Δευτέρα 14 Οκτωβρίου 2013

4 σημεία για τον προοδευτικό πόλο (άρθρο μου για τη Θεσσαλονίκη της 14/10/2013)


1    Ο προοδευτικός πόλος και οι άνθρωποί του δεν αρκεί να αυτοχαρακτηρίζονται έτσι. Πρέπει το ποιοτικό χαρακτηριστικό να αποδεικνύεται εν τοις πράγμασι από πολιτικές απόψεις, επιλογές, πρακτικές τοποθετημένες στο παρόν. Απλές περιγραφές μιας μεταμνημονιακής Ελλάδας όπου σχεδόν αυτόματα και χωρίς κόπο ή πολιτική διαπάλη όλες οι αντιθέσεις θα εξομαλυνθούν, τα ανταγωνιστικά πολιτικά σχέδια των άλλων θα υποχωρήσουν, οι αδικίες θα αντιστραφούν και οι παγιωμένες ανισότητες θα αρθούν προσομοιάζει περισσότερο με ευχολόγιο παρά με προοδευτική εναλλακτική πρόταση. Και έχει ιδιαίτερη σημασία να κατανοηθεί ότι σήμερα καθορίζονται οι παράμετροι, σήμερα σκιαγραφείται το μεσοπρόθεσμο τουλάχιστον μέλλον, σήμερα σχηματοποιείται το πλαίσιο εντός του οποίου θα κινηθεί κοινωνία και οικονομία τα επόμενα χρόνια. Για το λόγο αυτό μια προοδευτική πρόταση δεν μπορεί να αγνοεί επιδεικτικά το παρόν υπέρ μιας ασαφούς περιγραφικής υποθετικής μελλοντικής κατάστασης. Δεν μπορεί να αγνοεί το παρόν για χάρη μιας σταθερότητας η οποία είναι ασφυκτική, προδήλως συντηρητική, απέχουσα παρασάγγας από κάθε έννοια προοδευτικής προοπτικής.

2     2  Μια προοδευτική πρόταση στην Ελλάδα πρέπει να είναι σε θέση να κατανοήσει πως η κριτική στις ασκούμενες πολιτικές τις Ευρωπαϊκής Ένωσης (αλλά και της τρόικα) δεν γίνεται μόνο από ευρωσκεπτικιστική σκοπιά αλλά και από μια βαθιά ευρωπαϊστική αφετηρία.  Δεν είναι τυχαίο πως οι φωνές που αμφισβητούν τη συνταγή λιτότητας πληθαίνουν και συμπεριλαμβάνουν σχεδόν το σύνολο των Ευρωπαίων σοσιαλιστών, των πρασίνων και μερίδα των φιλελεύθερων. Επίσης δεν είναι τυχαίο πως αυτές οι πολιτικές ομάδες διατηρούν στην ατζέντα τους το όραμα της πολιτικής ενοποίησης σε υψηλό σημείο. Το διακύβευμα σήμερα είναι μεγάλο. Είναι η επιβίωση του κοινού νομίσματος, της ευρωζώνης συνολικά και επί αυτού οφείλει να τοποθετηθεί μια ελληνική προοδευτική πρόταση. Ούτε να αποσυρθεί από αυτή τη συζήτηση, ούτε σκοπίμως να προτάσσει εσωτερικές μικροκομματικές σκοπιμότητες ταυτιζόμενη ουσιαστικά με συντηρητικές απόψεις. Μια αμφισημία αναλόγως πεδίου ( δηλαδή προοδευτικοί στο εξωτερικό – συντηρητικοί στο εσωτερικό) δεν βοηθά την υπόθεση του προοδευτικού πόλου.

3     3  Ο προοδευτικός πόλος δεν θα είναι προοδευτικός αν δεν στοχεύσει στη βασική παθογένεια της προ κρίσης εποχή. Αυτή εντοπίζεται στο πολιτικό σύστημα και στον τρόπο διακυβέρνησης της χώρας. Η επικράτηση της μερικότητας, είτε αυτή είχε τη μορφή εξυπηρέτησης ιδιωτικών συμφερόντων, είτε είχε τη μορφή διευθέτησης και ικανοποίησης συντεχνιακών αιτημάτων έναντι του γενικού συλλογικού συμφέροντος σωρευτικά οδήγησε στην κρίση. Το περίεργο όμως είναι πως παρά το τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό κόστος που πλήρωσε και πληρώνει η ελληνική κοινωνία, ο πυρήνας αυτού του συστήματος μένει ανέπαφος γεγονός που πολλαπλασιάζει τα βάρη που καλούνται να σηκώσουν οι υπόλοιποι. Πολιτικές για παράδειγμα που υποτίθεται πως ενισχύουν την ανάπτυξη και άρα τη δημιουργία θέσεων εργασίας επί της ουσίας διαιωνίζουν ένα καθεστώς ευνοιοκρατίας προς συγκεκριμένους επιχειρηματίες – προμηθευτές του δημοσίου. Το ίδιο συμβαίνει με το χώρο των ΜΜΕ όπου πέρα από κάθε λογική δανειοδοτούνται εταιρείες με κριτήρια εξαιρετικά. Η αντίληψη για την ανάπτυξη παραμένει η ίδια. Μεγάλα  ακριβά κατασκευαστικά έργα απορροφούν σημαντικότατο μερίδιο των υπαρκτών πόρων, ασχέτως αν για παράδειγμα οι αυτοκινητόδρομοι είναι πλέον άδειοι και πανάκριβοι στη χρήση, ασχέτως των λίγων σταθερών θέσεων εργασίας που δημιουργούν. Το αναπτυξιακό μοντέλο παραμένει το ίδιο. Θα άλλαζε αν υποπολλαπλάσιοι σε σύγκριση με τους ανωτέρω τομείς πόροι κατευθύνονταν προς καινοτομία και έρευνα, προς εξαγωγικές επιχειρήσεις ή τέλος προς επιχειρήσεις που παράγουν προϊόντα ή υπηρεσίες που αντικαθιστούν τις εισαγωγές.

4  4    Ένας προοδευτικό πόλος ( θα έπρεπε να) διαφοροποιείται από τους ήδη υπάρχοντες σε ζητήματα κεντρικά και κομβικά. Έπρεπε και πρέπει ακόμη να διεκδικήσει έναν άλλον δρόμο, έναν άλλο τρόπο. Να διεκδικήσει η αναγκαία προσαρμογή να γίνει διαφορετικά. Για παράδειγμα σήμερα όλοι αποδέχονται ότι η μείωση του εργασιακού κόστους υπήρξε αδικαιολόγητα μεγάλη και η επίδραση στην ανταγωνιστικότητα σχετικά περιορισμένη διότι δεν έγιναν άλλες μεταρρυθμίσεις. Όλο το κόστος προσαρμογής το υπέστησαν οι δυνάμεις της εργασίας. Μειώθηκε δραματικά η ζήτηση, δεν βελτιώθηκαν οι όροι παραγωγής, απομακρύνθηκε  η ανάκαμψη και επιδεινώθηκε το κοινωνικό ζήτημα. Δεν είναι αυτό σημαντικό; Συμπληρωματικά απορυθμίστηκαν οι εργασιακές σχέσεις για χάρη της ευελιξίας με μηδαμινά αποτελέσματα. Δεν απασχολεί αυτό τον προοδευτικό χώρο; Στο φορολογικό μέτωπο ακόμη αναμένεται μια μεγάλη φορολογική μεταρρύθμιση που θα επιμερίσει δίκαια τα βάρη, θα περιορίσει φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή και θα ευνοήσει την πυροδότηση μιας αναπτυξιακής διαδικασίας. Αν σχεδόν σε όλα τα πεδία υπάρχει συμφωνία με δεξιές – κεντροδεξιές προσεγγίσεις τότε μοιραία θα ερωτηθεί κανείς για την αναγκαιότητα ύπαρξης αυτού του προοδευτικού πόλου και αυτό δεν το θέλει πολύς κόσμος.