Ν. Κοτζιάς στη Θεσσαλονίκη

Την 29/9/2010 ο Νίκος Κοτζιάς μίλησε στην αίθουσα του Δ.Σ.Θ υπό την αιγίδα της Ν.Ε ΠΑ.ΣΟ.Κ Θεσσαλονίκης. Αν και αυτό το τελευταίο δεν πολυφάνηκε ( λόγω προσέλευσης) οφείλω να ομολογήσω πως ήταν θετικό. Θα προσπαθήσω να μεταφέρω την τοποθέτηση του Ν. Κοτζιά, μέσα από τα δικά μου αυτιά, όπως εγώ την συγκράτησα και όπως εγώ ιεράρχησα τα βασικότερα.

Αρχικά η κρίση δεν είναι παγκόσμια. Είναι δυτική. Εμείς στη Δύση έχουμε την τάση να βλέπουμε τον κόσμο αλλά και την Ιστορία δυτικοκεντρικά. Μια ματιά στους ρυθμούς ανάπτυξης της Ανατολής αλλά και στα αποθεματικά τους το καταδεικνύει άμεσα. Το 1997 ( κατά την κρίση των χρηματιστηρίων στην Ανατολή) τα αποθεματικά τους συνολικά ανέρχονταν σε 380δις. Σήμερα στην παρούσα κρίση ανέρχονται σε πάνω από 4 τρις. Αυτά τα 4 τρις είναι αυτά που λείπουν από την Δύση σήμερα. Πρόκειται για αποκατάσταση  της Ιστορίας καθώς επί αιώνες (επειδή η Ανατολή έχασε την βιομηχανική επανάσταση αν και η Κίνα προηγούνταν ημών) η Δύση συσσώρευε έναντι των υπολοίπων.

Η Κίνα μπροστά στην δυτική λοιπόν κρίση, είχε δύο επιλογές. Να μικρύνει την οικονομία της, μιας και οι δυτικοί αγοραστές των προϊόντων της έμπαιναν σε φάση λιτότητας ή να ενισχύσει την εσωτερική αγορά. Επέλεξε το δεύτερο, με μεγάλες δημόσιες επενδύσεις και με άνοδο της αγοραστικής δύναμης των Κινέζων. Επέτρεψε την δημιουργία συνδικάτων ( παρακίνησε την δημιουργία) ώστε να έρθει και να ικανοποιήσει τα αιτήματά τους.

Στα της διαπραγμάτευσης της Ελληνικής πλευράς με τους δανειστές της τώρα. Εγκληματική άγνοια και ανικανότητα των φυσικών προσώπων που ανέλαβαν τις διαπραγματεύσεις, καθώς και πολιτική ευθύνη της κυβέρνησης που από βήματος Βουλής παραδόθηκε και παραιτήθηκε των διαπραγματευτικών χαρτιών της – επιλέγοντας να πάει στο τραπέζι ως πρόβατο επί σφαγή. Επίσης ανικανότητα ανάλυσης του ευρωπαϊκού συσχετισμού δυνάμεων και κατανόησης ορισμένων κεφαλαιωδών αλλαγών κυρίως σε ό,τι αφορά τους Γερμανούς και τους στόχους τους. Η Γερμανία του 2010 δεν είναι η Γερμανία του 1980 ούτε του 1990, που επιθυμούσε πολιτική ενοποίηση, ομοσπονδιακή Ε.Ε όπως εμείς. Η Γερμανία σήμερα έχει κάνει στροφή στον οικονομικό εθνικισμό, αντιλαμβάνεται τα συμφέροντά της στην Ανατολή, έχει αυξήσει τις εξαγωγές της προς τα εκεί ( αφού ο ευρ. Νότος έχει στραγγίξει) και γενικά νιώθει μάλλον άβολα στο ευρωπαϊκό κοστούμι.

Στα της Ελλάδας. Η κρίση δεν είναι κρίση αμιγώς δημοσιονομική. Δεν λύνεται με λογιστικούς μόνο όρους. Είναι βαθύτερη. Είναι συνολική και αφορά το οικονομικό  μοντέλο της χώρας. Ο κίνδυνος είναι να μετατραπεί σε κρίση της Δημοκρατίας καθώς μάλλον έχει μετατραπεί ήδη σε κρίση πολιτική, κοινωνική και ηθική. Όταν μαυρίζει η ψυχή του λαού/ πολίτη, κάμπτονται  οι αντοχές του από την καθημερινή προσπάθεια και κουράζεται. Δεν μπορεί να μετέχει στα κοινά. Παραιτείται. Δεν ελπίζει – δεν προσμονά. Για αυτό χρειάζεται μία αφήγηση – όπως τα παραμύθια των παιδικών μας χρόνων. Σε παρακινούν , θέλεις να μάθεις το τέλος. Θέλεις το τέλος να είναι καλό. Προσμένεις. Ελπίζεις.

Τραγική η έλλειψη των ελίτ στην ελληνική κοινωνία. Όχι μόνο πολιτικών ελίτ, αλλά και επιχειρηματικών, δημοσιογραφικών, κοινωνικών. Οι διανοούμενοι αντί της τοποθέτησης προτιμούν κάποιο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για βιοποριστικούς λόγους. Το σύστημα εξουσίας στην Ελλάδα διαρθρώνεται κάπως έτσι. Το Δημόσιο προσφέρει εγγυήσεις στις τράπεζες. Οι τράπεζες αντί να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία ή να δανειοδοτήσουν τις επιχειρήσεις, χρηματοδοτούν τα εκδοτικά συγκροτήματα, πολλές φορές κόντρα σε κάθε ορθολογική προοπτική. Τα εκδοτικά συγκροτήματα με τους δημοσιογράφους- πιστόλια αναλαμβάνουν την προάσπιση των συμφερόντων των τραπεζιτών ( ούτε καν των τραπεζών αλλά των τραπεζιτών). Παράδειγμα υποκρισίας. Βγαίνουν στις τηλεπαράθυρα δημοσιογράφοι, κουνάν το χέρι στο Δημόσιο για την διαχείριση, τις σπατάλες, τα ελλείμματα και τον ανορθολογισμό. Ποιοι; Αυτοί οι οποίοι τα του οίκου τους τα έχουν κάνει θάλασσα. Χρωστάνε στους πάντες και είναι χρεωμένοι ως εκεί που δεν πάει. Κουνάνε το χέρι στο Δημόσιο, και το Δημόσιο έμμεσα τους αναχρηματοδοτεί μέσω του συστήματος ανωτέρω.

Προτάσεις. Υπάρχουν 10 τρόποι ανάπτυξης καταγεγραμμένοι στην βιβλιογραφία. Ο τρίτος χειρότερος είναι η μείωση μισθών και κοινωνικών δαπανών προς αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Πολλοί πιστεύουν πως οι κοινωνικές δαπάνες είναι ένα δαπανηρό και άχρηστο τμήμα του οικονομικού σχεδιασμού ή πως οι κοινωνικές δαπάνες λαμβάνουν χώρα αφού έχουμε περίσσευμα από τις όποιες άλλες ανάγκες. Λάθος. Οι κοινωνικές δαπάνες είναι κατεξοχήν παραγωγικές. Είναι αναγκαίες. Η παιδεία, η υγεία, η ασφάλιση είναι τομείς που προσθέτουν. Προσθέτουν πέρα από λογιστικές αντιλήψεις στην ποιότητα ζωής. Ένα καλό επίπεδο ζωής είναι βασικός συντελεστής της παραγωγικότητας της εργασίας.

Επιμέρους προτάσεις. Για παράδειγμα στην περιοχή των Ιωαννίνων ( τώρα με την μεταρρύθμιση του Καλλικράτη ανάλογα σε όλες τις περιφέρειες της χώρας) όπου υπάρχει μία αρκετά καλή κλινική ( νοσοκομείο;) ορθοπεδικής ιατρικής θα μπορούσε να ακολουθηθεί ένα σχέδιο ανάπτυξης, βασισμένο σε αυτή. Πιο μεγάλο αεροδρόμιο , διασύνδεση με Βαλκάνια και γιατί όχι με βόρεια Αφρική- ανατολική Μεσόγειο και παράλληλη βιομηχανία-βιοτεχνία ιατρικού εξοπλισμού προσανατολισμένου στα ορθοπεδικά εξαρτήματα – εργαλεία. Αυτό παράλληλα με τις κλασσικές παραγωγικές δομές κτηνοτροφίας, γεωργίας και τουρισμού. Δηλαδή με λίγα λόγια εντοπισμός των τοπικών πλεονεκτημάτων και σχεδιασμένη επένδυση σε αυτά, ώστε οι περιφέρειες να αποκτήσουν ειδίκευση στον παγκόσμιο επιμερισμό εργασίας. Το έχουμε ξανακάνει στα τέλη της δεκαετίας του 1950 περίπου, όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έφερε από το εξωτερικό τον Ανδρέα Παπανδρέου στο Κέντρο Οικονομικών Ερευνών μετέπειτα ΚΕΠΕ. Οι ετήσιοι ρυθμοί ανάπτυξης ήταν δεύτεροι παγκοσμίως πίσω από την Ιαπωνία Εξάλλου δεν είμαστε σαν χώρα το τεράστιο σούπερ μάρκετ που μπορούμε να τα κάνουμε όλα ( αλλά δεν είμαστε και τόσο άχρηστοι για να μην παράγουμε τίποτα) – γεγονός που πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη και στα θέματα εξωτερικής πολιτικής.

Στα της εξωτερικής πολιτικής τώρα. Μάλλον ανυπαρξία σχεδίου. Τρεις είναι οι διακριτές επιλογές. Αποχωρούμε από Ε.Ε και δυτικές δομές και παλεύουμε μόνοι μας ή μένουμε όπως είμαστε μαζεμένοι στην γωνία μας, εντός αλλά ήσυχοι ή αποφασίζουμε να αναλάβουμε ενεργό ρόλο τουλάχιστον στην περιοχή μας, τουλάχιστον για τα συμφέροντά μας. Έχουμε ρόλο να παίξουμε, τόσο τοπικά όσο και περιφερειακά. Αναδυόμενες δυνάμεις της Ανατολής ( Κίνα, Ινδία) αλλά και ήδη ανεπτυγμένες έχουν κάποια στοιχεία κοινά με εμάς. Έχουν και αυτές οι χώρες πολιτισμό από αρχαιοτάτων χρόνων. Πολιτισμό που τον έχουν εμπεδώσει και τον ζουν καθημερινά. Μας σέβονται για τον ίδιο λόγο. Δεν ήμαστε αποικιοκρατική δύναμη, μετά τον Μ. Αλέξανδρο δεν πολεμήσαμε ποτέ προς τα εκεί εναντίων τους, έχουμε αρχαίο πολιτισμό για γενικά καλές σχέσεις. Μπορούμε δηλαδή να παίξουμε τον ρόλο του δίαυλου επικοινωνίας Δύσης- Ανατολής με πολλαπλά οφέλη για εμάς, τόσο οικονομικά όσο και διαπραγματευτικά για τα δικά μας ανοιχτά εθνικά θέματα. Σε τοπικό επίπεδο να αναλάβουμε διαμεσολαβήσεις, διευθετήσεις και διαιτησίες για ζητήματα όπως το Παλαιστινιακό – το έχουμε κάνει κατά το παρελθόν. Να γίνουμε δηλαδή μια χώρα χρήσιμη. Ειδάλλως θα μετατραπούμε σε χώρα απροσάρμοστη που έχει προβλήματα με όλους σχεδόν όσους συνορεύει. Αλβανία, Σκόπια, Τουρκία.

Αλλά σε κάθε περίπτωση χρειάζεται σχέδιο. Για παράδειγμα ενώ είμαστε από τους λίγους που δεν έχουμε αναγνωρίσει το νέο καθεστώς του Κοσσόβου σε συμπαράσταση των Σέρβων, οι τελευταίοι μπαίνοντας στον προθάλαμο των ευρωπαϊκών επενδυτικών προγραμμάτων έχουν δώσει όλα τα μεγάλα έργα τους σε τούρκικες κατασκευαστικές αν και η Τουρκία αναγνώρισε πρώτη το νέο καθεστώς. Ακόμα ένα παράδειγμα. Όταν ξέσπασαν στην Κίνα πριν 1,5 περίπου χρόνο αναταραχές ανάμεσα στην κρατική διοίκηση και σε ένα τουρκογενές μουσουλμανικό φύλο ( μου διαφεύγει η ονομασία του) ο Ερντογάν διεθνοποίησε το θέμα και με δηλώσεις του προσπάθησε να τους θέσει υπό την σκέπη του. Την άλλη μέρα ο υπουργός εξωτερικών της Ελλάδας θα έπρεπε να υπογράφει μνημόνιο συνεργασίας με τον Κινέζο ομόλογό του και σε κοινές δηλώσεις  να καταδικάζουν την ανάμειξη της Τουρκίας σε εσωτερικά ζητήματα ξένου κράτους.

Σταματώ εδώ μια πρώτη μεταφορά της τοποθέτησης του Ν. Κοτζιά. Τα μετέφερα υποκειμενικά, αδικώντας σίγουρα τον ομιλητή.  Παρόλα έκρινα πως είναι σκόπιμη μια παρουσίαση της εισήγησής του. Αναμένω συμπληρωματικές σημειώσεις ως σχόλιο από όποιον βρίσκονταν στο χώρο και θεωρεί πως ξέχασα κάτι σημαντικό ή πως υπέπεσα σε λάθος.

Τέλος για να αυτοδιαφημιστώ δείτε και αυτό : Μεγάλη εικόνα