Ένα βασικό χαρακτηριστικό της Θεσσαλονίκης, από τα μεταπολεμικά χρόνια ακόμη, είναι πως πρόκειται για μια πόλη που φιλοξενεί έναν μεγάλο αριθμό φοιτητών και σπουδαστών. Αυτή η πραγματικότητα την έχει εν πολλοίς διαμορφώσει σε πλείστα όσα πεδία –προς το θετικό πάντοτε. Ήταν και παραμένει μια πόλη νεανική, με παλμό, με σφυγμό, με ευκαιρίες και δυνατότητες στον τομέα της διασκέδασης, της ψυχαγωγίας, της εστίασης, του πολιτισμού. Το να κυκλοφορούν στους δρόμους σου δεκάδες χιλιάδες νέοι άνθρωποι, με όνειρα, βλέψεις, φιλοδοξίες, όρεξη για ζωή και τόλμη είναι μια ζωογόνος και προωθητική δύναμη που δεν συγκρίνεται με πολλές άλλες. Ακόμη και στο πολιτικό πεδίο, είναι καταλύτης αλλαγών, διεκδικήσεων, πολιτικοποίησης –που και αυτή είναι οξυγόνο και απολύτως αναγκαία– ιδιαίτερα όταν το πολιτικό μας σύστημα εμφανίζει μια δομική στενότητα. Με δυο λόγια, η Θεσσαλονίκη είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική «φοιτητούπολη» της Ελλάδας. Η ύπαρξη δεκάδων χιλιάδων φοιτητών –πάνω από 100.000 αν βάλουμε μαζί ΑΠΘ, ΠΑΜΑΚ, ΔΙΠΑΕ και τις σχολές που συνδέονται με την πόλη– δεν είναι απλώς ένα στατιστικό. Είναι ένας τεράστιος κοινωνικός, οικονομικός και πολιτισμικός παράγοντας που διαμορφώνει το πρόσωπο της πόλης καθημερινά. Πολλοί και πολλές περνάνε από εδώ και παρά την αίσθηση της «μεταβατικότητας» -μιας και δεν επιλέγουν να μείνουν εδώ (και αυτό είναι ένα ζήτημα που πρέπει να συζητηθεί κάποτε πιο σοβαρά και με σχέδιο)- αφήνουν το αποτύπωμά τους και κουβαλούν την ανάμνησή της στο μέλλον και στον μελλοντικό τόπο εγκατάστασής τους.
Στέγαση
Στον επίσημο πολιτικό λόγο –είτε αυτός είναι κυβερνητικός είτε είναι αυτοδιοικητικός– η πραγματικότητα αυτή αναγνωρίζεται ως ένα (ακόμη) συγκριτικό πλεονέκτημα της πόλης. Είναι ένα δυνητικό διανοητικό κεφάλαιο που μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί. Όμως ας δούμε την πραγματικότητα όπως διαμορφώνεται. Εκπαιδευτικός κόμβος της Νοτιανατολικής Ευρώπης χωρίς πρόνοια για τη στέγαση των σπουδαστών δεν υφίσταται. 700 ευρώ μηνιαίο κόστος για γκαρσονιέρες 25τμ δεν συνιστά επιλογή για κανέναν μεσαίο – μικρομεσαίο – χαμηλότερων εισοδημάτων Έλληνα.
Πιθανά το ίδιο και για Βαλκάνιο ή ανατολικοευρωπαίο. Τα 10 διαθέσιμα διαμερίσματα για 1.000 ενδιαφερόμενους δεν μπορούν να διαμορφώσουν συνθήκες βιωσιμότητας για το project.
Ας μην εθελοτυφλούμε και ας δούμε το υπαρκτό πρόβλημα κατάματα. Η αγορά μόνη της -από ό,τι φαίνεται- δεν μπορεί να το λύσει. Εδώ δεν μπορεί να λύσει το στεγαστικό πρόβλημα στο σύνολό του, θα το λύσει στο ειδικό πεδίο της φοιτητικής στέγης; Τα αίτια του προβλήματος έχουν αναλυθεί επαρκώς –ας μην τα επαναλαμβάνουμε. Στο σημείωμα αυτό επιδιώκω να βάλω στο επίκεντρο το θέμα της φοιτητικής στέγης στην πόλη. Η στεγαστική πίεση είναι υπαρκτή και θα συνεχιστεί. Οι εξελίξεις δεν προμηνύουν ομαλοποίηση, το στεγαστικός κόστος εκτινάσσεται σε νέα υψίπεδα και σε όλη την Ευρώπη ψάχνουν λύσεις.
Κάτι πρέπει να κάνουμε
Εάν λοιπόν έως εδώ συμφωνούμε ότι υπάρχει πρόβλημα και ότι το πρόβλημα αυτό πρέπει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να αντιμετωπιστεί –και εάν μας ενδιαφέρει η προοπτική μετατροπής της Θεσσαλονίκης σε ένα πραγματικό εκπαιδευτικό κέντρο (hub το λένε κάποιοι, αλλά προσωπικά δεν καταλαβαίνω τη διαφορά) της Νοτιοανατολικής Ευρώπης- πρέπει να σκεφτούμε λίγο διαφορετικά και κάπως τολμηρά.
Ας κάνουμε λοιπόν μια υπέρβαση και ας σκεφτούμε την πιθανότητα ή τη δυνατότητα μετατροπής του εγκαταλελειμμένου εργοστασίου της ΥΦΑΝΕΤ ή μέρος αυτού σε φοιτητικές εστίες. Λόγοι να μην το κάνουμε πολλοί. «Έχει άλλες χρήσεις, έχει μεγάλο κόστος, έχει πολεοδομικές – χωροταξικές και λοιπές ανθυποπαραμέτρους που καθιστούν το εγχείρημα δύσκολο…». Μπλα, μπλα, μπλα και στο βάθος κήπος.
Συζητήστε το! Σκεφτείτε το! Μπείτε στη βάσανο μιας υπέρβασης. Υπερβάσεις χρειαζόμαστε και όχι διαχείριση (μόνο). Ας πάρει μια πρωτοβουλία αναγνωριστική ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης κ. Αγγελούδης, μαζί με τους πρυτάνεις, την περιφερειάρχη και να ζητήσουν από κοινού συνεργασία με την υπουργό Πολιτισμού. Προφανώς και είναι δύσκολο, κοστοβόρο εγχείρημα και προφανώς μια τέτοια πρόταση πρέπει να μελετηθεί και να πλαισιωθεί από έναν συνολικό σχεδιασμό. Σχεδιασμό συγκοινωνιακό, χωροταξικό, πολεοδομικό, κοινωνικό, οικονομικό και πάει λέγοντας. Όλα αυτά δευτερεύοντα. Το εργοστάσιο ΥΦΑΝΕΤ είναι από τα κτήρια–φαντάσματα της Θεσσαλονίκης. Μια βιομηχανική μάζα που κουβαλά μνήμη, αλλά και αμηχανία. Μένει εδώ και δεκαετίες ανενεργό, ενώ η πόλη φωνάζει για χώρους που θα δώσουν ζωή στο κέντρο της. Φοιτητικές εστίες στην ΥΦΑΝΕΤ θα σήμαιναν μια επιλογή που ενώνει την κοινωνική πολιτική με την πολεοδομία, την εκπαίδευση με τον πολιτισμό. Είναι μια απόφαση που δείχνει προοπτική - επένδυση στη νεολαία και στον τόπο.
Για να ξέρουμε για τι μιλάμε. Πρόκειται για ένα εμβληματικό βιομηχανικό κτίριο, παλιό εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας, που εκτείνεται σε μια έκταση περίπου 19.500 τ.μ. και ανήκει στο υπουργείο Πολιτισμού. Βρίσκεται στην περιοχή της Τούμπας, εντός του αστικού ιστού και έχει εγκαταλειφθεί εδώ και χρόνια. Ιδανικά το εργοστάσιο δεν χρειάζεται να γκρεμιστεί. Μπορεί να αναπαλαιωθεί με σεβασμό, να κρατήσει το βιομηχανικό του αποτύπωμα και να αποκτήσει νέα ταυτότητα. Η βιομηχανική κληρονομιά της Θεσσαλονίκης έτσι δεν θα μένει στα χαρτιά, αλλά θα συνδέεται με το παρόν της πόλης. Αυτό όμως είναι μηχανικό/ τεχνικό ζήτημα –δεν το ξέρω και δεν μπορώ να το αξιολογήσω.
Αυτό που ξέρω όμως είναι ότι εκεί έχουμε και χώρο και ανάγκη αστικής αναζωογόνησης, και μια υπαρκτή ανάγκη στα κόκκινα και δημόσια ιδιοκτησία που στέκει εκεί και σαπίζει. Και δίπλα από το κτήριο είναι και το ρέμα –και αυτό μπορεί να αναβαθμιστεί, να καθαριστεί και να γίνει επισκέψιμο.
Και σε κάθε περίπτωση αν είναι να αξιοποιηθεί το κτήριο αυτό ή το οικόπεδο –ας μην δούμε πολυχώρους πολιτισμού, γκαλερί, λαογραφικά μουσεία, χώρους γαστρονομικής εμπειρίας και λοιπά δευτερεύοντα. Ας δούμε τις «σκληρές» προτεραιότητες, αν βέβαια τις αναγνωρίζουμε ως τέτοιες. Φοιτητικά διαμερίσματα που θα ενοικιάζονται 300 ευρώ max στον κάθε σπουδαστή. Εναλλακτικά έναν τεράστιο βρεφονηπιακό σταθμό (ή και τα δύο μαζί).
Φανταστείτε το
Φανταστείτε ένα τέτοιο project εντός πόλης. Σκεφτείτε τις θετικές επενέργειές του σε όλες τις βαθμίδες της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Ονειρευτείτε έναν χώρο που νέοι άνθρωποι, δίπλα από ένα ανανεωμένο ρέμα θα πλημμυρίζουν τις γειτονιές, θα καταναλώνουν, θα δημιουργούν και θα ζουν. Έναν χώρο υψηλών προδιαγραφών, με αθλητικά γήπεδα, στέκια, εστίες, μαγαζιά τριγύρω. Και αν κάποιοι από τους διαμένοντες δουν και αντιληφθούν ότι εδώ η πόλη μας είναι φιλόδοξη, μπορεί να σχεδιάσει και να υπηρετήσει τέτοια project που αλλάζουν την ροή της τοπικής ιστορίας, πού ξέρετε; Ίσως αποφασίσουν να μείνουν και να επιχειρήσουν εδώ και να μην κατέβουν Αθήνα ή να μη φύγουν για το εξωτερικό. Δεν μιλάμε για μια ανάπλαση –μιλάμε για τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος.
Όνειρο; Ναι. Περισσότερο όνειρο παρά σχέδιο. Αλλά το ελληνικό καλοκαίρι μάς επιτρέπει να κάνουμε όνειρα θερινής νυκτός. Και ένα να μας βγει, αλλάζουμε την πόλη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου