Ομιλία Ανδρουλάκη στη ΔΕΘ: Από το «Ιωάννης Βελλίδης» στον Εύοσμο, άρθρο στη Voria.gr

Η «πολιτική Δ.Ε.Θ»

Όπως είχα υποσχεθεί στους αναγνώστες από την προηγούμενη εβδομάδα – μετά την ομιλία Τσίπρα και μετά την ομιλία του πρωθυπουργού – θα παρακολουθούσα και την ομιλία του Νίκου Ανδρουλάκη. Χθες λοιπόν, στο συνεδριακό κέντρο «Ιωάννης Βελλίδης» μίλησε ο πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αφού θυμίσω ότι οι σημερινοί 16χρονοι δεν έχουν δει το ΠΑ.ΣΟ.Κ στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης καθώς τελευταία φορά ήταν η Δ.Ε.Θ του 2009 που το κόμμα αυτό βρισκόταν στην ανάλογη θέση, θα ξεκινήσω υποστηρίζοντας κάτι που το πιστεύω. Η φετινή Δ.Ε.Θ ήταν και παραμένει κομβική για την πορεία του κόμματος καθώς δεν υπάρχει ούτε περιθώριο, ούτε υπομονή, ούτε αντοχές για ένα μακρόσυρτο κατενάτσιο και ένα μαρτύριο της δημοσκοπικής σταγόνας – τόσο εντός του κομματικού στελεχιακού σώματος όσο όμως και των προοδευτικών και κεντροαριστερών πολιτών που αναζητούν εναλλακτική για τη διακυβέρνηση. Η «πολιτική Δ.Ε.Θ» είναι εθιμικά πεδίο κομματικού ανταγωνισμού σε ανώτατο επίπεδο. Όποιος δεν την αντιλαμβάνεται ως τέτοιο και απλά την αντιμετωπίζει ως μία ακόμη διεκπεραιωτική ομιλία ή εμφάνιση, κάνει λάθος στρατηγικής σημασίας. Χθες το βράδυ ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης εκτιμώ ότι δεν υπέπεσε σε αυτό το φτηνό λάθος και εμφανίστηκε εμφανώς βελτιωμένος. 

Τα παράθυρα ευκαιρίας

Τα πολιτικά παράθυρα δεν μένουν για πάντοτε ανοιχτά. Ανοίγουν – κλείνουν, μπορεί να ξανανοίξουν αλλά σίγουρα θα ξανακλείσουν. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ βρίσκεται σήμερα που μιλάμε (βασικά εδώ και 2 χρόνια περίπου) εντός μια ιστορικής περιόδου «ανοιχτών παραθύρων ευκαιρίας». Ποια τα σημεία που δημιούργησαν αυτήν την διετή ευκαιρία για το ΠΑ.ΣΟ.Κ; Η κυβέρνηση έχει φθαρεί, ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ έχει αποδιαρθρωθεί, ο Τσίπρας αποχώρησε ηττημένος από την ηγεσία του κόμματός του και η πέραν της Νέας Δημοκρατίας δεξιά είναι πολυδιασπασμένη. Αξιοποιήθηκε αυτή η ιστορικού μεγέθους ευκαιρία από το ΠΑ.ΣΟ.Κ; Μάλλον όχι. Μπορεί να αξιοποιηθεί από σήμερα – τώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές; Η ομιλία Ανδρουλάκη επιχείρησε να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα. 

Τι πέτυχε χτες το ΠΑ.ΣΟ.Κ 

Το ΠΑ.ΣΟ.Κ χθες, δια του προέδρου, του πέτυχε μερικά πολύ σημαντικά πράγματα. 

1.  Αρχικά η εκδήλωση κρίνεται επιτυχημένη – είχε εντυπωσιακή προσέλευση κόσμου (όχι αυτονόητο για το μεταμνημονιακό ΠΑ.ΣΟ.Κ) και ένα κλίμα συγκρατημένης αισιοδοξίας στα πρόσωπα των συμμετεχόντων. Για ένα κόμμα που ιστορικά σφυρηλατούσε την πολιτική του ταυτότητα σε μεγάλες συγκεντρώσεις (κυρίως σε πλατείες), αυτό έχει σημασία. Το πρώτο μαζικό κυβερνητικό κόμμα στην Ελλάδα τρέφεται από την μαζικότητα. 

2.  Απέδειξε ότι έχει την φέρουσα ικανότητα να διαμορφώσει ένα προγραμματικό πλαίσιο διακυβέρνησης, βασισμένο στην δική του ιδεολογική και πολιτική συγκρότηση. Έδωσε συνολικά την εικόνα συγκροτημένου κόμματος που μπορεί να παράγει ένα αποτέλεσμα μέσα από συλλογικές και συντεταγμένες κομματικές διαδικασίες, που έχει θεσμική μνήμη κυβερνητικού κόμματος, έχει παραταξιακές θύμισες (αν και αποδυναμωμένες). Και αυτό έχει σημασία συγκριτικά με την πολυδιάσπαση του συριζαϊκού οικοσυστήματος. 

3.  Η σκηνοθεσία, η σκηνογραφία, το στήσιμο της ομιλίας με χρήση video και με λογική παρουσίασης προγραμματικών αξόνων, αλλά ακόμα και η μουσική επιμέλεια κατά την έναρξη, προσπάθησαν να δημιουργήσουν αίσθηση κόμματος εξουσίας. Και αυτό είναι μια απολύτως κρίσιμη παράμετρος για έναν πολιτικό χώρο που εισήγαγε το πολιτικό θέαμα και την καλώς νοούμενη θεατρικότητα στην Ελλάδα με τον Ανδρέα Παπανδρέου ως άλλο ροκ σταρ μέσα σε καπνογόνα, σημαίες και κόρνες. Μπορεί για κάποιους αυτό να είναι δευτερεύον ζήτημα – για την ψυχοσύνθεση του ΠΑ.ΣΟ.Κ δεν είναι. Μπορεί όμως και καλύτερα.

4.  Η ομιλία είχε αρχή – μέση και τέλος. Είχε προγραμματικό εύρος και σε σημεία της είχε και προγραμματικό βάθος. Ανέδειξε τα σημεία εκείνα που κατά το ΠΑ.ΣΟ.Κ συνιστούν σημαντικές κυβερνητικές αποτυχίες και παράλληλα είχε την αντιπρόταση. 

5. Προσπάθησε να επανασυνδεθεί με την μεταρρυθμιστική παράδοση του κόμματος παρουσιάζοντας πρωτοβουλίες που δεν είναι εισόδημα-επίδομα, αλλά θεσμικές παρεμβάσεις. Παρεμβάσεις στο κράτος, στη Δικαιοσύνη, στους θεσμούς, στο πολιτικό σύστημα, στο κυβερνητικό σχήμα κοκ. Είναι σημαντικό για το ΠΑ.ΣΟ.Κ να προσπαθήσει να επανακτήσει αυτήν την ατζέντα που ιστορικά ήταν δικός του προνομιακός χώρος μέχρι και το 2011. Προτάγματα που ενσωμάτωσε έξυπνα στον προγραμματικό λόγο της Ν.Δ ο Κυριάκος Μητσοτάκης από το 2016 και μετά, περιορίζοντας το εύρος του πολιτικού λόγου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. εμφανιζόμενος ο ίδιος ως μόνος μεταρρυθμιστής.

6. Προσπάθησε να περιγράψει μια άλλη κατανομή πόρων και πολιτικής ισχύος μέσα στη χώρα, βασισμένη σε μια διαφορετική ιεράρχηση προτεραιοτήτων. Είχε την λογική «πλατφόρμας» και προσπάθησε να πει κάτι για τα περισσότερα. Περιέγραψε μια διαφορετική αντίληψη για την ενέργεια, μίλησε ξεκάθαρα για τα ολιγοπώλια, για την παιδεία και την υγεία. Γενικά προσπάθησε να περιγράψει ένα νέο σημείο ισορροπίας ανάμεσα στο ιδιωτικό και το δημόσιο και κινήθηκε εντός των ορίων της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας. Σε μερικά σημεία τα πράγματα ειπώθηκαν όπως έπρεπε να ειπωθούν. 

7. Στα θετικά της ομιλίας ότι μίλησε για την σχέση άμεσων – έμμεσων φόρων και τόνισε ότι η σχέση αυτή όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα πρέπει να ανατραπεί. Περισσότεροι άμεσοι – λιγότεροι έμμεσοι. Αναλογία τουλάχιστον 1 προς 1 και όχι 1 προς 1,5. Αυτή του η πρόταση είναι ιδεολογικά συνεπής και ταξικά στοχευμένη – αυτό υποστηρίζουν όλα τα προοδευτικά κόμματα ανά τον κόσμο. 

8. Η ομιλία είχε μετριοπαθή πατριωτικό τόνο – όχι υπερβολικό αλλά εμφανώς διακριτό. Και αυτό σημαντικό για ένα κόμμα που ιδρύθηκε και συστήθηκε και κυβέρνησε τη χώρα αναδεικνύοντας το σε διάφορες ιστορικές φάσεις. Είχε επίσης μια επικέντρωση στη δημογραφία αντιμετωπίζοντάς της ως ένα πρόβλημα που λύνεται με οριζόντιες πολιτικές σε πολλά επίπεδα.

9. Η ομιλία εμπεριείχε και μερικές αναφορές σε ένα διακριτό της τμήμα, για τη Θεσσαλονίκη. Σωστά εντόπισε ορισμένες προτεραιότητες και κάποιες βασικές παθογένειες και υστερήσεις – όμως κατά την άποψή μου ήταν αναιμικές και περιγραφικές. Θα μπορούσε να μπει στον πυρήνα του προβλήματος και από τη Θεσσαλονίκη να δώσει το έναυσμα της απεύθυνσης του κόμματος στην πέραν της Αττικής Ελλάδα. Δεν το έκανε. 

Εκτίμηση

Το ΠΑ.ΣΟ.Κ και ο Νίκος Ανδρουλάκης ανέβηκαν στη Δ.Ε.Θ και απάντησαν σε ένα ερώτημα που τους έβαζε η πραγματικότητα και τα διάφορα συστήματα μέσα στη χώρα. «Έχετε πρόγραμμα»; Η απάντηση ήταν καταφατική «έχουμε και το παρουσιάζουμε». Κατά την δική μου άποψη όμως έπρεπε να απαντήσουν και σε ένα ακόμη ερώτημα λίγο πιο πειστικά. Σε ένα ερώτημα ιστορικής και εθνικής υφής. «Έχετε κατανοήσει την αναγκαιότητα να εκπροσωπήσετε -ή και να ξαναδημιουργήσετε- την πλατιά πολιτική και κοινωνική συμμαχία που δημιούργησε το ΠΑ.ΣΟ.Κ από τις αρχές της δεκαετίας του 1960»; Ναι, δεν κάνω λάθος, το κόμμα ιδρύθηκε το 1974 – το κοινωνικό και πολιτικό ΠΑ.ΣΟ.Κ όμως γεννήθηκε κάπου εκεί στις αρχές της δεκαετίας του 1960 σαν αίτημα και σαν προοπτική. Σε αυτό λοιπόν το ερώτημα νομίζω ότι χρειάζονται μερικά ακόμη βήματα. Μπορεί και να γίνουν. 

Βήματα στρατηγικής σημασίας, διαφορετικής πολιτικής εκφοράς του λόγου, αμεσότητας με στόχο την ταύτιση με ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Για να το πω διαφορετικά. Όσοι ήταν μέσα στην αίθουσα έφυγαν ικανοποιημένοι – δεν ξέρω όμως όσοι ήταν εκτός, στα σπίτια τους και στις καφετέριες αν θα πληροφορηθούν τι ειπώθηκε μέσα. Για το ΠΑ.ΣΟ.Κ είναι σημαντικό οι εντός της αίθουσας να φεύγουν ικανοποιημένοι. Του δίνει κάποιον αέρα στα πανιά και μια νηνεμία στα εσωτερικά. Το παιχνίδι εδώ όμως είναι πιο μεγάλο – δεν φτάνει αυτό.

Για τους εκτός της αίθουσας λοιπόν το ΠΑ.ΣΟ.Κ – πάντα κατά την υποκειμενική μου άποψη – πρέπει να τολμήσει. Πρέπει να δημιουργήσει μια προσδοκία – όχι αυτήν την απλής εναλλαγής αλλά της ουσιαστικής αλλαγής. Καλά τα προγράμματα, τα σχέδια επί χάρτου και οι δεσμεύσεις. Η πολιτική όμως είναι ψωμί, κρασί και τραγούδι. Είναι αφήγημα και λέξεις. Αν ήταν στο χέρι μου: 20% λιγότερο πρόγραμμα χτες – 20% περισσότερο αφήγημα, συναίσθημα, αναφορές. Το πιο βασικό για το ΠΑ.ΣΟ.Κ είναι να καταλάβει για ποιόν μιλάει - για ποιόν πρέπει να μιλήσει και ποιον πρέπει να εκπροσωπήσει. 

Ένα σοσιαλιστικό κόμμα πρέπει να μπορεί να πάει στον Εύοσμο Θεσσαλονίκης. Εκεί, στα δυτικά, σε έναν δήμο εργαζομένων, μισθωτών και ελεύθερων επαγγελματιών, σε έναν δήμο αστικό, πολυπληθή και το κυριότερο – σε έναν δήμο που φιλοξενεί τον νεανικότερο πληθυσμό της χώρας. Εκεί μετριέται το ΠΑ.ΣΟ.Κ και λιγότερο στη Γλυφάδα, στο Πανόραμα και στο Νέο Ψυχικό.

Η χθεσινή ημέρα ήταν μία καλή ημέρα για το ΠΑ.ΣΟ.Κ και τον Νίκο Ανδρουλάκη ως αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Έκανε 2 βήματα μπροστά. Για να γίνει πρωθυπουργός χρειάζονται άλλα 2 στην κατεύθυνση που περιέγραψα και πάντα με την υποκειμενικότητα των απόψεών μου.

Φοιτητούπολη χωρίς φοιτητικές εστίες γίνεται; Η περίπτωση της ΥΦΑΝΕΤ, άρθρο στη Voria.gr

Ένα βασικό χαρακτηριστικό της Θεσσαλονίκης, από τα μεταπολεμικά χρόνια ακόμη, είναι πως πρόκειται για μια πόλη που φιλοξενεί έναν μεγάλο αριθμό φοιτητών και σπουδαστών. Αυτή η πραγματικότητα την έχει εν πολλοίς διαμορφώσει σε πλείστα όσα πεδία –προς το θετικό πάντοτε. Ήταν και παραμένει μια πόλη νεανική, με παλμό, με σφυγμό, με ευκαιρίες και δυνατότητες στον τομέα της διασκέδασης, της ψυχαγωγίας, της εστίασης, του πολιτισμού. Το να κυκλοφορούν στους δρόμους σου δεκάδες χιλιάδες νέοι άνθρωποι, με όνειρα, βλέψεις, φιλοδοξίες, όρεξη για ζωή και τόλμη είναι μια ζωογόνος και προωθητική δύναμη που δεν συγκρίνεται με πολλές άλλες. Ακόμη και στο πολιτικό πεδίο, είναι καταλύτης αλλαγών, διεκδικήσεων, πολιτικοποίησης –που και αυτή είναι οξυγόνο και απολύτως αναγκαία– ιδιαίτερα όταν το πολιτικό μας σύστημα εμφανίζει μια δομική στενότητα. Με δυο λόγια, η Θεσσαλονίκη είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική «φοιτητούπολη» της Ελλάδας. Η ύπαρξη δεκάδων χιλιάδων φοιτητών –πάνω από 100.000 αν βάλουμε μαζί ΑΠΘ, ΠΑΜΑΚ, ΔΙΠΑΕ και τις σχολές που συνδέονται με την πόλη– δεν είναι απλώς ένα στατιστικό. Είναι ένας τεράστιος κοινωνικός, οικονομικός και πολιτισμικός παράγοντας που διαμορφώνει το πρόσωπο της πόλης καθημερινά. Πολλοί και πολλές περνάνε από εδώ και παρά την αίσθηση της «μεταβατικότητας» -μιας και δεν επιλέγουν να μείνουν εδώ (και αυτό είναι ένα ζήτημα που πρέπει να συζητηθεί κάποτε πιο σοβαρά και με σχέδιο)- αφήνουν το αποτύπωμά τους και κουβαλούν την ανάμνησή της στο μέλλον και στον μελλοντικό τόπο εγκατάστασής τους. 

Στέγαση 

Στον επίσημο πολιτικό λόγο –είτε αυτός είναι κυβερνητικός είτε είναι αυτοδιοικητικός– η πραγματικότητα αυτή αναγνωρίζεται ως ένα (ακόμη) συγκριτικό πλεονέκτημα της πόλης. Είναι ένα δυνητικό διανοητικό κεφάλαιο που μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί. Όμως ας δούμε την πραγματικότητα όπως διαμορφώνεται. Εκπαιδευτικός κόμβος της Νοτιανατολικής Ευρώπης χωρίς πρόνοια για τη στέγαση των σπουδαστών δεν υφίσταται. 700 ευρώ μηνιαίο κόστος για γκαρσονιέρες 25τμ δεν συνιστά επιλογή για κανέναν μεσαίο – μικρομεσαίο – χαμηλότερων εισοδημάτων Έλληνα.

Πιθανά το ίδιο και για Βαλκάνιο ή ανατολικοευρωπαίο. Τα 10 διαθέσιμα διαμερίσματα για 1.000 ενδιαφερόμενους δεν μπορούν να διαμορφώσουν συνθήκες βιωσιμότητας για το project. 

Ας μην εθελοτυφλούμε και ας δούμε το υπαρκτό πρόβλημα κατάματα. Η αγορά μόνη της -από ό,τι φαίνεται- δεν μπορεί να το λύσει. Εδώ δεν μπορεί να λύσει το στεγαστικό πρόβλημα στο σύνολό του, θα το λύσει στο ειδικό πεδίο της φοιτητικής στέγης; Τα αίτια του προβλήματος έχουν αναλυθεί επαρκώς –ας μην τα επαναλαμβάνουμε. Στο σημείωμα αυτό επιδιώκω να βάλω στο επίκεντρο το θέμα της φοιτητικής στέγης στην πόλη. Η στεγαστική πίεση είναι υπαρκτή και θα συνεχιστεί. Οι εξελίξεις δεν προμηνύουν ομαλοποίηση, το στεγαστικός κόστος εκτινάσσεται σε νέα υψίπεδα και σε όλη την Ευρώπη ψάχνουν λύσεις. 

Κάτι πρέπει να κάνουμε 

Εάν λοιπόν έως εδώ συμφωνούμε ότι υπάρχει πρόβλημα και ότι το πρόβλημα αυτό πρέπει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να αντιμετωπιστεί –και εάν μας ενδιαφέρει η προοπτική μετατροπής της Θεσσαλονίκης σε ένα πραγματικό εκπαιδευτικό κέντρο (hub το λένε κάποιοι, αλλά προσωπικά δεν καταλαβαίνω τη διαφορά) της Νοτιοανατολικής Ευρώπης- πρέπει να σκεφτούμε λίγο διαφορετικά και κάπως τολμηρά. 

Ας κάνουμε λοιπόν μια υπέρβαση και ας σκεφτούμε την πιθανότητα ή τη δυνατότητα μετατροπής του εγκαταλελειμμένου εργοστασίου της ΥΦΑΝΕΤ ή μέρος αυτού σε φοιτητικές εστίες. Λόγοι να μην το κάνουμε πολλοί. «Έχει άλλες χρήσεις, έχει μεγάλο κόστος, έχει πολεοδομικές – χωροταξικές και λοιπές ανθυποπαραμέτρους που καθιστούν το εγχείρημα δύσκολο…». Μπλα, μπλα, μπλα και στο βάθος κήπος. 

Συζητήστε το! Σκεφτείτε το! Μπείτε στη βάσανο μιας υπέρβασης. Υπερβάσεις χρειαζόμαστε και όχι διαχείριση (μόνο). Ας πάρει μια πρωτοβουλία αναγνωριστική ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης κ. Αγγελούδης, μαζί με τους πρυτάνεις, την περιφερειάρχη και να ζητήσουν από κοινού συνεργασία με την υπουργό Πολιτισμού. Προφανώς και είναι δύσκολο, κοστοβόρο εγχείρημα και προφανώς μια τέτοια πρόταση πρέπει να μελετηθεί και να πλαισιωθεί από έναν συνολικό σχεδιασμό. Σχεδιασμό συγκοινωνιακό, χωροταξικό, πολεοδομικό, κοινωνικό, οικονομικό και πάει λέγοντας. Όλα αυτά δευτερεύοντα. Το εργοστάσιο ΥΦΑΝΕΤ είναι από τα κτήρια–φαντάσματα της Θεσσαλονίκης. Μια βιομηχανική μάζα που κουβαλά μνήμη, αλλά και αμηχανία. Μένει εδώ και δεκαετίες ανενεργό, ενώ η πόλη φωνάζει για χώρους που θα δώσουν ζωή στο κέντρο της. Φοιτητικές εστίες στην ΥΦΑΝΕΤ θα σήμαιναν μια επιλογή που ενώνει την κοινωνική πολιτική με την πολεοδομία, την εκπαίδευση με τον πολιτισμό. Είναι μια απόφαση που δείχνει προοπτική - επένδυση στη νεολαία και στον τόπο.

Για να ξέρουμε για τι μιλάμε. Πρόκειται για ένα εμβληματικό βιομηχανικό κτίριο, παλιό εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας, που εκτείνεται σε μια έκταση περίπου 19.500 τ.μ. και ανήκει στο υπουργείο Πολιτισμού. Βρίσκεται στην περιοχή της Τούμπας, εντός του αστικού ιστού και έχει εγκαταλειφθεί εδώ και χρόνια. Ιδανικά το εργοστάσιο δεν χρειάζεται να γκρεμιστεί. Μπορεί να αναπαλαιωθεί με σεβασμό, να κρατήσει το βιομηχανικό του αποτύπωμα και να αποκτήσει νέα ταυτότητα. Η βιομηχανική κληρονομιά της Θεσσαλονίκης έτσι δεν θα μένει στα χαρτιά, αλλά θα συνδέεται με το παρόν της πόλης. Αυτό όμως είναι μηχανικό/ τεχνικό ζήτημα –δεν το ξέρω και δεν μπορώ να το αξιολογήσω.

Αυτό που ξέρω όμως είναι ότι εκεί έχουμε και χώρο και ανάγκη αστικής αναζωογόνησης, και μια υπαρκτή ανάγκη στα κόκκινα και δημόσια ιδιοκτησία που στέκει εκεί και σαπίζει. Και δίπλα από το κτήριο είναι και το ρέμα –και αυτό μπορεί να αναβαθμιστεί, να καθαριστεί και να γίνει επισκέψιμο.

Και σε κάθε περίπτωση αν είναι να αξιοποιηθεί το κτήριο αυτό ή το οικόπεδο –ας μην δούμε πολυχώρους πολιτισμού, γκαλερί, λαογραφικά μουσεία, χώρους γαστρονομικής εμπειρίας και λοιπά δευτερεύοντα. Ας δούμε τις «σκληρές» προτεραιότητες, αν βέβαια τις αναγνωρίζουμε ως τέτοιες. Φοιτητικά διαμερίσματα που θα ενοικιάζονται 300 ευρώ max στον κάθε σπουδαστή. Εναλλακτικά έναν τεράστιο βρεφονηπιακό σταθμό (ή και τα δύο μαζί). 

Φανταστείτε το

Φανταστείτε ένα τέτοιο project εντός πόλης. Σκεφτείτε τις θετικές επενέργειές του σε όλες τις βαθμίδες της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Ονειρευτείτε έναν χώρο που νέοι άνθρωποι, δίπλα από ένα ανανεωμένο ρέμα θα πλημμυρίζουν τις γειτονιές, θα καταναλώνουν, θα δημιουργούν και θα ζουν. Έναν χώρο υψηλών προδιαγραφών, με αθλητικά γήπεδα, στέκια, εστίες, μαγαζιά τριγύρω. Και αν κάποιοι από τους διαμένοντες δουν και αντιληφθούν ότι εδώ η πόλη μας είναι φιλόδοξη, μπορεί να σχεδιάσει και να υπηρετήσει τέτοια project που αλλάζουν την ροή της τοπικής ιστορίας, πού ξέρετε; Ίσως αποφασίσουν να μείνουν και να επιχειρήσουν εδώ και να μην κατέβουν Αθήνα ή να μη φύγουν για το εξωτερικό. Δεν μιλάμε για μια ανάπλαση –μιλάμε για τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος. 

Όνειρο; Ναι. Περισσότερο όνειρο παρά σχέδιο. Αλλά το ελληνικό καλοκαίρι μάς επιτρέπει να κάνουμε όνειρα θερινής νυκτός. Και ένα να μας βγει, αλλάζουμε την πόλη.

Οκτώ σκαλιά για να ανέβει όροφο η Θεσσαλονίκη, άρθρο στη Voria.gr

Εν όψει ΔΕΘ καλό θα ήταν τα επιτελεία των κομμάτων που φιλοδοξούν να έχουν ρόλο στο μέλλον του τόπου να μας παρουσίαζαν ένα σκαρίφημα των σχεδίων τους και επί μιας σειράς ζητημάτων. Ποια είναι αυτά; Θα το δούμε παρακάτω. 

Αρχικά με τον όρο Θεσσαλονίκη αναφερόμαστε συνολικά σε όλο το πολεοδομικό συγκρότημα – και ίσως και λίγο παραέξω. Με ένα όνομα – για να συνεννοούμαστε – μιλάμε για μια γεωγραφική, πολεοδομική, κοινωνική και οικονομική ενότητα που θα έπρεπε να λειτουργεί ως τέτοια, καθώς, παρά τις δευτερεύουσες διαφοροποιήσεις, οι προτεραιότητες, οι ανάγκες (και τα προβλήματα και οι υστερήσεις) καθώς και οι προοπτικές, στον έναν ή τον άλλο βαθμό, αντιμετωπίζεται ενιαία στη σκέψη και στη θέαση της «μεγάλης εικόνας». Παρά λοιπόν τη σημαντική κινητικότητα των τελευταίων μετα-κρισιακών ετών, παρά τα έργα που ολοκληρώθηκαν, ξεκίνησαν, σχεδιάζονται ή και εξαγγέλλονται, υπάρχει μια εδραιωμένη κατήφεια και ένας θεμελιωμένος προβληματισμός για το παρόν και το μέλλον. 

1. Το λιμάνι Θεσσαλονίκης με την κατασκευή του 6ου προβλήτα είναι το κομβικής σημασίας έργο που θα αλλάξει την κατηγορία της πόλης. Είναι το έργο που μαζί με τα συνοδευτικά του (συνδέσεις, χώρους, γραφειακές υποδομές κ.ο.κ) μπορεί να δώσει νέα δυναμική στο ΑΕΠ της περιοχής και να προκαλέσει θετικές αλυσιδωτές θετικές αντιδράσεις. Όσες αναπλάσεις, ασφαλτοστρώσεις και ξενοδοχεία και αν γίνουν, δεν μπορούν να σηκώσουν αναπτυξιακά την ευρύτερη περιοχή. Το λιμάνι είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα αρκεί να μετασχηματιστεί σε τέτοιο. 

2. Ο νέος συγκοινωνιακός χάρτης πρέπει να αγκαλιάζει όλη την πόλη – για να μην πω τον νομό. Πρέπει να συνδυάζει μέσα, πρέπει να έχουν κεντρικό ρόλο τα μέσα σταθερής τροχιάς, πρέπει το εισιτήριο να είναι ενιαίο και πρέπει να εξυπηρετεί τις πραγματικές ανάγκες. Πρέπει ο σχεδιασμός να ενσωματώνει τη δυναμική της δημογραφίας των περιοχών και αν μπορεί και τη μελλοντική χωρική επέκταση μιας σειράς δραστηριοτήτων που ελπίζουμε ότι θα αναπτυχθούν στην περιοχή μας. Άρα, όχι μόνο να ικανοποιεί υπάρχουσες από δεκαετίες ανάγκες, αλλά να προβλέπει στοιχειωδώς και τις μελλοντικές. Με δυο λόγια, πρέπει κάθε ένας δυνητικός επιβάτης να γνωρίζει πώς θα πάει στον προορισμό του, πόσο του κοστίζει η μετάβαση, πόσο χρόνο θα κάνει χωρίς να σπάει το κεφάλι του, χωρίς αναμονές και ενδιάμεσες περιπατητικές διαδρομές χιλιομέτρων, με όλες τις ανέσεις του σύγχρονου ψηφιακού κόσμου (apps, τηλεματικές, user friendly ενημέρωση) αλλά και προβλεπτικότητα απολύτως αναγκαία για τον δυνητικό επενδυτή. Απλά πράγματα δηλαδή, από χρόνια λυμένα στην Ευρώπη και στην αναπτυγμένη Ανατολή. Αυτό σημαίνει επένδυση στο Μετρό, Μετρό στην Καλαμαριά και στα δυτικά, προαστιακός σιδηρόδρομος και ακόμη πιο ενισχυμένος ΟΑΣΘ.

3. Προστασία των δύο κεντρικών οικοσυστημάτων – Σέιχ Σου και Θερμαϊκού Κόλπου. Εδώ και τώρα διασαφήνιση αρμοδιότητας, ευθύνης, σχεδιασμού και προστασίας, χωρίς «ναι μεν αλλά» και χωρίς κινητοποίηση και επιστράτευση πρόθυμων ιδιωτών στο και 5’ για να σώσουμε την παρτίδα. Η αρμοδιότητα πηγαίνει χέρι χέρι με την ευθύνη και η ευθύνη θεμελιώνει την ανάγκη χρηματοδοτικών εργαλείων. 

4. Αντιπλημμυρική προστασία και επένδυση στα αναγκαία έργα κατά προτεραιότητα. Δεν χρειάζεται επιπλέον λέξη επί τούτου.

5. Αντιμετώπιση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας που αποτελεί ένα από τα πλέον οξυμένα περιβαλλοντικά προβλήματα στη Θεσσαλονίκη. Στο κέντρο η θερμοκρασία ανεβαίνει 2–3 βαθμούς πάνω από την περιφέρεια και ακόμη περισσότερο στους καύσωνες. Η πυκνή δόμηση, το ελάχιστο πράσινο, η κυκλοφοριακή συμφόρηση και η ρύπανση «παγιδεύουν» τη ζέστη, ενώ η κλιματική αλλαγή κάνει το φαινόμενο πιο έντονο. Το αποτέλεσμα είναι βαρύ για όλους - μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας, κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία και ακόμη πιο έντονες κοινωνικές ανισότητες. Υπάρχουν λύσεις, το θέμα είναι στον δημόσιο διάλογο και απασχολεί όλες τις βαθμίδες της διακυβέρνησης αλλά εκτιμώ ότι πρέπει κάποιος να το πάρει από την εκτο-έβδομη θέση και να το βάλει στην τριτο-τέταρτη. Αν δεν το κάνει θα ψηθούμε για τα καλά. 

6. Στέγαση και κοινωνική συνοχή. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει τα τελευταία χρόνια μια ραγδαία αύξηση τιμών στα ενοίκια και στο κόστος κατοικίας. Παράγοντες όπως η βραχυχρόνια μίσθωση, η περιορισμένη νέα δόμηση, η έλλειψη κοινωνικής κατοικίας και η συγκέντρωση της ζήτησης στο ιστορικό κέντρο πιέζουν τους μισθωτές, κυρίως νέους και φοιτητές, σε συνθήκες ασφυξίας. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο στεγαστικό αλλά και κοινωνικό. Δημιουργεί αποκλεισμούς, εντείνει ανισότητες και «αδειάζει» γειτονιές από τον σταθερό πληθυσμό τους. Απαιτούνται πολιτικές που θα ενσωματώνουν την κοινωνική διάσταση στη χωροταξία και τη στέγαση.

7. Οικονομική διαφοροποίηση και καινοτομία. Η πόλη παραμένει σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από το εμπόριο, την εκπαίδευση και τον τριτογενή τομέα. Η αναδυόμενη ψηφιακή οικονομία, οι νεοφυείς επιχειρήσεις (start-ups), οι επιστημονικοί κλάδοι βιοϊατρικής και αγροτεχνολογίας δείχνουν κατεύθυνση, αλλά δεν έχουν ακόμα την κρίσιμη μάζα για να αποτελέσουν σταθερή αναπτυξιακή βάση. Χρειάζεται οργανωμένη στρατηγική clustering (συγκέντρωσης και διασύνδεσης επιχειρήσεων) γύρω από πανεπιστήμια, τη Διεθνή Έκθεση, τα ερευνητικά κέντρα και το λιμάνι, ώστε η Θεσσαλονίκη να μην μένει θεατής αλλά να γίνει κόμβος καινοτομίας στα Βαλκάνια.

8. Περιφερειακές ανισότητες και δυτικός τομέας. Η Θεσσαλονίκη είναι πόλη με δύο ταχύτητες. Ο ανατολικός τομέας προσελκύει επενδύσεις, υποδομές και νέες κατοικίες, ενώ οι δυτικές συνοικίες υστερούν σε πράσινο, υποδομές, μεταφορές και ευκαιρίες απασχόλησης. Αυτό το χάσμα παράγει κοινωνική ανισότητα και τροφοδοτεί την αίσθηση εγκατάλειψης. Η ισορροπία δεν είναι ζήτημα δικαιοσύνης μόνο· είναι προϋπόθεση συνοχής και βιωσιμότητας του μητροπολιτικού ιστού. Γίνονται βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά αυτά πρέπει να ενδυθούν τον μανδύα μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής που με σταθερότητα θα υπηρετηθεί πέρα και πάνω από εκλογικούς κύκλους. 

Θα μπορούσα να προσθέσω και άλλα. Για να είμαστε δίκαιοι κινητικότητα υπάρχει. Φαίνεται να υπάρχει και κατανόηση του μεγέθους των προκλήσεων. Αυτό που απουσιάζει όμως είναι η κεντρική δέσμευση για την καλά σχεδιασμένη αντιμετώπισή τους. Kαι η ανάλογη δέσμευση πόρων για να είμαστε σοβαροί.

Τσίπρας Vs Ανδρουλάκης: Ποιος θα είναι ο αντι-Μητσοτάκης; άρθρο στη Voria.gr

Η πολιτική κατάσταση σήμερα

Κάθε κυβέρνηση και κάθε πρωθυπουργός, παραδοσιακά από το βήμα της ΔΕΘ, προαναγγέλλει την οικονομική πολιτική του επόμενου διαστήματος. Φέτος είναι από εκείνες τις φορές που η ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον καθώς το πολιτικό περιβάλλον απαιτεί σημαντικές πρωτοβουλίες, σε πολλά επίπεδα. Η συσσώρευση προβλημάτων, οι νέες πιεστικές ανάγκες που έχουν προκύψει λόγω πληθωρισμού – στεγαστικού – δημογραφικού και σκανδάλων αλλά και η έλλειψη κυβερνητικού αφηγήματος, καθιστούν την παρέμβαση του πρωθυπουργού καίριας σημασίας. Εκτιμώ, πάντως, πως αν αυτή περιοριστεί σε κάποιου είδους παροχές και ελαφρύνσεις – όσο σημαντικές και αν είναι αυτές – δεν θα αποδειχθούν ικανές να αλλάξουν δραματικά το πολιτικό κλίμα. Στην δική μου ανάλυση είναι πιο σημαντικό ένα νέο αφήγημα, μια νέα εθνική στοχοθεσία που θα περιγράφει με τρόπο απλό και κατανοητό «πού βρισκόμαστε και πού θέλουμε να πάμε» και δευτερευόντως, βέβαια, τα αναγκαία βήματα.

Αυτή όμως θα ήταν μία μονόπατη ανάλυση που θα επικέντρωνε μόνον στις κυβερνητικές – πρωθυπουργικές πρωτοβουλίες. Είναι από καιρό εμφανές και αποδεκτό από τους περισσότερους, ότι η χώρα χρειάζεται άμεσα και μία τουλάχιστον αντιπολιτευτική δύναμη που δυνητικά θα μπορεί να αμφισβητήσει την εκλογική κυριαρχία της Νέας Δημοκρατίας.

Η παρατεταμένη μονοπολική διάταξη του κομματικού συστήματος γεννά δομική ασυμμετρία. Η κυβερνητική πλευρά απολαμβάνει «κυβερνησιμότητα χωρίς εναλλακτική», ενώ η στενότητα του πολιτικού συστήματος παγιώνεται, αφήνοντας απ’ έξω μεγάλα τμήματα της κοινωνίας.

Ποιος θα συγκροτήσει τον πόλο;

Αν δεχθούμε ότι ο άλλος πόλος θα έχει (ή θα έπρεπε να έχει) κεντροαριστερά χαρακτηριστικά, τότε οι πιθανές εκβάσεις αυτού του ζητήματος μας οδηγούν σε δύο επιλογές. ΠΑ.ΣΟ.Κ και Νίκος Ανδρουλάκης ή Τσίπρας και κόμμα Τσίπρα – μιας και οι υπόλοιποι σχηματισμοί μάλλον περιορίζονται λόγω μεγέθους σε δευτερεύοντα ρόλο. Χθες τοποθετήθηκε ο πρώην πρωθυπουργός και σε μία εβδομάδα από σήμερα τοποθετείται ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Δεν θα μπορούσαμε λοιπόν να έχουμε καλύτερη ευκαιρία μιας συγκριτικής ανάλυσης του λόγου, των προταγμάτων, του προγραμματικού βάθους και της επάρκειας των προσώπων, για έναν ρόλο που όλοι συμφωνούμε ότι πρέπει να παιχθεί με επιτυχία – αυτόν του δυνάμει πρωθυπουργού.

Ο Τσίπρας

Στη χθεσινή ομιλία του, ο Αλέξης Τσίπρας ήταν διαφορετικός. Φόρεσε ένα κοστούμι ευρωπαίου προοδευτικού πολιτικού και ήταν εμφανώς διαφοροποιημένος από το δικό του παρελθόν. Ο λόγος του ήταν υφολογικά μετριοπαθής, χωρίς εξάρσεις, χωρίς συνθηματική διάρθρωση – από αυτά καταλαβαίνεις σε ποιους απευθύνεται. Δεν μιλάει στον παλιό ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ – επιχειρεί να μιλήσει σε ένα ευρύτερο ακροατήριο. στον πέραν της δεξιάς χώρο, με διακριτά όμως όρια και στα αριστερά του. Ένας κεντροαριστερός, τον χθεσινό λόγο του Τσίπρα, τον ακούει ευχάριστα (κάποιοι θα το παραδέχονταν αν την διάβαζαν μόνο και δεν τον έβλεπαν, αλλά αυτό είναι άλλο ζήτημα και βασικό πρόβλημα του Τσίπρα). Ένας ριζοσπάστης αριστερός δεν θα συγκινούνταν πολύ. Οι πρώτοι όμως είναι πλειοψηφία – οι δεύτεροι ιστορικά λιγότεροι.

Είπε κάτι εντελώς καινούριο; Όχι. Είπε κάτι διαφορετικό για Τσίπρας; Ναι. Συνολικά η ομιλία του ήταν μία ολοκληρωμένη πολιτική πλατφόρμα ενός ενεργού πολιτικού με προσδοκίες και όχι ενός απόμαχου πρώην πρωθυπουργού. Σαν ομιλητής είχε τον αέρα και την άνεση μεγάλου παίκτη. Εξέπεμπε σιγουριά και ηρεμία. Κάπως δηλαδή σαν statesman και όχι σαν ελπιδοφόρος νεανίας. Αποκήρυξε την τοξικότητα στο πρώτο λεπτό της τοποθέτησής του. Με μια λέξη ωριμότερος.

Μίλησε για πολλά ζητήματα, περιέγραψε τη σημερινή κατάσταση υπό το πρίσμα των δικών του προτεραιοτήτων και αυτό είναι πολιτική με π κεφαλαίο. Γιατί από την περιγραφή καταλαβαίνεις τις προτεραιότητες και από τις προτεραιότητες αρχίζεις να διαμορφώνεις εικόνα για τις ασκούμενες/προτεινόμενες πολιτικές. Οι αντιπολιτευτικές λέξεις που έπρεπε να ακουστούν ακούστηκαν : καρτέλ, χαμηλή αγοραστική δύναμη, απόκλιση, ρηχή οικονομία, φτηνή και άδικη ανάπτυξη, που βασίζεται στην κατανάλωση λίγων, διαφθορά. Δεν χαρίστηκε στην κυβέρνηση.

Όπως επίσης δεν είχε αναφορές σε λέξεις όπως Αριστερά – Σοσιαλισμός και αυτό έχει σημειολογική αξία για την στρατηγική του. Σε μια αποστροφή του λόγου του ανέφερε: «η χώρα χρειάζεται άμεσα ένα μεγάλο αναπτυξιακό σοκ. Ένα σοκ εφάμιλλο των αντίστοιχων της περιόδου Τρικούπη και Βενιζέλου». Προσωπικά δεν θεωρώ τυχαία την αναφορά σε αυτά τα ονόματα και όχι για παράδειγμα στον μεταπολιτευτικό Ανδρέα Παπανδρέου. Αν και μίλησε για τις ανισότητες και την ανάγκη αναδιανομής (ισχύος – εισοδήματος) δεν έμεινε μόνον εκεί.

Προσπάθησε να μπει στη βάσανο της σύγκρισης της δικής του κυβερνητικής περιόδου με αυτήν του Κυριάκου Μητσοτάκη, σε πεδία που θεωρεί για τον ίδιο ευνοϊκά. Καμία αναφορά για το 2010 – 2016, αρκετές αναφορές για την περίοδο 2016 – 2019. Προσπάθεια δηλαδή να ξεκόψει μια και καλή με το αντιμνημόνιο και τη μήτρα που τον έκανε πρωθυπουργό. Προσπάθησε επίσης να δώσει προγραμματική χροιά παρουσιάζοντας 9 άξονες για το μέλλον. Όταν καταθέτεις ένα πλαίσιο/ πολιτική πλατφόρμα τότε σημαίνει ότι προχωράς στη βάση ενός σχεδίου. Οι λέξεις έχουν νόημα και το νόημα είναι να συνδεθείς με έννοιες, με αξίες και να δημιουργήσεις ένα αφήγημα για το χθες αλλά κυρίως το αύριο -  «Νέα εθνική πυξίδα» και «Νέος Πατριωτισμός» - αυτές επέλεξε.

Θα είναι όλα ρόδινα για τον Τσίπρα; Προφανώς όχι – όλα θα είναι δύσκολα και απαιτητικά. Υπάρχει χώρος για αυτόν; Προφανώς και υπάρχει – και χώρος και αντικειμενική δική του δυνατότητα. Όταν ένα περίπου 70% απορρίπτει τις κυβερνητικές πολιτικές και κανείς άλλος δεν συγκεντρώνει ένα 20-25% από αυτό, τότε δικαιούται να το πιστεύει. 
Στα δύσκολα τώρα – το πιο βασικό πρόβλημα του Τσίπρα είναι ότι πολλοί τον θεωρούν αναξιόπιστο. Τα γεγονότα του 2015 έχουν διαβρώσει την αξιοπιστία του ως πολιτικό πρόσωπο, σε μεγάλο βαθμό και για πολύ κόσμο. Αρκετοί δεν μπορούν να ξεπεράσουν την τραυματική εμπειρία του αντιμνημονίου και οι αντιμνημονιακοί την τραυματική διάψευση των προσδοκιών τους. Η δική του πενταετής διακυβέρνηση δεν ήταν απρόσκοπτη ούτε πολύ υψηλών επιδόσεων. Κινδύνευσε η θέση της χώρας σε ΟΝΕ και ΕΕ, οι μισθοί έπεσαν, οι θεσμοί διαβρώθηκαν, η χώρα έχασε πολύτιμο χρόνο και καθυστέρησε το πέρασμά της σε αναπτυξιακή τροχιά. Κόμμα πρέπει να φτιάξει, ο χρόνος όμως είναι περιορισμένος και πιεστικός.

Και να κλείσουμε με ένα what if. Εάν αυτή η ομιλία διαβαζόταν μετά την ήττα του 2019, που πήρε 32%, και ένα νέο κόμμα αντί του ΣΥΡΙΖΑ, θα μπορούσε να ήταν διαφορετική η εξέλιξη των πραγμάτων; Ναι, θα μπορούσε.

Ο Ανδρουλάκης

Ο Νίκος Ανδρουλάκης μιλάει από το βήμα της ΔΕΘ το άλλο Σαββατοκύριακο. Άρα δεν ξέρουμε τι θα πει και πως θα το πει. Ανεβαίνει όμως Θεσσαλονίκη ως αρχηγός αξιωματικής αντιπολίτευσης, κάτι που στο ΠΑ.ΣΟ.Κ έχουν να δουν από το 2009. Δεν είναι λίγο – μπορεί όμως να μην είναι και τίποτα. Είναι σίγουρα κάτι αν το αξιοποιήσεις ως τέτοιο. 

Ο Ανδρουλάκης ανεβαίνει με ένα μεγάλο «πρέπει». Στην ίδια αίθουσα που μίλησε ο Τσίπρας θα μιλήσει και αυτός. Πρέπει να πει λοιπόν κάτι πιο πλήρες, πιο πειστικό, πιο γοητευτικό με έμφαση στο τελευταίο. Λένε μερικοί «ας μην συγκρίνουμε, ας περάσει και η ΔΕΘ και βλέπουμε, ας δούμε τι θα γίνει σε 6 μήνες». Λάθος. Εδώ και τώρα, το βήμα της ΔΕΘ είναι do or die. Δεν υπάρχει η πολυτέλεια να κάνεις επι κοντώ χωρίς πήχη – από χτες έχει μπει ένας πήχης. Πρέπει να περάσει αυτόν.

Πρέπει να έχει κρουστότητα θέσεων αλλά και να δείξει σημάδια κυβερνητικής επάρκειας. Προγραμματικά δεν το φοβάμαι το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Έχει κάνει καλούτσικη δουλειά και ιστορικά είναι ο πολιτικός εκείνος χώρος που είχε τις περισσότερες επεξεργασίες. Η δημοσκοπική του καχεξία όμως δεν οφείλεται στην προγραμματική του πρόταση αλλά στην πολιτική του εικόνα. Δεν συγκινεί, δεν ηλεκτρίζει, δεν δημιουργεί προσδοκία. Το κόμμα που τα εκατομμύρια των ψηφοφόρων του ταξίδευαν χιλιόμετρα για να γλεντήσουν στις πλατείες και να κουνήσουν το πράσινο σημαιάκι δεν μπορεί να ξεσηκώσει ούτε έναν. Να ξεσηκώσει – όχι να τον πείσει απλά να ψηφίσει. 

Πρέπει η ομιλία του να είναι εμπροσθοβαρής. Στα πρώτα δέκα λεπτά ο Ανδρουλάκης οφείλει να απαντήσει καθαρά σε ποιον μιλάω, τι αλλάζω, μέχρι πότε. Κέρδισες στα 10 λεπτά; Έχεις κερδίσει τον αγώνα. Αν αρχίσει να περιγράφει με λεπτομέρειες και αριθμούς τα δεδομένα και τις υποπαραμέτρους και τις ανθυπολεπτομέρειες – κατά την άποψή μου θα χάσει. Υπάρχει ένας κόσμος – εκτιμώ πλειοψηφία στην κοινωνία – που δεν θέλει να ακούσει προγραμματικό λόγο. Θέλει όμως να καταλάβει – και το καταλαβαίνει και διαισθητικά – για ποιόν μιλάς; «Μιλάς για εμένα; Αν ναι, έχεις την ψήφο μου».

Τι θα του πρότεινα εγώ :

• Ένα ενιαίο αφήγημα-ομπρέλα, όχι κατάλογο μέτρων. Στον πρόλογο —στα πρώτα 8–10 λεπτά— να ξεκαθαρίσει «για ποιον μιλάω» με μια φράση-πυρήνα που να αντέχει ως τίτλος πρωτοσέλιδου την επόμενη μέρα.
• Πέντε «σημεία πολιτικής» μετρήσιμα και απτά - Όχι είκοσι υποσχέσεις. 
• Πέντε δεσμεύσεις με χρονικό ορίζοντα και μετρήσιμο δείκτη. 
• Ένας ορίζοντας - Ελλάδα 2040 με τρεις εικόνες. Πόλεις προσιτής κατοικίας, εργασία που αμείβεται δίκαια, δημόσια υγεία που απαντά αξιόπιστα.

Ο Τσίπρας έδειξε ότι μπορεί να αλλάξει τόνο· ο Ανδρουλάκης καλείται τώρα να αλλάξει κλίμα. Να μιλήσει στη σιωπηλή πλειοψηφία που δεν ζητά θαύματα, ζητά δικαιοσύνη, αξιοπρέπεια και μια κατεύθυνση που να αντέχει στον χρόνο. Αν ο Νίκος Ανδρουλάκης θέλει η ΔΕΘ να του δώσει υπεραξία, η ομιλία του πρέπει να είναι πολιτική πράξη, όχι τελετουργία, ούτε μνημόσυνο. Να ξεκινήσει με μία μεγάλη ιδέα που να χωράει τους πολλούς. Να καλέσει σε μια ευρεία δημοκρατική συμμαχία πέρα από τα στενά σύνορα του κόμματός του, με λιγότερη νοσταλγία και περισσότερη προοπτική. Μια τέτοια ομιλία θα του δώσει υπεραξία γιατί θα αλλάξει το πλαίσιο ακρόασης. Δεν θα είναι «ο αρχηγός που μίλησε καλά», αλλά ο πολιτικός που έδειξε ότι υπάρχει εναλλακτική διακυβέρνηση με αλήθεια, μέτρο και κατεύθυνση. 

Κλείνοντας

Στη Θεσσαλονίκη δεν κρίνεται μια καλή ρητορική στιγμή. Κρίνεται αν ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης μπορεί να μετατρέψει μια διάχυτη κοινωνική δυσφορία σε πειστική υπόσχεση αλλαγής, χωρίς μεγάλα λόγια και μετρημένα μέσα. Αν ο Νίκος Ανδρουλάκης καταφέρει να δείξει ποιον βάζει μπροστά, με ποιους αλλάζει και μέχρι πότε, τότε θα έχει κερδίσει κάτι περισσότερο από τις εντυπώσεις. Θα έχει αποσπάσει πολιτική υπεραξία και τον χώρο να ξαναστήσει το αντίβαρο που λείπει από τη δημοκρατία. Τα υπόλοιπα θα τα γράψει ο χρόνος—αρκεί να του δώσει λόγο.