ΣΥΡΙΖΑ και νεοκαραμανλισμός (άρθρο γνώμης για την εφημερίδα Θεσσαλονίκη της 16/3/2015)

Πολλοί ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ έχοντας την ελπίδα πως θα μετεξελιχθεί σε ένα κόμμα ευρωπαϊκό, σοσιαλδημοκρατικό.  Δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι αυτές ήταν οι προσδοκίες του συνόλου του εκλογικού σώματος του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς είναι γεγονός πως στην κάλπη υπέρ του έφτασαν πολίτες με διαφορετικές ιδεολογικοπολιτικές ταυτότητες. Η προοπτική όμως μετεξέλιξης του ΣΥΡΙΖΑ είναι ακόμα μία υπόθεση που εκκρεμεί. Από την άλλη όμως δεν μπορούν να μείνουν στο απυρόβλητο πλείστες όσες επιλογές που σκιαγραφούν μια διαφαινόμενη πολιτική συμμαχία που οδηγεί σε αντίθετη κατεύθυνση.

Η επιλογή του Προκόπη Παυλόπουλου για Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε συνεννόηση μάλιστα με τον πρώην πρωθυπουργό  Κώστα Καραμανλή δεν είναι απλά απόδειξη της αταίριαστης προσέγγισης αλλά επιστέγασμά της. Ο πρώτος τη τάξει υπουργός τα χρόνια του ανέμελου δημοσιονομικού εκτροχιασμού, της διόγκωσης και της  αποδιάρθρωσης του δημοσίου τομέα είναι πρόσωπο που συμπυκνώνει όλη τη φιλοσοφία εκείνης της περιόδου. Ο Κώστας Καραμανλής το 2004 ανέλαβε την πρωθυπουργία της χώρας με τα λιγότερα προβλήματα και τις μεγαλύτερες προοπτικές από κάθε άλλον έλληνα πρωθυπουργό και μέσα σε 5,5 χρόνια την παρέδωσε χρεοκοπημένη. Η χώρα είχε σημαντικές  δυνατότητες αλλά η απραξία και ο αντιμεταρρυθμισμός ήταν πάγιες συνισταμένες. Μερικά χαρακτηριστικά εκείνης της περιόδου ήταν το μεγάλο και αναποτελεσματικό κράτος, μεγάλα ελλείμματα, πτώση σε όλες τις συγκριτικές λίστες, καμία προσπάθεια εκσυγχρονισμού, καμία προσπάθεια μετάβασης από το εξαντλημένο οικονομικό μοντέλο του εσωστρεφούς κορπορατισμού σε πιο ανοιχτή και ανταγωνιστική οικονομία.

Πέραν αυτού, με την πρόθεση του ΣΥΡΙΖΑ να προχωρήσει σε εξεταστική επιτροπή για τα πεπραγμένα των μνημονιακών κυβερνήσεων, με ακατανόητη εξαίρεση της αμέσως προηγούμενης της Νέας Δημοκρατίας της περιόδου 2004-2009,  φανερώνεται ο τρόπος με τον οποίο διαβάζεται  το παρελθόν. Ο πυρήνας της ανάγνωσης αυτής, τον οποίο μοιράζεται από κοινού με τον νεοκαραμανλισμό, είναι πως το μνημόνιο έφερε την κρίση και όχι η κρίση το μνημόνιο. Εξάλλου η αμφισβήτηση των δημοσιονομικών στοιχείων της επίμαχης περιόδου, το κλείσιμο του ματιού στη συνομωσιολογική προσέγγιση της ιστορίας με επιχειρήματα περί μεθόδευσης και τεχνητής κρίσης, δίνουν χώρο και οξυγόνο και στον κυβερνητικό εταίρο, τους ΑΝΕΛ, μια δεξιά επίσης δύναμη που συστεγάζονταν στη Νέα Δημοκρατία επί Κώστα Καραμανλή.

Εάν υποθέσουμε πως με αυτόν τον τρόπο αναλύει και διαβάζει το παρελθόν ο ΣΥΡΙΖΑ ποιες είναι οι προοπτικές για τον ίδιο και τη χώρα; Εάν θεωρεί ότι λίγο πολύ όλα ήταν καλώς καμωμένα μέχρι το 2009 ποια είναι η αναγκαιότητα για μεγάλες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις; Ένα πρώτο επίπεδο κριτικής μπορεί να γίνει στο ΣΥΡΙΖΑ σχετικά με τις προεκλογικές του εξαγγελίες που ήταν βέβαιο πως δεν ήταν δυνατό να υλοποιηθούν αλλά παρόλα αυτά αποτέλεσαν πολιορκητικό κλοιό για την ανάληψη της εξουσίας. Το κοστολογημένο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης αποδείχθηκε τελικά ακοστολόγητο και με τον έναν ή τον άλλο τρόπο παραπέμπεται στις καλένδες. Σε ένα δεύτερο επίπεδο όμως μπορεί να ισχυριστεί κανείς πως ακόμη και εάν δεν υπήρχαν ασφυκτικοί δημοσιονομικοί περιορισμοί, η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ είναι παλιά και σχεδόν ξεπερασμένη. Είναι πρόταση της δεκαετίας του 1960 ή του 1980 για την Ελλάδα, χωρίς όμως να πληρούται καμία από τις συνθήκες της εποχής. Σε διαφορετική περίπτωση θα είχε ένα ελάχιστο σκαρίφημα μεταρρυθμιστικού σχεδίου. Τέτοιο σχέδιο δεν υπάρχει ή δεν έχει παρουσιαστεί μέχρι τώρα.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι κόμμα ριζοσπαστικό και πολύ πιθανά να αποδειχθεί κόμμα του status quo. Υπερασπίζεται παρωχημένες αντιλήψεις και  συμφέροντα προστατευμένων κοινωνικών ομάδων που βιώνουν έντονη ανασφάλεια σε ένα ανταγωνιστικό περίγυρο. Αν επιχειρήσει μέσω μεταρρυθμίσεων να ισοκατανείμει βάρη και ωφέλειες θα έχει απώλειες. Μακάρι να διαψεύσει τις ενδείξεις.