Δευτέρα 3 Σεπτεμβρίου 2012

Σχέδιο αλλαγών ( άρθρο μου για την Θεσσαλονίκη της 03/09/2012)


Ακόμα και σήμερα πολλοί συμπολίτες μας αναλύουν την κατάσταση, την κρίση και την ραγδαία επιδείνωση του βιοτικού μας επιπέδου με όρους απλούς. Αυτό δεν είναι από μόνο του πρόβλημα. Το πρόβλημα εμφανίζεται όταν αυτοί οι απλοί όροι γίνονται πεδία εκμετάλλευσης πολιτικών, κομματικών και πολλών άλλων συμφερόντων προς αποκόμιση αντίστοιχων ωφελειών.

Μην μπορώντας να κατανοήσουμε πως μέσα σε λίγο σχετικά χρονικό διάστημα βρεθήκαμε από την υπερκατανάλωση σε συνθήκες οξύτατης σπάνης ( όχι τόσο μεγάλης όσο νομίζουμε), στραφήκαμε σε θεωρίες συνωμοσίας, σε αναζήτηση αποδιοπομπαίου τράγου, σε ρητορικές εύκολων και μαγικών λύσεων.

Περνάμε από όλα τα στάδια. Στην αρχή ήταν ο φόβος, μετά ο θυμός. Ακολούθησε η αγανάκτηση, η τιμωριτική διάθεση αλλά κάποτε οφείλουμε να φτάσουμε και στην ωριμότητα. Όπου ωριμότητα δεν σημαίνει αποδοχή του Μνημονίου ή πλήρης εναντίωση σε αυτό. Ωριμότητα σημαίνει κατανόηση των αιτιών και διάθεση για αλλαγή. Επίσης γνώση και αποδοχή του γεγονότος πως δεν μπορούμε να ζήσουμε όπως ζούσαμε μέχρι το 2009.

Είναι δύσκολο. Τα χρόνια της Μεταπολίτευσης και ιδιαίτερα τα τελευταία, πλείστα όσα αιτήματα και διεκδικήσεις ικανοποιήθηκαν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Από το αρχικό αίτημα του εκδημοκρατισμού, της ένταξης όλων των Ελλήνων στο κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι μέχρι και αυτό της υλικής και απτής καλυτέρευσης της ζωής μας, σχεδόν όλα ικανοποιήθηκαν.

Αυτό σαν γεγονός δεν είναι κακό, ούτε κατακριτέο. Η πρόοδος ήταν και παραμένει το ζητούμενο. Οποιαδήποτε σύγκριση με προηγούμενες εποχές της νεοελληνικής ιστορίας είναι αβάσιμη. Τα χρόνια αυτά ήταν και είναι τα καλύτερα για τους Έλληνες. Μια σημαντική λεπτομέρεια που πρέπει να γίνει όμως κατανοητή είναι πως η άνοδος αυτή, για πολλούς απότομη, βασίστηκε στο δανεισμό. Ούτε και αυτό αποτελεί αυτοτελώς πρόβλημα, μιας και όλα τα κράτη δανείζονται συστηματικά.

Έτσι σχεδόν κάθε αίτημα μιας οποιασδήποτε επαγγελματικής ή κοινωνικής ομάδας ικανοποιούνταν με την ανάλογη έκδοση ομολόγων. Η δυνατότητα της χώρας να έχει πρόσβαση με ευνοϊκούς όρους σε δάνειο χρήμα ήταν μία σημαντική εξέλιξη που αξιοποιήθηκε με λανθασμένο τρόπο. Η αύξηση των καταναλωτικών δαπανών σε βάρος των επενδυτικών, η άκριτη ικανοποίηση αιτημάτων μη ενταγμένη σε κάποιο στοιχειώδες στρατηγικό σχέδιο για τη χώρα και η αποσύνθεση της κρατικής μηχανής μας οδήγησαν με τους χειρότερους όρους στο χρονικό σημείο όπου ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση.

Σήμερα πέραν όλων των άλλων και ευρισκόμενοι εκτός αγορών, οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε και κάτι ακόμη. Η ικανοποίηση οποιουδήποτε αιτήματος, οποιασδήποτε κοινωνικής ή επαγγελματικής ομάδας δεν γίνεται με έκδοση ομολόγων, αλλά σε βάρος μιας άλλης. Η πολιτική ασκείται σε ένα εξαιρετικά περιορισμένο πεδίο, η οικονομική δυνατότητα είναι απολύτως συγκεκριμένη. Ως εκ τούτου οι επιλογές των κομμάτων, ο λόγος τους, οι τοποθετήσεις τους οφείλουν να είναι συμβατές με αυτή την πραγματικότητα και να μην την προσπερνούν τεχνηέντως και σκοπίμως.

Βέβαια στην πολιτική υπάρχει και ο βολονταρισμός, τα ζητήματα είναι δυναμικά και όχι στατικά. Οι μετατοπίσεις απόψεων και οι αλλαγές δεδομένων είναι μέσα στο παιχνίδι και είναι αποδεκτές. Όμως απαραίτητη προϋπόθεση αποδοχής αυτών είναι η ύπαρξη ενός σχεδίου. Ενός σχεδίου συνεκτικού, ρεαλιστικού, με προτεραιότητες, με μεταρρυθμίσεις. Ενός σχεδίου που μπορεί μεν να προϋπολογίζει βολονταριστικά σε κάποιες ευνοϊκότερες των σημερινών προϋποθέσεις και ή σε βελτίωση των συνθηκών αλλά όχι να βασίζεται δε εξολοκλήρου σε αυτές. Ενός σχεδίου που μπορεί να βασίζεται στο θυμό ή την αγανάκτηση των πολιτών αλλά να τα μετατρέπει σε διάθεση για αλλαγές.

Είτε ακολουθώντας το σχέδιο του Μνημονίου είτε κάποιο άλλο εναλλακτικό είναι σίγουρα δύο πράγματα. Ότι χρειαζόμαστε σχέδιο και ότι η υλοποίηση αυτού του σχεδίου θα επιφέρει μεγάλες αλλαγές σε πολλούς τομείς. Εάν δεν επιφέρει αλλαγές τότε δεν θα είναι σοβαρό και αξιόπιστο σχέδιο. Τέλος, αυτή η διαπίστωση ισχύει είτε η ΕΕ προχωρήσει σε πολιτική και οικονομική ενοποίηση είτε διαλυθεί στα εξ ων συνετέθη. Είναι ζήτημα δικό μας. Αποκλειστικά.

10 σχόλια:

  1. Πάντως θα άξιζε να δούμε τι λέει για την ωριμότητα ένας αυτόχειρας... ή ένας γονιός που μένει άνεργος και δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες (τις σχολικές όχι τα παιχνίδι) του παιδιού του ή δεν έχει να το στείλει σε βρεφονηπιακό ή ο γέρος που δεν έχει φάρμακα γιατί το μνημόνιο πρώτα χτύπησε την υγεία και της παιδεία, αλλά όχι τα καράβια ή τις μεγάλες πολυεθνικές εμπορικές και άλλες αλυσίδες.
    Η Ελλάδα με 2% συμμετοχή στο ευρωπαϊκό ΑΕΠ συμμετέχει με 9% στην ευρωπαϊκή ανεργία. Αλλά θέλει ωριμότητα κατά τη γνώμη σου... Έχεις δίκιο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ωριμότητα συλλογική απέναντι στο ζήτημα της οικονομικής κρίσης με στόχο την υπερβασή της...

      Καλά το σχόλιό σου είναι εκτός ορίων λογικής. Δεν αντέχει σε κριτική. Επίσης δεν ταυτίζω την ωριμότητα με την αποδοχή του Μνημονίου αλλα με την κατανόηση των δεδομενων, των αιτιών... Αλλα φαινεται προτιμας να ειναι απλοι οι ανθρωποι, να παραμενουν στο γνωστικό σκοτάδι....

      Βέβαια μπορείς να λες κάθε μέρα ' Νεοφιλελευθερισμός, νεοφιλελευθερισμός' και έτσι να βοηθάς ουσιαστικά τον άνεργο γονιό.

      Διαγραφή
    2. Άλεξ, λυπάμαι, γιατί ακόμη μία φορά το γύρισες αγενώς σε προσωπικό επίπεδο. Δε σε προσβάλω (κι ούτε το είχα σκοπό), ούτε σου επιτίθεμαι. Αν σε ενοχλεί η αντίρρησή μου, μπορείς να μου το σημειώσεις.
      Από εκεί και πέρα, επειδή ζω δίπλα στον "απλό άνθρωπο" (τι σημαίνει άραγε αυτό; Εμείς γνωρίζουμε την απόλυτη αλήθεια κι οι άλλοι όχι; αυτό δεν είναι ελιτίστικο; -σσ ερώτηση κάνω όχι επίθεση) εδώ και καιρό σημειώνω τα αίτια της κρίσης και προτείνω λύσεις (με το μικρό μου μυαλό και τον παραλογισμό των θέσεών μου, βεβαίως βεβαίως).
      Ωστόσο, εσύ πιστεύεις ότι για να βγούμε από την κρίση χρειάζεται ωριμότητα συλλογική. Η ωριμότητα θα καλύψει τα προβλήματα. Όπως τα κάλυψε σε προηγούμενες κοινωνικές ή οικονομικές κρίσεις...
      Η αλήθεια είναι ότι οι μεγάλες λέξεις με συγκλονίζουν. Επίσης χρησιμοποιώ τον όρο μεταμοντέρνο και μετανεωτερικός καπιταλισμός/δημοκρατία. Αλλά ότι θα κατηγορούμασταν -χωρίς αποδείξεις ή αντιρρήσεις επιστημονικοφανείς τουλάχιστον- για χρήση ορολογιών, είναι άλλο θέμα.
      σσ στο σχόλιο δεν έβαλα τον όρο "νεοφιλελευθερισμό".

      Διαγραφή
    3. Λες : 'Αλλά θέλει ωριμότητα κατά τη γνώμη σου... Έχεις δίκιο.'
      Αυτό το εκλαμβάνω ως ειρωνεία - εξ ου και το αναλογο υφος.

      ΑΠορώ από που προκύπτει πως εσύ βοηθάς τον απλό άνθρωπο μιλώντας του ( μέσω των κειμένων) για τον νεοφιλελευθερισμό 8/10 φορές ενώ μια άλλη προσέγγιση αναζήτησης αιτιών είναι άχρηστη για τον τελευταίο καθώς είναι άνεργος γονιός.

      Σε κάθε περίπτωση ΑΝ ΔΙΑΒΑΖΕΣ το κείμενο γράφω σε δύο σημεία :
      1ο) - Όπου ωριμότητα δεν σημαίνει αποδοχή του Μνημονίου ή πλήρης εναντίωση σε αυτό. Ωριμότητα σημαίνει κατανόηση των αιτιών και διάθεση για αλλαγή. Επίσης γνώση και αποδοχή του γεγονότος πως δεν μπορούμε να ζήσουμε όπως ζούσαμε μέχρι το 2009.
      2ο) - Είτε ακολουθώντας το σχέδιο του Μνημονίου είτε κάποιο άλλο εναλλακτικό είναι σίγουρα δύο πράγματα. Ότι χρειαζόμαστε σχέδιο και ότι η υλοποίηση αυτού του σχεδίου θα επιφέρει μεγάλες αλλαγές σε πολλούς τομείς. Εάν δεν επιφέρει αλλαγές τότε δεν θα είναι σοβαρό και αξιόπιστο σχέδιο

      Τέλος εννοιολογικά δεν ταυτίζεται ο όρος νεοφιλελευθερισμός με τους άλλους που χρησιμοποιείς εναλλακτικά. Και μπορεί να χρησιμοποίησες τον όρο στο σχόλιο ( άλλωστε δεν υπαινήχθηκα αυτό) αλλά τον χρησιμοποιείς στα κείμενά σου ως μαγική λέξη που ξεκλειδώνει το πρόβλημα.

      Αυτά από μένα. Ξανα δες το πρωτο σχόλιό σου και δες αν ήταν ειρωνικό ή οχι προς εμένα. Και μία ακόμη διαφορά μεταξύ μας. Και να ήταν ειρωνικό εγώ δεν λυπάμαι :)

      Διαγραφή
    4. Πάμε από την αρχή πάλι. Ειρωνεία (όντως) δε σημαίνει επίθεση προσωπική, αλλά ειρωνεία προς το κείμενο, προς τον προβληματισμό, τη θέση. Είναι εντελώς διαφορετικά πράγματα. Αν ενοχλεί, απολογούμαι, αλλά δεν έχει προσωπικό στόχο.
      Με χαρά σε ενημερώνω ότι το κείμενο το διάβασα. Χαρά για σένα που νομίζεις ότι μόνος στόχος μου είναι να σου επιτίθεμαι (sic, αλλά μάλλον έχουμε πρόβλημα επικοινωνίας και θα το διορθώσω).
      Αυτό όμως που δεν κατάλαβες, είναι ο πολίτης δεν έχει πια ανάγκη να κατανοήσει τα αίτια. Το στάδιο αυτό το έχει ξεπεράσει. Έχει φτάσει στην ανέχεια και κάθε τέτοια προσπάθεια έχει μεν την αξία της, αλλά όχι για τον πολίτη που αναζητά εργασία ή χρήματα για να ζήσει (εαυτόν και τέκνα κλπ). Η αξία τέτοιων απόψεων είναι μόνο για εμάς (θα μου πεις βέβαια κι εσύ τι κάνεις; Ίσως κάτι ανάλογο, αλλά σε άλλο μοτίβο και θεματολογία). Το ζητούμενο επιμένω δεν είναι η ωριμότητα, η κατανόηση αιτίων κλπ, αλλά επιβίωση (τη διαβίωση την ξεχάσαμε πια).

      σσΙ θα δεχτώ την κριτική ότι τούτο μπορούσα να το πω χωρίς ειρωνεία, αλλά επειδή γνωριζόμαστε, νόμιζα ότι θα έπιανες το ύφος. Σφάλμα μου εν τέλει, αλλά κι εσύ δεν είδες τι έγραφε επί της ουσίας.
      σσΙΙ δεν είπα ότι ταυτίζονται εννοιολογικά. Η ταύτιση νοημάτων κι εννοιών εξαρτάται από πιθανή συνωνυμία ή από τα συμφραζόμενα. Το ότι το χρησιμοποιώ είναι γεγονός, και δε θυμάμαι να τα αναίρεσα. Αλλά ακόμα κάποια ένσταση ουσιαστικά δεν άκουσα (πέρα από το ότι τα χρησιμοποιώ κατ' εσέ ως πανάκεια).

      Διαγραφή
  2. Ο Αλέξης αναφέρεται σε κάτι που δικαίως έχει ονομαστεί από πολλούς "νηπιοποίηση". Νηπιοποίηση λοιπόν της πολιτικής ζωής (ανώριμα κόμματα ικανά να κατασπαράξουν την παραγωγική δυνατότητα της χώρας μόνο και μόνο για να ικανοποιήσουν συγκεκριμένα συμφέροντα - κρατικοδίαιτη επιχειρηματική ελίτ, κρατικοδίαιτα κοινωνικά στρώματα, αλλά και την ανάγκη τους για εκλογική επιβίωση) και της κοινωνικής ζωής (ανώριμοι πολίτες που επιθυμούν πάντα να τα έχουν όλα εδώ και τώρα - κλασικά συμπτώματα του άκρατου καταναλωτισμού και της παροχολογίας που ζήσαμε τα προηγούμενα χρόνια). Αυτή η μη αίσθηση της ύπαρξης των "ορίων" (σκεφτείτε μόνο ότι το βασικό πρόβλημα της οικονομικής επιστήμης είναι η σπάνιν των πόρων) ήταν ένας από τους βασικούς παράγοντες της κρίσης ( και όχι μόνο στην Ελλάδα. Ας θυμηθούμε τα υψηλού ρίσκου στεγαστικά δάνεια στις ΗΠΑ). ΑΦού έχει σκάσει λοιπόν η φούσκα αυτού του εσωστρεφή κορπορατισμού έρχεται η στιγμή να πληρωθεί το μάρμαρο. Κι εδώ έρχεται και κουμπώνει αυτό που λέει ο Δήμος. Ότι δλδ ο επιμερισμός του κόστους της οικονομικής σωτηρίας μιας κοινωνίας, μιας χώρας, ενός έθνους (πείτε το όπως θέλετε) πρέπει να είναι δίκαιος. Και σήμερα σαφώς και δεν είναι. Οι 600 χιλ. άνεργοι που προστέθηκαν είναι μόνο από τον ιδιωτικό τομέα. Η παραγωγικότητα του δημοσίου παραμένει αχαρτογράφητο πεδίο. Στο δημόσιο παρά τις μειώσεις δεν έχει χάσει κανένας τη δουλειά του. Το ασφαλιστικό παραμένει η μεγάλη βόμβα και άλλα πολλά. Πάντως για να μην κατηγορούμε συλλήβδην τον νεοφιλελευθερισμό (εγώ τον κατηγορώ) πρέπει να πούμε ότι και ο ίδιος ο Φρίντμαν ποτέ δεν υποστήριξε ότι σε περιόδους κρίσης θα πρέπει να ακολουθηθούν περιοριστικές πολιτικές. Αντίθετα προέταξε την επεκτατική πολιτική με τις απαραίτητες δημοσιονομικές προσαρμογές σε επίπεδο εσόδων αλλά και εξόδων. Αν Δήμο αντιτίθεσαι στον όρο "μεταμοντέρνο" τότε θα πρέπει να πούμε ότι ο μεταμοντερνισμός στις κοινωνικές επιστήμες υποδηλώνει έναν ακραίο σχετικισμό και στις αξίες και στην επιστημονική μέθοδο με παράλληλη αμφισβήτηση της αντικειμενικότητας. Δεν νομίζω ότι η νεοφιλελεύθερη οπτική εκφράζεται μέσα από μια τέτοια θεώρηση. Αντίθετα έχει επιστημονική βάση (άσχετα αν συμφωνεί ή διαφωνεί κάποιος) και έχει αξίες (που πιθανόν πολλοί από εμάς να διαφωνούμε με κάποιες). Επίσης ας γίνουμε ειλικρινείς με τους ευατούς μας. Στην Ελλάδα δεν εφαρμόστηκε ποτέ νεοφιλελεύθερο μοντελο. Θα έλεγα περισσότερο ένα κορπορατιστικό μοντελο εφαρμόστηκε. Πάντως για να πετύχεις μεγάλα πράγματα χρειάζεται η συλλογική ωριμότητα, η κατανόηση του σε ποιό σημείο βρισκόμαστε, η ανάγκη της μετατροπής των παθών του λαού σε ουσιαστική πολιτική πρόταση υπέρβασης της κρίσης με το μικρότερο κόστος και όχι η επένδυση και η εκμετάλλευση αυτών των παθών.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αντώνη θα συμφωνήσω στα περισσότερα αν όχι σε όλα. Αυτό που με διαχωρίζει από τον Δήμο είναι η εκτίμησή μου πως πετυχαίνει να υπερασπιστεί το αντίθετο από αυτό που διακηρυκτικά επιθυμεί.
      Δηλαδή κατακεραυνώνοντας τον νεοφιλελευθερισμό ( στην Ελλάδα ιστορικά ανύπαρκτος ( πλην ίσως μνημονιακών εργασιακών σχέσεων) αφήνει ανέγγιχτο το ζήτημα του εξορθολογισμού, του επιμερισμού των βαρών ( άρα τις απώλειες των insiders της Μεταπολίτευσης), του εκσυγχρονισμού των κρατικών δομών για χάρη ενός γενικού λαϊκού συμφέροντος, για χάρη μιας μεσαίας τάξης ( που κατ' αυτόν περιορίζεται μόνο στη δυτική μεσαία τάξη και πέρα από τη σπάνη των πόρων).
      Τώρα σε ό,τι αφορά την ωριμότητα που εγώ προτάσσω ως μια απαραίτητη αλλά προφανώς όχι ικανή συνθήκη υπέρβασης της κρίσης, δυστυχώς διαπιστώνω πως σκοπίμως ή μη έγινε αντικείμενο ειρωνείας διότι 'οι άνθρωποι δίνουν μάχη για την επιβίωση .... Ακόμα και να δεχτώ κυριολεκτικά αυτή τη διατύπωση περί επιβίωσης τότε θα έπρεπε να μην γράφουμε κείμενα πολιτικής τοποθέτησης αλλά εγχειρίδια επιβίωσης, αγροτικής παραγωγής κλπ κλπ . Αλλά πεποίθησή μου είναι πως ακόμη και η μάχη για την επιβίωση θα τελεσφορήσει με θετικό πρόσημο εάν οι μαχητές επιδείξουν ωριμότητα.

      Διαγραφή
    2. Και κάτι που ξέχασα. Προφανώς και κανείς δεν συμφωνεί με την περιοριστική πολιτική ιδιαίτερα σε καιρό κρίσης. Το ζήτημα όμως για την Ελλάδα, έτσι όπως εγώ τουλάχιστον το αντιλαμβάνομαι ( και μιας και ανέφερες τον Γκρίσπαν) είναι πως οι ρυθμίσεις θα γίνουν πιο αποδοτικές και θα πάψουν να είναι τελικά αντιπαραγωγικές. Ο Γκρίσπαν έχτισε τον μύθο του εναντιούμενος σε παντώς είδους ρυθμίσεις με αποκορύφωμα την μάχη του κατά των ρυθμίσεων στην αγορά παραγάγων στην Αμερική - κάτι που προσπαθεί ο Ομπάμα να αλλάξει...
      Το ζήτημα λοιπόν είναι πως θα παντρέψουμε την ανάγκη επιβολής παγκόσμιου βεληνεκούς ρυθμίσεων με έναν εξορθολογισμό των ελληνικών που πολλές φορές καθίστανται εμπόδιο ( ρυθμιστικός πληθωρισμός, γραφειοκρατεία, αντιπαραγωγικό δημόσιο κ.ο.κ)
      Ε λοιπόν απέναντι σε αυτό το διακύβευμα δεν ανέχομαι ( sοrry κιόλας ) μια επίθεση στον επάρατο νεοφιλελευθερισμό ( λες και εγω τον υποστηρίζω) ούτε κλαυθμούς και οδυρμούς για τη μάχη της επιβίωσης ( λες και εγώ τα γράφω αυτά από το γιοτ μου στην Μεσόγειο) .
      Αυτά.
      Άντε πάλι η Σταυρούπολη στην προμετωπίδα των συζητήσεων :)

      Διαγραφή
    3. Φρίντμαν έγραψες Γκρίσπαν διάβασα - αλλά μικρό το κακό ....

      Διαγραφή