Μεταρρυθμιστικός χώρος και κεντροαριστερά ( άρθρο μου για την Θεσσαλονίκη της 24/09/2012)

Το τελευταίο διάστημα έχει αναπτυχθεί μια ευρεία συζήτηση για τον λεγόμενο μεταρρυθμιστικό χώρο ή την κεντροαριστερά στην Ελλάδα. Κινήσεις, πρωτοβουλίες, δράσεις, κόμματα, σύμβολα, παραδόσεις, άνθρωποι με τα δικά τους φορτία ο καθείς, συμμετέχουν σε μία προβληματική που αφορά τον ενδιάμεσο χώρο. Ο χώρος αυτός οριοθετείται. Ανάμεσα στη Νέα Δημοκρατία και το ΚΚΕ βρίσκεται το πεδίο για το οποίο γίνεται λόγος.

Αρχικά πρέπει να απαντηθεί ένα βασικό ερώτημα. Ταυτίζεται η κεντροαριστερά με τον μεταρρυθμιστικό χώρο; Ή διαφορετικά, μεταρρυθμιστικός χώρος και κεντροαριστερά είναι το ίδιο; Άποψή μου είναι πως όχι. Διότι μπορεί μεν η κεντροαριστερά να έχει μέλλον μόνον ως μεταρρυθμιστική δύναμη, δεν σημαίνει όμως πως όποιος έχει μεταρρυθμιστική ατζέντα είναι a priori κεντροαριστερός.

Η ανάγκη της συγκυρίας βέβαια είναι κατανοητή. Όταν ενυπάρχει μία μάχη, μία διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε πολλές άλλες, που φέρνει από την μια πλευρά όσους αντιλαμβάνονται την αδήριτη ανάγκη των μεταρρυθμίσεων και από την άλλη όσους πολεμούν κάθε τέτοια προοπτική, τότε τα πράγματα γίνονται πιο σύνθετα και μοιραία θολώνει το ιδεολογικό στίγμα του καθενός.

Επιπλέον υπάρχει ένα ακόμη ζήτημα  είτε γίνεται λόγος για τον λεγόμενο μεταρρυθμιστικό χώρο, είτε για τη νέα κεντροαριστερά. Παρά την αρτιότητα των επεξεργασιών, παρά την τεχνοκρατική προσέγγιση των ζητημάτων, παρά την επιστημονική επάρκεια των προσώπων, παρά τις καλές προθέσεις απουσιάζει η ευρεία λαϊκή στήριξη. Απουσιάζει η κοινωνία και αυτό είναι μείζον πρόβλημα. Η μάχη σε αυτό το πεδίο φαίνεται προς ώρας άνιση. Η καλύτερη ανάλυση, η καλύτερη πρόταση, το αρτιότερο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα δεν συγκινεί παρά υποπολλαπλάσιο κοινό μιας καφενειακής ατάκας ή ενός πληθωρικά βολονταριστή πολιτικού.

Σε αυτά τα πλαίσια υπάρχει έδαφος για πραγματικές προοδευτικές μεταρρυθμίσεις; Για μεταρρυθμίσεις που θα έχουν στίγμα; Για μεταρρυθμίσεις που θα αποτελέσουν τον βασικό πυρήνα της υπό διαμόρφωση νέας κεντροαριστεράς στην Ελλάδα; Εκτίμησή μου είναι πως υπάρχει, αρκεί να συντρέξει μία προϋπόθεση. Να έχει σωθεί η χώρα, να έχει αποφευχθεί η κατάρρευση, η χρεωκοπία. Άρα υπάρχει μια χρονολογική και λογική σειρά στις προτεραιότητες κάθε ενός που αυτοχαρακτηρίζεται κεντροαριστερός. Πρώτα και πάνω από όλα να σωθεί η χώρα. Ακολούθως η αποκατάσταση των αδικιών της προσπάθειας μέσα από την υλοποίηση του πολιτικού σχεδίου της κεντροαριστεράς.

Μεσοπρόθεσμα όμως αντίπαλος της κεντροαριστεράς δεν είναι τα προβλήματα. Στο βαθμό που είχε την ευθύνη της διακυβέρνησης και την έχει ακόμα λόγω της συμμετοχής κομμάτων στην κυβέρνηση συνεργασίας, η αποτελεσματική διαχείριση είναι εκ των ων ουκ άνευ. Δεν αποτελεί όμως αυτή εχέγγυο επιτυχίας. Αντίπαλος της κεντροαριστεράς είναι οι άλλες πολιτικές οικογένειες που επιδιώκουν την εφαρμογή των δικών τους πολιτικών σχεδίων.  

Τέλος, η νέα κεντροαριστερά πρέπει να κινηθεί υπερβατικά. Να ξεφύγει από το παράδειγμα του εκσυγχρονισμού της περιόδου Σημίτη, όχι διότι αξιολογικά ήταν αποτυχημένο αλλά διότι είναι ριζικά διαφορετικές οι συγκυρίες. Να μην συνθηκολογήσει με την εσωστρέφεια, την κακώς νοούμενη  νοικοκυροσύνη της δεξιάς και να επιδιώξει κάτι περισσότερο από ένα συμβόλαιο στατικής ισορροπίας των κοινωνικών δυνάμεων. Στόχος της ελληνικής κεντροαριστεράς τόσο στην κρίση όσο και μετέπειτα πρέπει να είναι η εντατική κινητοποίηση πόρων – με περισσότερο ή λιγότερο κράτος- σαν σε πολεμική προσπάθεια.