Ευρωεκλογές πρόκριμα νέων πολιτικών συσχετισμών, άρθρο στην Κυριακάτικη Μακεδονία 8/6/2024

Για μία ακόμη φορά προ ευρωεκλογών, η εσωτερική πολιτική ατζέντα ήταν, όπως αναμένονταν, αυτή που κυριάρχησε σε όλη την προεκλογική περίοδο. Τα ίδια τα κόμματα δεν επένδυσαν σχεδόν καθόλου στα ευρωπαϊκά ζητήματα παρά το γεγονός πως όσο προχωράμε στον 21^ο αιώνα αυτά αναδεικνύονται σε μείζονος σημασίας και επικαθορίζουν τις συντεταγμένες εντός των οποίων θα κινηθεί η Ένωση. Η αποσύνδεση των εσωτερικών ζητημάτων από τα ευρωπαϊκά, η μη συσχέτισή τους και η απουσία πολιτικής πλατφόρμας που θα τα συνάρθρωνε σε μια ενιαία πολιτική κομματική και ιδεολογική αντίληψη συνιστά βέβαια σημαντικό μειονέκτημα και ταυτόχρονα αποτυπώνει την ψυχολογική απόσταση του εκλογικού σώματος από το θεσμικό εποικοδόμημα της Ένωσης. Αυτή είναι όμως μια πραγματικότητα που απαντάται σχεδόν σε όλα τα κράτη μέλη – με διαφορετική ίσως ένταση και είναι ένα ζήτημα που πρέπει να απασχολήσει δομικά την Ένωση. Το αποτέλεσμα της Κυριακής, κατά πάσα πιθανότητα, θα πυροδοτήσει εξελίξεις. Μπορεί να μην αναμένεται ανατροπή στη θέση του πρώτου κόμματος όμως πέραν αυτού όλες οι υπόλοιπες παράμετροι δυνητικά μπορούν να αποτελέσουν απαρχή σημαντικών μεταβολών.

Πρώτο ζήτημα είναι το εκλογικό ποσοστό της Νέας Δημοκρατίας. Ένα χρόνο μετά τις εθνικές εκλογές η κυβέρνηση πιέζεται σημαντικά καθώς οι μήνες από τότε ήταν μήνες δύσκολοι με σειρά προκλήσεων. Από τις μεγάλες καταστροφές του προηγούμενου καλοκαιριού, την επίμονη ακρίβεια, τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, τα εθνικά θέματα, μέχρι τη διαχείριση του ζητήματος των Τεμπών – όλα ήταν ζητήματα που για διαφορετικούς λόγους ίσως έχουν πολιτικό κόστος. Η πίεση από τα δεξιά της είναι σημαντική και υπολογίσιμη, ενώ η κυριαρχία της στο κέντρο είναι ακόμη και σήμερα δεδομένη. Η δημοσιονομική άνεση που απολαμβάνει της έχει δώσει μέχρι και σήμερα την δυνατότητα ικανοποίησης μέρους αναγκών και αιτημάτων– παρατηρείται όμως και μια μεταρρυθμιστική κόπωση που θα πρέπει να ξεπεραστεί.

Δεύτερο ζήτημα είναι πιο κόμμα θα αναδειχθεί δεύτερο. Η μάχη ανάμεσα σε ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ και ΠΑ.ΣΟ.Κ είναι μια μάχη που θα κρίνει τα πολιτικά χαρακτηριστικά της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Ελλάδα. Δύο διαφορετικά μοντέλα ηγεσίας, δυο διαφορετικές επικοινωνιακές πλατφόρμες, διαφορετικά συγκροτητικά και ιδεολογικά χαρακτηριστικά και μία αδήριτη ανάγκη. Κάποιος να εκφράσει τον πέραν της δεξιάς χώρο με όρους ανταγωνιστικούς προς τη Νέα Δημοκρατία και τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Πιθανή αναρρίχηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ στη δεύτερη θέση θα πρέπει να ακολουθηθεί από σημαντικές υπερβατικές πρωτοβουλίες του προέδρου του με στόχο την ανασύνθεση του χώρου και τη σύμπηξη συμμαχιών. Παραμονή του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ στη δεύτερη θέση σημαίνει συνέχεια της προσπάθειας ολοκληρωτικής μετάλλαξης και μετεξέλιξης του χώρου με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ο ευρύτερος χώρος της κεντροαριστεράς σε κάθε περίπτωση οφείλει να επανεφεύρει τον εαυτό του καθώς η κατάληψη του κέντρου από τον Κ. Μητσοτάκη του στερεί εκείνους τους πόντους του ρεαλισμού και της κυβερνησιμότητας που αθροιζόμενοι με τα προτάγματα μιας πιο προοδευτικής διακυβέρνησης θα μπορούσαν να τον καταστήσουν πλειοψηφικό.

Τρίτο ζήτημα η άνοδος των κομμάτων που τοποθετούνται δεξιότερα της Νέας Δημοκρατίας. Ο χώρος είναι υπαρκτός, έχει σημαντικά κοινωνικά ερείσματα, εκμεταλλεύεται την κεντρώα τοποθέτηση του πρωθυπουργού και συγχρονίζεται με μια ατζέντα που εμφανίζεται πλέον σε πολλές χώρες της Δύσης. Ατζέντα πιο παραδοσιακή, πιο εθνοκεντρική, κοινωνικά και οικονομικά συντηρητική που επιτίθεται και αντιπαρτίθεται με αυτό που περιγράφεται ως σοσιαλ-φιλευθερη συναίνεση. Εντοπίζονται στοιχεία λαϊκιστικά, ευρωσκεπτικιστικά, αντισυστημικά - χαρακτηριστικά που τον καθιστούν δοχείο υποδοχής διαμαρτυρίας.

Σε κάθε περίπτωση, αυτό που έχει σημασία είναι να γίνει αντιληπτό σε όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες ότι οι καλές και ήσυχες εποχές είναι πίσω μας και ότι αμφισβητούνται πλέον πολλές παραδοχές και δεδομένα. Η ανακατανομή της ισχύος που λαμβάνει χώρα σήμερα σε πλανητική διάσταση παράγει ήδη αποτελέσματα. Μια συγκριτική ματιά στα στοιχεία της Ε.Ε, των Η.Π.Α, της Κίνας και της Ινδίας προ 20ετίας με τα σημερινά δείχνουν την τάση. Εμείς, ως ένα μικρό μέρος της Ένωσης, αντιμέτωποι και με τις δικές μας προκλήσεις πρέπει να είμαστε δύο φορές πιο ώριμοι. Χρειαζόμαστε σοβαρά κόμματα, σοβαρές διεργασίες, σοβαρό πολιτικό προσωπικό και σοβαρή θεσμική συγκρότηση.