Τρίτη 29 Μαΐου 2012

Μπορεί να υπάρξει κεντροαριστερό κόμμα εξουσίας;

Μπορεί να υπάρξει κεντροαριστερό κόμμα εξουσίας χωρίς αναφορά στον κόσμο της εργασίας; Αναφορά πολιτική, οργανωτική, κοινωνική - τολμώ να πω και πολιτιστική. Μπορεί να υπάρξει κεντροαριστερό κόμμα εξουσίας που δεν θα προστατεύει στοιχειωδώς τα δημόσια αγαθά; Με ποιόν τρόπο και ποίο πρόγραμμα είναι θέμα μιας άλλης συζήτησης. Μπορεί να υπάρξει κεντροαριστερό κόμμα εξουσίας χωρίς να νοιάζεται για ανέργους; Μπορεί να υπάρξει κεντροαριστερό κόμμα εξουσίας χωρίς να ενδιαφέρεται για την διαγενεακή ανισότητα και χωρίς να προσπαθεί να αποκαταστήσει μια σχετική δικαιοσύνη; Μπορεί να υπάρξει κεντροαριστερό κόμμα που δεν έχει στην ατζέντα του την έννοια της μεταρρύθμισης; Μεταρρύθμιση προοδευτική που θα ευνοεί κάποιους έναντι κάποιων άλλων. Όχι μεταρρύθμιση θεωρητικά ουδέτερη και απλά τεχνοκρατική. Μπορεί να υπάρξει κεντροαριστερό κόμμα εξουσίας χωρίς σχέδιο που να υπηρετεί την κοινωνική κινητικότητα τουλάχιστον ως ισότητα ευκαιριών; Μπορεί να υπάρξει κεντροαριστερό κόμμα εξουσίας που να μην στοχεύει στον εξορθολογισμό των δομών και της κατανομής των πόρων;

Η απάντηση είναι πως όχι. Δεν μπορεί να υπάρξει κεντροαριστερό κόμμα εξουσίας που δεν απαντά σε αυτές τις προκλήσεις. Όμως για να μην μείνουν αυτές οι προκλήσεις ένα απλό ευχολόγιο θα πρέπει να εξετάσουμε εάν μπορούν να υλοποιηθούν ταυτόχρονα. Εάν δηλαδή είναι συμβατές ή αντιτιθέμενες στρατηγικές. Εάν είναι ρεαλιστικές σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον με συγκεκριμένα μεταβαλλόμενα χαρακτηριστικά. Εάν είναι ρεαλιστικές για την περίπτωση της Ελλάδας, μιας χώρας με ιδιαιτερότητες και προβλήματα. Ιδιαιτερότητες που πηγάζουν από την ιστορική και πολιτική της διαδρομή και προβλήματα που σχετίζονται με την θέση της στην ευρωζώνη και στην περιφέρεια της Ε.Ε

Στον ευρύτερο χώρο της κεντροαριστεράς στην Ελλάδα παρατηρείται πολυδιάσπαση. ΠΑ.ΣΟ.Κ , ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ , Δημοκρατική Αριστερά, Οικολόγοι Πράσινοι, Κοινωνική Συμφωνία. Υπάρχουν τόσες διαβαθμίσεις και διαφοροποιήσεις που να δικαιολογούν αυτόν τον πολυκερματισμό; Μια πρώτη απάντηση είναι πως όχι. Δεν υπάρχουν τόσες πολλές διαφοροποιημένες στρατηγικές σε σχέση με τα ανωτέρω, σε σχέση με τα ζητούμενα. Η πολυδιάσπαση είναι μάλλον προϊόν της συγκυρίας, του ενεργού πολιτικού προσωπικού που δραστηριοποιείται στο χώρο και της συνολικής κατάρρευσης του μεταπολιτευτικού πολιτικού συστήματος.

Υπάρχουν κάποιες σταθερές που θα ευνοήσουν τη συγκρότηση ενός φορέα της κεντροαριστεράς με πλειοψηφικές βλέψεις; Εκτιμώ πως υπάρχουν αλλά αυτή τη στιγμή είναι δύσκολο να οδηγήσουν άμεσα σε αυτό το αποτέλεσμα. Είναι δύσκολο καθώς είναι νωπές οι μνήμες, πρόσφατες οι αμφιλεγόμενες πολιτικές επιλογές και ο κομματικός ανταγωνισμός ισχυρός. Μία πρώτη σταθερά είναι η προσήλωση στην ευρωπαϊκή ιδέα. Όλοι οι παίκτες στην κεντροαριστερά, διακηρυκτικά τουλάχιστον, τάσσονται υπέρ της παραμονής της χώρας στην ευρωζώνη και υπέρ μιας ευρωπαϊκής πορείας της χώρας. Αυτή η στρατηγική επιλογή δεν φαίνεται να αμφισβητείται από κανέναν. Κάποιες συνιστώσες του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ με διαφορετική οπτική εκτιμώ ότι θα υποχωρήσουν κατά τη διάρκεια μιας συστημικής στροφής του ενιαίου πλέον ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ.

Μια ακόμη σταθερά είναι η ανάγκη αλλαγών. Σε αυτό δεν υπάρχει ταύτιση απόψεων για το εύρος των αλλαγών και πολλές φορές για την κατεύθυνση αλλά παρόλα αυτά παρατηρείται μια συναντίληψη πως στη χώρα πρέπει να αλλάξουν πολλά. Εκτιμώ πως οι αλλαγές στο πολιτικό σύστημα, στο παραγωγικό μοντέλο της χώρας, στις δομές του κράτους είναι πεδία συμφωνίας. Και για να μην παρεξηγηθώ - συμφωνία για την ανάγκη αλλαγών και όχι απαραίτητα για την κατεύθυνση αυτών. Αν και για την κατεύθυνση των αλλαγών αυτών εκτιμώ πως δεν χωρίζει τα κόμματα της κεντροαριστεράς άβυσσος, αλλά αυτό θα φανεί μελλοντικά.

Θα αναρωτηθεί κανείς διαβάζοντας τα ανωτέρω προς τι ο κομματικός ανταγωνισμός τότε. Για ποιο λόγο επικρατούν υψηλοί τόνοι αντιπαράθεσης; Γιατί δεν επιδιώκονται προεκλογικές συνεννοήσεις; Η απάντηση είναι ο χρόνος. Δεν υπάρχει χρόνος αρκετός. Στα χρόνια του μεταπολιτευτικού δικομματισμού δεν υπήρχε ανάγκη συνεργασιών. Οι αυτοδύναμες κυβερνήσεις λόγω και  εκλογικού νόμου,  κατέστησαν την κουλτούρα των συνεργασιών εξωτικό φρούτο για την Ελλάδα. Τώρα που αυτό το μοντέλο έπαψε να λειτουργεί άνοιξε μετ' επιτάσεως η ανάλογη κουβέντα, αλλά χωρίς επαρκή χρονικά περιθώρια. Επίσης σε ότι αφορά το χώρο της κεντροαριστεράς η ηγεμονία του ΠΑ.ΣΟ.Κ και η κεντρικότητά του στο πολιτικό σύστημα δεν επέτρεψε την αυτόνομη εξέλιξη ιδεολογικών ρευμάτων. Αυτός ο ιδιότυπος κορπορατισμός του ΠΑ.ΣΟ.Κ καθιστούσε πεδίο μάχης το εσωτερικό του κόμματος και διακύβευμα όχι μόνο την ιδεολογικοπολιτική ηγεμονία αλλά και την ίδια την εξουσία. Τα υπόλοιπα κόμματα περιορίζονταν. Περιορίζονταν κοινωνικά , πολιτικά και δεν δομούνταν γύρω από προτάσεις εξουσίας ή δεν δομούσαν προτάσεις εξουσίας. Σήμερα η ''μάχη'' που δίνεται έχει να κάνει με τα χαρακτηριστικά της μελλοντικής κεντροαριστεράς στην Ελλάδα. Θα είναι μια κεντροαριστερά αριστερόστροφη, κινηματική, κρατικιστική, λαϊκή, φιλελεύθερη, άνευρη, ριζοσπαστική ; Η απάντηση θα αρχίσει να σχηματοποιείται αναλόγως των εξελίξεων και στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης ένα υπαρκτό σενάριο για τη χώρα ίσως είναι μια κυβέρνηση κεντροαριστερής συνεργασίας - απείρως προτιμότερη από πιθανή κυβέρνηση Δεξιάς.

Βέβαια το σημαντικό είναι να εξετάσουμε την δυνατότητα υλοποίησης των στρατηγικών επιλογών  που παρατέθηκαν στην αρχή του κειμένου από μια κεντροαριστερή πλειοψηφία. Να εξετάσουμε εάν αυτές είναι συμβατές ή αντικρουόμενες. Εκτιμώ πως αυτές οι επιλογές όχι μόνο δεν είναι αντικρουόμενες αλλά αντίθετα είναι αλληλοσυμπληρούμενες. Είναι δημόσιες πολιτικές που συγκροτούν ένα ρεαλιστικό πρόγραμμα διακυβέρνησης που είναι ταυτόχρονα και ρεαλιστικό και προοδευτικό.

Μία πολιτική πρόταση, ένα πολιτικό σχέδιο που θα υπηρετεί την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας με αλλαγή αναπτυξιακού μοντέλου πρέπει να έχει σύμμαχο τον κόσμο της εργασίας αλλά και τους ανέργους, καθώς για τους δεύτερους οφείλει να δώσει διέξοδο. Αυτό το σχέδιο για να εφαρμοστεί θα χρειαστούν μεταρρυθμίσεις. Μεταρρυθμίσεις που εμφανώς θα ευνοούν υπαρκτές κοινωνικές δυνάμεις. Μεταρρυθμίσεις που θα έχουν την συναίνεση μιας κρίσιμης μερίδας του πληθυσμού αλλά και του εκλογικού σώματος. Το σχέδιο αυτό θα πρέπει επίσης να είναι συμβατό με τις διεθνείς συνθήκες. Να επανεντάσσει τη χώρα στο παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας. Να αξιοποιεί τα όποια πλεονεκτήματά της. Να μην αμφισβητεί την καταστατική θέση της χώρας στις δυτικές δομές αλλά από την άλλη να μην θυσιάζει άσκοπα τις όποιες δυνατότητες για αυτήν την παράμετρο.

Το σχέδιο αυτό επίσης θα πρέπει να ανατρέπει την διαγενεακή ανισότητα, να ανατρέπει το ηλικιακό γκρίζο status quo υπέρ της νέας γενιάς. Μια νέα συμφωνία γενεών όπου ο νέος θα μπορεί να εργαστεί ώστε και ο συνταξιούχος να μπορεί να λαμβάνει. Μια συμφωνία όπου ο νέος θα συνεισφέρει στην παραγωγική διαδικασία με την ορμή του, τις γνώσεις του, την όρεξή του, τις παραστάσεις του τα στοιχεία εκείνα που θα κάνουν τη διαφορά.

Τέλος το σχέδιο αυτό προϋποθέτει αλλά και καταλήγει ( είναι αντιφατικό αυτό) στον εξορθολογισμό των δομών του κράτους και της διαχείρισης των πόρων. Το εγχείρημα είναι εξαιρετικά δύσκολο καθώς η συγκυρία είναι η δυσκολότερη. Η σπάνη των πόρων και η κατάσταση του κρατικού μηχανισμού  διαμορφώνουν ένα πλαίσιο ιδιαίτερα δύσκολο. Η δυσκολία όμως της συγκυρίας είναι αυτή που πρέπει να οδηγήσει στον ξεκάθαρο στόχο της αναγκαιότητας του εξορθολογισμού. Είναι αυτό που λέμε στις παρέες ότι δεν πάει άλλο, κάτι πρέπει να αλλάξει.

Επειδή λοιπόν η κατάσταση είναι ρευστή το συμπέρασμα που προκύπτει είναι η αναγκαιότητα χαμηλών τόνων. Ας δοθεί η μάχη των επιχειρημάτων, εκλογές έχουμε. Αλλά ας αποφευχθούν οι δαιμονοποιήσεις, οι αφορισμοί και οι χοντροκομμένες επιθέσεις. Στην Ελλάδα είμαστε λίγοι και μπορεί να τα φέρει ο καιρός να συνεργαστούμε πάνω σε σχέδια σύνθετα. Σε σχέδια- συνισταμένες πολλών συνιστωσών για χάρη της κεντροαριστεράς και της χώρας....






1 σχόλιο:

  1. Πολύ ωραίο άρθρο... Λίγο ξεκάρφωτο ήταν το τμήμα με τις γενιές (αν και συμφωνώ επί της ουσίας).

    ΑπάντησηΔιαγραφή