Σάμι Γαράιμπε
πολιτικός επιστήμονας
πολιτικός επιστήμονας
Εδώ και δύο τουλάχιστον χρόνια,
μαζί με τις ραγδαίες μεταβολές που επιφέρει στη ζωή των Ελλήνων η προσπάθεια
της χώρας να ορθοποδήσει οικονομικά, παρατηρείται στον δημόσιο λόγο η εμφάνιση
του ιδεολογήματος περί «κοινωνικού αυτοματισμού» ή «κοινωνικού κανιβαλισμού».
Διαφόρων ειδών δημοσιολογούντες, από πολιτικούς και δημοσιογράφους έως
παρουσιαστές πρωινών και μεσημεριανών εκπομπών, ομνύουν υπέρ της ανάγκης για
«κοινωνική ενότητα» και εξορκίζουν το κακό του «κοινωνικού κανιβαλισμού», ώστε να μην στραφεί, λένε, το ένα μέρος της ελληνικής κοινωνίας κατά του άλλου. Το
πραγματικό όμως δίλημμα για τη χώρα δεν βρίσκεται μεταξύ κοινωνικής ειρήνης και
κοινωνικού αλληλοσπαραγμού, αλλά μεταξύ εθνικής ανασυγκρότησης και εθνικής
παρακμής. Τι σημαίνει εθνική ανασυγκρότηση και ποιές οι προϋποθέσεις της;
Αν δεχτούμε ότι ο ρους της ιστορίας
κυλάει βάσει του διαλεκτικού τριπτύχου Θέση-Αντίθεση-Σύνθεση, τότε είναι βέβαιο
ότι στην Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια της επίπλαστης οικονομικής ευμάρειας
καταργήσαμε τον δεύτερο όρο αυτού του τριπτύχου, την Αντίθεση, για να
κατασκευάσουμε μία εξίσου τεχνητή αίσθηση «κοινωνικής αρμονίας». Ήταν η «κοινωνική
αρμονία» των ελλειμμάτων του υπερβολικού δανεισμού, της μίζας, της διαφθοράς,
της ανύπαρκτης παραγωγικότητας, του τεράστιου δημόσιου τομέα. Ήταν η «κοινωνική
ειρήνη» της δαιμονοποίησης της επιχειρηματικότητας, του εκθειασμού της
μετριότητας, του εξοστρακισμού της αριστείας και της εκδίωξης των αρίστων. Ήταν
η «κοινωνική ομαλότητα» της καταστρατήγησης κάθε έννοιας κοινού καλού προς
όφελος της ικανοποίησης κάθε παράλογου μερικού-συντεχνιακού συμφέροντος. Αυτό
ήταν το δικό τους πανάκριβο κοινωνικό συμβόλαιο που μας κόστισε πικρά
πολύτιμους υλικούς και ανθρώπινους πόρους, που στέρησε από τις επόμενες γενιές
των Ελλήνων την ελπίδα να παραμείνουν για να δημιουργήσουν στον τόπο τους.
Αντί να ενθαρρυνθούν οι γόνιμες εκείνες
αντιθέσεις που παράγουν ιστορία, καθιερώθηκε η αποχαύνωση του συμβιβασμού με
κάθε παθογένεια, κάθε λάθος, κάθε παράλογο. Εθνική ανασυγκρότηση λοιπόν
σημαίνει υγιής διαφοροποίηση συμφερόντων, άμιλλα ιδεών, σύγκρουση προτάσεων
και στρατηγικών σχεδιασμών για το μέλλον της χώρας. Δεν είναι πλέον δυνατό όλοι
να είναι με όλους. Δεν γίνεται να υπάρξει «αλληλεγγύη» του εμπόρου προς τον
κουκουλοφόρο που του καταστρέφει την περιουσία του φοιτητή που θέλει να
σπουδάσει προς την ακροαριστερή μειοψηφία που επιτίθεται στο πανεπιστήμιο, του
πολίτη που θέλει να μετακινηθεί ομαλά προς τον ταξιτζή που φράζει νευραλγικά
σημεία της χώρας για να μην του ανοίξουν το επάγγελμα, του εργαζομένου που
θέλει να δουλέψει προς τον απεργό των μέσων μαζικής μεταφοράς που θέλει να
εξασφαλίσει για τον εαυτό του μία ακόμη άδικη αυτοεξαίρεση σε βάρος των
υπολοίπων. Το κοινωνικό συμβόλαιο που θέλει τον ιδιωτικό τομέα να συντηρεί
δημοσίους υπαλλήλους-ανέργους-συνταξιούχους σε αναλογία 1 προς 3 καταρρέει.
Ο ιστορικός χωροχρόνος τρεμοπαίζει.
Είναι τώρα η ώρα να εγκύψουμε ως συλλογικό υποκείμενο πάνω στην κατάσταση μας
και να προωθήσουμε εκείνες τις πολιτικές που θα θεραπεύσουν τις χρόνιες δομικές
μας ανωμαλίες, θα απελευθερώσουν τις δυνάμεις τις αγοράς, θα ενθαρρύνουν την
καινοτομία και την εφευρετικότητα και θα δημιουργήσουν επιτέλους τις προϋποθέσεις παραγωγής πλούτου. Κάτι τέτοιο όμως προϋποθέτει έξοδο από την
εξω-ιστορική μας καραντίνα και επανένταξη μας στην ιστορία με πλήρη αποδοχή του
συγκρουσιακού της χαρακτήρα. Η Ελλάδα δεν μπορεί να πορευτεί στον 21ο
αιώνα με όρους συγκαταβατικού χτυπήματος στην πλάτη και ανατολίτικων
μικρο-διακανονισμών.