δραματικά σε όλους τους τομείς. Ο νέος λόγος που αρχίζει να διαφαίνεται – προσπαθεί να άρει τις αγκυλώσεις της Μεταπολίτευσης. Συγκρούεται με τον διάχυτο συναισθηματισμό και προκρίνει τον ορθολογισμό, το μετρήσιμο, το εφικτό και το αποτελεσματικό. Αυτός ο λόγος μπορεί να πάρει δεξιά νεοφιλελεύθερα χαρακτηριστικά , μπορεί να πάρει κεντροαριστερά σοσιαλδημοκρατικά- εξού και το οριζόντιο της τομής.

Σε κάθε περίπτωση βρισκόμαστε και ζούμε ενδιαφέροντες καιρους. Primum vivere deinde philosopharι για όλους μας από την άλλη...

Τρίτη 18 Οκτωβρίου 2011

Στόχοι και μέσα ( άρθρο μου για την Θεσσαλονίκη της 17/10/2011)


Tο μνημόνιο και το μεσοπρόθεσμο, πέραν των οικονομικών μέτρων που συνεπάγονται, είναι η έμπρακτη απόδειξη της επιλογής μας σαν κοινωνία να συνεχίσουμε στο ισχυρότερο club κρατών του κόσμου. Εχουν δηλαδή και έναν συμβολικό ρόλο. Βέβαια επειδή η κοινωνία δεν είναι ένα σώμα με κοινή πάντα βούληση και κοινά συμφέροντα, ίσα ίσα το αντίθετο θα λέγαμε, γεννάται μία αδήριτη ανάγκη και ακολούθως ένα βασικό ερώτημα.
Η αδήριτη ανάγκη έχει να κάνει με την παρουσίαση των εναλλακτικών σχεδίων που δεν συμφωνούν με το ακολουθούμενο. Βέβαια υπάρχουν δύο υποσύνολα διαφωνούντων με την ακολουθούμενη πολιτική. Από την μια όσοι εναντιώνονται τόσο στον στόχο και άρα και στα μέσα με τα οποία προσπαθεί η κυβέρνηση να τον πετύχει και από την άλλη όσοι συμφωνούν με τον στόχο αλλά εγείρουν αντιρήσεις για τον τρόπο και τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται προς την επίτευξή του.
Όσοι διαφωνούν με τον στόχο οφείλουν να εξηγήσουν πως θα πράξουν σε καθεστώς εθνικού νομίσματος, με δεδομένη και επιβαρυμένη την δυσκολία εξωτερικού δανεισμού καθώς θα βγαίνουμε από μία τυπική χρεωκοπία, με άμεσο και βίαιο ισοσκελισμό του προυπολογισμού. Με απλά λόγια την επομένη μιας τέτοιας καταστροφής, όσα βγάζουμε τόσα θα τρώμε. Επίσης ας συνυπολογίσουν την γεωπολιτική καθίζηση της χώρας, την διεθνή απομόνωση και την κοινωνική κατακραυγή, που εικάζω πως θα είναι πολλαπλάσια της σημερινής. Εν ολίγοις υπάρχει εναλλακτικός δρόμος, όμως δυστυχώς για αυτούς που τον προπαγανδίζουν εμπεριέχει το λιγότερο ίδιες δυσκολίες με αυτές που έχουμε να αντιμετωπίσουμε σήμερα.
Στο άλλο υποσύνολο που αποδέχεται ότι στόχος είναι να παραμείνουμε με Ευρώ στα χέρια μας, εντός ευρωπαϊκών δομών με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την θεσμική και οικονομική συγκρότηση, εντοπίζουμε μια άλλου είδους κριτική. Εδώ γίνονται παρατηρήσεις και επισημάνσεις λαθών και κατάφορων αδικιών. Καθυστερήσεις, απουσία σχεδιασμού, χαμηλή αποδοτικότητα και ελλειψη αποφασιστικότητας καταλογίζονται στην κυβέρνηση. Εκπέμπεται μια αγωνία εαν θα τα καταφέρουμε και πόσο μεγάλο τίμημα θα πληρώσουμε. Το τίμημα αυτό οφείλεται στην ιδιομορφία του προγράμματος που πρέπει να ακολουθήσουμε ή επιβαρύνεται σημαντικά εξαιτίας των ανωτέρω;
Βέβαια υπάρχει και η αξιωματική αντιπολίτευση που ρητορικά ανήκει στην δεύτερη κατηγορία- υποσύνολο, αλλά πρακτικά κλείνει το μάτι σε όλους τους διαφωνούντες και φλερτάρει με όλες τις απόψεις, ακόμη και τους οπαδούς της δραχμής. Είναι και αυτό σημείο των καιρών.
Για όλα αυτά όμως που συμβαίνουν στη χώρα την κυρίαρχη ευθύνη την φέρει η κυβέρνηση. Διότι ποτέ δεν εξήγησε στον ελληνικό λαό το μέγεθος της προσπάθειας που πρέπει να καταβληθεί, ποτέ δεν πρόλαβε τις εξελίξεις παρά μόνο σύρθηκε από αυτές, ποτέ δεν προσπάθησε να στήσει νέες κοινωνικές συμμαχίες παρά έμεινε στις παλιές που διαλύονται και τέλος απέτυχε να επιμερίσει δίκαια το κόστος της προσαρμογής αυτής. Κρύβεται πίσω από την, πλειοψηφική ελπίζω, θέληση των Ελλήνων να παραμείνουν εντός ευρωπαϊκών δομών και με την αναποτελεσματικότητά της τη ροκανίζει και αυτήν. 

Τρίτη 4 Οκτωβρίου 2011

2 χρόνια ( άρθρο μου για την Θεσσαλονίκη της 03/10/2011)


Συμπληρώνονται 2 χρόνια από τις εκλογές του 2009 και όπως και πέρυσι από αυτή τη στήλη προβαίνουμε σε έναν μίνι απολογισμό των κυβερνητικών ενεργειών αλλά και της γενικότερης κατάστασης.
Πρώτον, φέτος τα πράγματα είναι πιο δυσοίωνα. Την χώρα έχει καταπλακώσει μία καταχνιά, ευθέως ανάλογη της οικονομικής κατάστασης. Πέρυσι ήμαστε αισιόδοξοι για το μέγεθος και το βάθος της κρίσης. Η κυβέρνηση ήταν παντοδύναμη, είχε να επιδείξει ορισμένες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες και μπορούσε να θέσει εκλογικά διλήμματα. Κέρδισε τις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης και τις περιφερειακές.
Από εκείνο το σημείο όμως ξεκίνησε μια αδικαιολόγητη χαλάρωση και μια εσωστρεφής πολιτικολογία για το εάν η χώρα μπορεί να ανταπεξέλθει στις επιταγές του μνημονίου. Κάθε εσωτερική διεργασία πάγωσε και όλα επενδύθηκαν σε επαφές και διαπραγματεύσεις. Την άνοιξη πετυχαμε μια πρώτη μείωση του επιτοκίου και μια επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, αλλά αντί να εκμεταλευτούμε αυτήν την επιτυχία υπήρξε μεγαλύτερη χαλάρωση. Φτάσαμε έτσι στο μεσοπρόθεσμο σχέδιο στις αρχές του καλοκαιριού. Ένα σχέδιο που πέραν όλων των άλλων αποτελεί και έκπτωση στόχων και επιδιώξεων της τρόικας, διότι ενισχύει την στόχευσή του στο οικονομικό αποτέλεσμα πάση θυσία, σε βάρος των απαραίτητων διαρθρωτικών αλλαγών. Ένα σχέδιο του οποίου η υπερψήφιση κόντεψε να ρίξει την κυβέρνηση και στο παρασκήνιο είχε τηλεφωνικές αναζητήσεις νέου πρωθυπουργού.
Δυστυχώς όμως οι οριακές στιγμές εκείνες, δεν έγιναν μάθημα σε κανέναν και ακολούθησε ένα αδιάφορο μεταρρυθμιστικά καλοκαίρι. Η σχετικά καλή συμφωνία της 21ης Ιουλίου με νέα μείωση του επιτοκίου δανεισμού, και μίνι αναδιάρθρωση του ελληνίκού χρέους δεν συνδιάστηκε με προσπάθειες. Αδράνεια και συντεχνιακές επιδιώξεις κυριάρχησαν, δημοσιονομική χαλάρωση και ψίγματα επαναδιαπραγμάτευσης από τον νέο ΥΠΟΙΚ. Τα αποτελέσματα τα θυμόμαστε όλοι, με την τρόικα να αναχωρεί, τα δημοσιεύματα περί χρεοκοπίας να παγιώνονται και όλη η προσπάθεια να κρέμεται από μία κλωστή. Νέα μέτρα, νέοι φόροι και έκτακτες εισφορές φανερώνουν την αποτυχία εκτέλεσης των συμφωνηθέντων. Η ευθύνη της κυβέρνησης τεράστια αλλά μερίδιο φέρει και η τρόικα που αποδέχεται τους τρόπους και τα μέσα αυτα. Αποδέχεται την υψηλή φορολογία και τις έκτακτες εισφορές ενώ θα έπρεπε να πιέσει προς την κατεύθυνση των μεταρρυθμίσεων.
Βέβαια οφείλουμε να εξετάσουμε και τις διεθνείς εξελίξεις. Πέρυσι το πρόβλημα μόλις είχε μετατραπεί από αμιγώς ελληνικό σε πρόβλημα του ευρωπαϊκού νότου κυρίως, ενώ φέτος το πρόβλημα είναι πρόβλημα της ευρωζώνης. Πέρυσι οι λύσεις περιορίζονταν σε μνημόνιο και λιτότητα, φέτος συζητούνται σχεδόν τα πάντα. Από ευρωομόλογα μέχρι κοπή νέου ευρωπαϊκού χρήματος, αναδιαρθρώσεις, δημιουργία ευρωπαϊκου νομισματικού ταμείου, επενδυτικές στοχεύσεις και στο βάθος πολιτική και οικονομική ενοποίηση.
Το δυστύχημα για τη χώρα εκτός του ότι βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα είναι πως έχει μία αδύναμη κυβέρνηση, μια απρόθυμη δικαίως κοινωνία, μια μη συναινετική αντιπολίτευση, κουλτούρα αδράνειας και στασιμότητας. Η συμπεριφορά μας δίχνει πως πιστεύουμε οτι έχουμε πολλά περιθώρια ακόμη. Δείχνει πως η κρισιμότητα των στιγμών δεν μεταβάλλει την παγιωμένη κοινωνική καθημερινότητα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΤΟ ΠΕΡΣΙΝΟ ΑΡΘΡΟ