Κυριακή 29 Αυγούστου 2010

Σταυροδρόμι (άρθρο μου για την εφημερίδα Θεσσαλονίκη 14/6/2010)


Η μία μετά την άλλη, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προχωρούν σε μέτρα λιτότητας, περιορισμού δημοσίων και κοινωνικών δαπανών. Υπό το βάρος των ελλειμμάτων και των δημοσίων χρεών τίθεται σε αμφισβήτηση το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο. Συμπιέζεται το κράτος πρόνοιας, απορυθμίζεται η αγορά εργασίας, υιοθετούνται ελαστικότερες μορφές απασχόλησης και αποδυναμώνονται τα ασφαλιστικά συστήματα.
Η μεταπολεμική ανασυγκρότηση των ευρωπαϊκών κρατών αλλά και η δημιουργία της Ε.Ε βασίστηκε, εκτός όλων των άλλων ιστορικών λόγων, σε μερικά όμοια βασικά χαρακτηριστικά των κρατών. Σοσιαλδημοκράτες και χριστιανοδημοκράτες παρά τις πολλές διαφορές τους, αποδέχονταν την οικονομική ορθοδοξία της εποχής, τον παρεμβατικό ρόλο του κράτους. Νομιμοποιούσαν την αναδιανεμητική του δράση, διεύρυναν το κράτος πρόνοιας και επεδίωκαν επί της αρχής την κοινωνική ειρήνη. Αυτές οι εξελίξεις αποτυπώθηκαν στα συνταγματικά κείμενα και επιβεβαιώνονται μέσω της ακτινοβολίας που διατηρούν τα τελευταία.
Οι αλλαγές όμως σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλαγές οικονομικές, γεωπολιτικές, πληθυσμιακές, τεχνολογικές και περιβαλλοντικές θέτουν συνεχώς νέα προβλήματα. Οι πάγιες ρυθμίσεις, όσο ισχυρές στο συμβολικό πεδίο και αν είναι, συγκρούονται καθημερινά με ραγδαίες μεταβολές.
Η πολιτική Ευρώπη βρίσκεται λόγω οικονομικής κρίσης σε μία τέτοια φάση. Πρέπει επειγόντως να απαντήσει στο πρόβλημα που έχει προκύψει. Στο σημείο αυτό όμως ανοίγονται μπροστά της (μπροστά μας) δύο τουλάχιστον επιλογές. Θα απαντήσει με τρόπο που θα διασφαλίζει τον βασικό πυρήνα του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου ή θα αλλάξει δομικά; Θα διατηρήσει εκείνες τις ρυθμίσεις που της επέτρεψαν να αναδειχθεί σε μια ήπειρο ευημερίας και δικαιοσύνης ή θα επιδιώξει το ξεθεμελίωμά τους;. Θα μείνει πιστή στο βασικό πολιτικό και αξιακό πλαίσιο του Διαφωτισμού Ελευθερία και Ισότητα ή θα το αντικαταστήσει με κάτι άλλο;
Δυστυχώς ο τρόπος που απαντά μέχρι στιγμής δείχνει πως κινείται προς τη δεύτερη επιλογή. Επιλέγεται ο δρόμος της ανισότητας χάριν της ανταγωνιστικότητας, επιχείρημα που ελέγχεται για την ορθότητά του. Απαξιώνεται το ευρωπαϊκό κοινωνικό κεκτημένο ως βαρίδι. Υποχωρεί ο συνδικαλισμός, ευνοείται η τρομακτική μεταφορά πλούτου από τον κόσμο της εργασίας προς το υπερεθνικό κεφάλαιο, απορυθμίζεται ή αγορά εργασίας και προλεταριοποιείται η μεγάλη μεσαία τάξη.
Το παρήγορο στη σημερινή συγκυρία όμως είναι το εξής. Οι ανωτέρω επιλογές είναι μονομερείς επιλογές της ευρωπαϊκής ελίτ. Ο ευρωπαϊκός λαός προς ώρας δεν έχει μπει ενεργά στο παιχνίδι διαμόρφωσης των εξελίξεων. Βρίσκεται σε άμυνα. Οι εθνικές ιδιαιτερότητες και συνθήκες είναι δύσκολο να τον κινητοποιήσουν άμεσα υπέρ ενός σχεδίου διαφορετικού από αυτό των ελίτ. Σταδιακά αυτό θα αλλάξει. Θα αντιληφθούμε πως το πρόβλημά μας είναι κοινό και πως ή λύση θα προέλθει μέσα από κοινή δράση. Ίσως έτσι δημιουργηθεί ο ευρωπαϊκός λαός με την ουσιαστική ( όχι με την αριθμητική) έννοια του όρου, στοιχείο απαραίτητο για μια πραγματικά ενωμένη Ευρώπη. Άλλωστε αυτή παραμένει μία βασική προϋπόθεση για την πολιτική ένωση σύμφωνα με τους συνταγματολόγους, ο ευρωπαϊκός λαός.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου