Μορατόριουμ συμφερόντων για να πάει μπροστά η Θεσσαλονίκη: Από τις φορτοεκφορτώσεις στο μέλλον της πόλης άρθρο στη Voria.gr

 

Μορατόριουμ, ουδέτερο άκλιτο (σημαίνει) η συμφωνημένη προσωρινή αναστολή ενεργειών που θα επέφεραν επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ δύο πλευρών. Ας πάρουμε αυτόν τον απλό ορισμό και όχι την ακριβή μετάφραση της λέξης που θα μας πήγαινε στην ελληνική λέξη «δικαιοστάσιο». Γιατί ξεκινάμε με αυτή τη λέξη; Τί θέλει να πει ο ποιητής;

Ας τα πιάσουμε με μία λογική σειρά τα πράγματα, μήπως και καταφέρουμε να βρούμε μια δομική λύση για μια χαμηλής ποιότητας κακοδαιμονία που μας ταλαιπωρεί όσους μένουμε στο πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης. Και επειδή είναι χαμηλής ποιότητας κακοδαιμονία είναι ακόμη πιο εκνευριστικό το γεγονός ότι δεν μπορούμε να απαλλαχθούμε από αυτήν. Σαν να μας καταράστηκε κάποιος να στριφογυρνάμε γύρω από την ουρά μας και να μην κάνουμε το απολύτως εφικτό άλμα προς τα εμπρός. Και αντί να γίνουμε Βαρκελώνη, Τελ Αβίβ ή έστω Σαλονικάρα, τρώμε τις σάρκες μας μποτιλιαρισμένοι σε 5 δρόμους και μαλώνουμε για τον -λιγοστό πράγματι – δημόσιο χώρο.

Όπως περιγράψαμε σε προηγούμενο άρθρο (βλ. Γιατί η πορεία της Θεσσαλονίκης θα δείξει το μέλλον της χώρας) η λύση και η λύτρωση θα έρθει για την πόλη μας μόνον εάν καταφέρει να εντάξει τα δίκαια αιτήματά της σε μία άλλη, μεγάλη, εθνική αφήγηση. «Πρέπει με κάθε τρόπο, από κάθε δίοδο, από κάθε διαδρομή να πειστεί το πολιτικό προσωπικό της χώρας ότι τυχόν επιτυχία της πόλης θα οδηγήσει σε επιτυχία την Ελλάδα. Ότι δηλαδή ισχυρή Θεσσαλονίκη θα σημάνει περιφερειακή ανάπτυξη, γεωπολιτική αναβάθμιση, εξωστρέφεια, ίσως καλύτερη δημογραφία. Συνδέστε λοιπόν το μέλλον της πόλης με το μέλλον της χώρας – αναβαθμίστε το στοίχημα για όλους». Αυτά γράφαμε σε ό,τι αφορά την μεγάλη εικόνα.

Ούτε βήμα λοιπόν πίσω από τις διεκδικήσεις μας – με άλλο, σοβαρό και έξυπνο τρόπο. Από εκεί και πέρα όμως για να γίνει ακόμα πιο πειστική αυτή η προσπάθεια θα πρέπει να επιδείξουμε και εμείς εδώ μεγαλύτερη ωριμότητα. Αν δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε και να λύσουμε 2-3 βασικά ζητήματα τότε είμαστε άξιοι της μοίρας μας.

Η κατασκευή του Fly Over είναι ένας καταλύτης για τα πράγματα της Θεσσαλονίκης. Μας αναγκάζει όλους να δούμε ξανά τον τρόπο σκέψης και λειτουργίας μας, τις συνήθειες μας αλλά και το βεληνεκές – το εύρος της πολιτικής μας δυνατότητας. Αφήνω έξω την κουβέντα αν είναι έργο χρήσιμο, αν σχεδιάστηκε σωστά, αν έπρεπε να προηγηθούν άλλα κ.ο.κ Αυτή είναι μια καλή και μεγάλη συζήτηση. Εγώ θέλω με αφορμή το Fly Over και τις επιπτώσεις του να σκύψουμε και να δούμε μια σειρά άλλων παραμέτρων που καταδυναστεύουν την λειτουργία της πόλης. Να ξεκινήσουμε από το κυκλοφοριακό που πράγματι έχει επιβαρυνθεί από το έργο - παρά το γεγονός ότι ήταν στα κόκκινα πολύ πριν από την έναρξη εργασιών – αλλά να δούμε και μερικά ακόμη πεδία.

Το βασικό, βαθιά πολιτικό και σχεδόν φιλοσοφικό ζήτημα είναι αν μπορούμε και με ποιον τρόπο να επαναφέρουμε το δημόσιο συμφέρον, το κοινό καλό που λέμε, πάνω από την μερικότητα. Για όλους ή για τους λίγους και ισχυρούς; Για όλους ή για τους συντεχνιακά οργανωμένους που μπορούν να επηρεάσουν; Για όλους ή για τον κλάδο μας; Για την πόλη ή για την τσέπη μας; Αν το αφήσουμε στη διακριτική ευχέρεια των υποκειμένων, των συμφερόντων, αν δεχθούμε να γίνουμε τροχονόμοι συμφερόντων, αν πιστέψουμε στην αυτορρύθμιση της δημοκρατίας και της αγοράς, τότε ετοιμαστείτε μάλλον για το κακό σενάριο. Πρέπει με κάθε τρόπο – πειθώ ή δημοκρατικό εξαναγκασμό – τα πράγματα να αλλάξουν δομικά. Και δομικά σημαίνει σε πρώτο επίπεδο «συμμόρφωση με τους κανόνες» αλλά σε δεύτερο «κατανόηση και σεβασμός σε αυτούς».

Σημείο 1^ο : ο χώρος είναι πεπερασμένος, η Θεσσαλονίκη μονοκεντρική πόλη και οι χρήσεις είναι μεικτές σχεδόν σε όλον τον αστικό ιστό. Άρα αυτό το ωραίο, πολύβουο, δημιουργικό και ζωντανό μπουγιουρντί θέλει κανόνες. Κανόνες απολύτως συγκεκριμένους, κανόνες που θα τηρούνται, θα ελέγχεται η συμμόρφωση και θα τιμωρείται η παραβίαση. Η επιλογή είναι διλημματική και εδώ που έχουν φτάσει τα πράγματα σχεδόν τελεσιγραφική. Θέλουμε πόλη ευρωπαϊκή ή τριτοκοσμική; Θέλουμε να ζήσουμε σαν Ευρωπαίοι, σαν ανεπτυγμένοι Ασιάτες ή σαν Ινδοί και Αφγανοί του 1980; Σήμερα, ειδικά σε ζητήματα κυκλοφορίας μοιάζουμε με κάτι βίντεο στο youtube με το Νέο Δελχή ή το Κάιρο που όλοι κινούνται χαοτικά, κορνάρουν, μαρσάρουν και οι εξατμίσεις τους ξερνάνε μαύρα ντουμάνια. Αν είχαμε οι Έλληνες οδηγοί και δασύτριχα στήθη με χρυσές αλυσίδες και μουστάκια παχιά θα είμασταν τάλε κουάλε.

Σημείο 2^ο : Στην ταμπακιέρα αυτό σημαίνει α. ωράριο και σημεία φορτοεκφορτώσεων, β. ωράριο αποκομιδής, γ. πασαλάκια παντού, δ. κανείς στις λεοφορειολωρίδες (αρκεί να κυκλοφορούν και οχήματα – καμία 500αριά όχι 200 λεωφορεία), ε. σοβαρότερες συγκοινωνίες, στ. έξυπνα φανάρια, στ. παρουσία τροχονόμων, ζ. κυκλοφοριακή αγωγή οδηγών και πεζών, η. σεβασμός του δημοσίου χώρου, θ. συντήρηση του δημοσίου χώρου, ι. ισόρροπη και βιώσιμη διαχείριση του αστικού περιβάλλοντος.

Σημείο 3^ο : Τα ανωτέρω έχουν γραφτεί 1000 φορές – άλλη μία από μένα 1001. Όλοι θα πούμε «που είναι το κράτος, που είναι ο Δήμος, έτσι είναι στην Ελλάδα» και αμέσως μετά θα διπλοπαρκάρουμε να πάρουμε φρέντο εσπρέσσο με μαύρη ζάχαρη, ο θείος μου ο ταξιτζής θα συνεχίσει να μπαίνει στη λεοφορειολωρίδα και ο φίλος στην εστίαση να απλώνει 1-2 τραπεζάκια παραπάνω. Οι μεγάλοι ξενοδοχειακοί όμιλοι και τα σούπερ μάρκετ να παράγουν τόνους σκουπιδιών καθημερινά και η ζωή συνεχίζεται.

Σημείο 4^ο : Μορατόριουμ συμφερόντων. Όλοι ένα βήμα πίσω από το συντεχνιακό – κλαδικό – επαγγελματικό συμφέρον προς όφελος της πόλης. Τα μέτρα του 2^ου σημείου έχουν κόστος. Το να ξεφορτώνεις βράδια τα εμπορεύματα και να παραλαμβάνεις βράδυ εμπορεύματα είναι ακριβό. Το να μαζεύεις σκουπίδια βράδυ είναι ακριβό. Το να κάνεις στάση μόνο σε πιάτσα ταξί είναι δύσκολο, το να περιορίζεις τα τραπεζοκαθίσματά σου στα νόμιμα όρια έχει κόστος. Το να προσφέρεις στην πόλη ανταποδοτικά κανέναν έξτρα κάδο, να οργανώνεις εσωτερικά την ανακύκλωσή σου και την διαχείριση των απορριμμάτων σου ως μεγάλο ξενοδοχείο έχει κόστος. Το να μην γίνεται όμως τίποτε από αυτά έχει επίσης κόστος. Κόστος πολλαπλάσιο. Κόστος που διαχέεται στο κοινωνικό σύνολο και υπονομεύει αργά και σταθερά το επόμενο βήμα. Και αυτή ακριβώς η διάχυση του κόστους το καθιστά όχι αόρατο – είναι απολύτως ορατό – αλλά δύσκολο να το υπερασπιστεί κανείς. Το μερικό, το συντεχνιακό, το κλαδικό το υπερασπίζονται οι άμεσα ενδιαφερόμενοι με νύχια και με δόντια. Το γενικό συμφέρον αντίθετα είναι υπόθεση της πολιτικής ηγεσίας, του πολιτικού προσωπικού και της πολιτικής με την ευρύτερη της λέξης σημασία.

Σημείο 5^ο : Πρέπει λοιπόν να έρθει η πολιτική ( και οι πολιτικοί ) και με απλά λόγια να πούνε το εξής. «Κοιτάξτε να δείτε, ο τουρισμός πάει καλά, η εστίαση πάει καλά, οι κρατήσεις και οι διαμονές πάνε καλά, τα σούπερ μάρκετ έχουν δυσθεώρητα κέρδη – σας αναγκάζω μέσα από τις ρυθμίσεις που επιβάλλω να δώσετε κάτι πίσω στην κοινωνία αλλιώς βουλιάζουμε. Αλλιώς δεν πάμε πουθενά». Μα θα σου πούνε «άσε μας να ρεφάρουμε, τώρα θα δουλέψουμε» κλπ. Όχι. Είναι μια κατάπτυστη μετακύλιση κόστους σε ανθρώπους που δεν έχουν φωνή, δεν έχουν δύναμη και περνάνε κάτω από το ραντάρ του πολιτικού συστήματος. Όχι, γιατί με τον δικό σας τρόπο υποσκάπτεται η δυνατότητα της πόλης αφενός να βελτιωθεί και να γίνει ανθρώπινη και αφετέρου να εξελιχθεί προς όφελος όλων.

Σημείο 6^ο: Προσέξτε -ακόμη και αυτό είναι υποχώρηση από το ιδανικό γιατί συσχετίζει τους κανόνες με τους τζίρους αλλά εδώ θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές. Να λέμε πράγματα εφικτά και όχι ιδεατά. Αν θέλετε μια αναλογία είναι το ίδιο με αυτό που μας έλεγαν και λέγαμε πολλοί για την οικονομική κρίση προ 15ετίας. Τις μεταρρυθμίσεις, τις αλλαγές και τους δομικούς εκσυγχρονισμούς τις κάνεις τα καλά χρόνια που κυλάει το «χρηματάκι», όχι όταν αυτό κόβεται. Τις κάνεις τα καλά χρόνια και όχι τα δύσκολα. Αν τις κάνεις τα καλά χρόνια ίσως μάλιστα αποφύγεις και τον ερχομό των δύσκολων. Αν δεν τις κάνεις επιταχύνεις τον ερχομό των κακών ετών όπου και οι αντιστάσεις θα είναι πανίσχυρες.

Σε όλα αυτά που λέμε υπάρχει και μια ιστορική, πολιτική και κοινωνιολογική εξήγηση που σχετίζεται με το κατά πόσο η Ελλάδα είναι κοινωνία ή κοινότητα. Είναι και τα δύο.

Άρα κλείνοντας τι χρειαζόμαστε;

Χρειαζόμαστε κατανόηση των θεμάτων. Σαφή προσδιορισμό του δημοσίου συμφέροντος και του γενικού καλού. Σαφή προσδιορισμό όσων πλήττουν το γενικό συμφέρον για χάρη του ειδικού (τους), ενεργή κοινωνία των πολιτών και μια κάπως πεφωτισμένη πολιτική ηγεσία. Και κάτι για τους πολιτικούς. Το άθροισμα των μερικών συμφερόντων δεν είναι φέρνει εκλογικά οφέλη μεγαλύτερα από την υπεράσπιση του γενικού συμφέροντος. Το πρώτο είναι συνταγή αποτυχίας, συνταγή χρεοκοπίας. Το δεύτερο – ακόμη και αν δεν επιτευχθεί πλήρως σου δίνει μία καλή σελίδα στο βιβλίο όσων προσπάθησαν και τους θυμόμαστε για αυτό. 

 το άρθρο δημοσιεύτηκε 21/01/2024 στη Voria.gr