Κυριακή 25 Απριλίου 2021

Πως θα είναι ο 21ος αιώνας; άρθρο στην Κυριακάτικη Μακεδονία της 25/4/2021

Τις τελευταίες ημέρες έπεσαν στην αντίληψή μου ορισμένες πολύ ενδιαφέρουσες ειδήσεις που θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι είναι ψηφίδες του σεναρίου του 21ου αιώνα. Βέβαια για να έχει κανείς ολόκληρη εικόνα του ψηφιδωτού θα πρέπει αυτό να συμπληρωθεί επαρκώς, να εμφανιστούν τα βασικά σχήματα και τα χρώματα, όμως αυτό δεν αναιρεί την σημασία των αρχικών ψηφίδων.

Είδηση 1η  - Η Κίνα ανακοίνωσε ανάπτυξη – ρεκόρ για το πρώτο τρίμηνο του 2021, καταγράφοντας άνοδο της τάξεως του 18,3% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα τη χρονιά που προηγήθηκε. Η οικονομία της Κίνας αναπτύχθηκε με τον ταχύτερο ρυθμό από το 1992.

Είδηση 2η - Επενδύσεις περίπου 2 τρισ. δολαρίων στις υποδομές πρότεινε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden, με στόχο τη δημιουργία εκατομμυρίων θέσεων εργασίας και την αντιμετώπιση της πρόκλησης που θέτει η Κίνα στον ανταγωνισμό. Το πρόγραμμα "Build Back Better" αφορά σε αυτές τις επενδύσεις που θα απλωθούν σε μια περίοδο οκτώ ετών

Οι δυο αυτές ειδήσεις μας προετοιμάζουν για το τι θα ακολουθήσει. Τα πρώτα 20 χρόνια του νέου αιώνα ήταν μάλλον η εισαγωγή και τώρα περνάμε μάλλον στο κύριο θέμα. Οι τάσεις βέβαια προϋπήρχαν και άρχισαν να διαμορφώνονται στα τέλη του προηγούμενου αιώνα όμως πλέον γίνονται εμφανείς σε περισσότερους. Το ξέσπασμα της πανδημίας και κυρίως ο τρόπος αντιμετώπισής της ήταν και παραμένει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των νέων προκλήσεων. Βλέπουμε σε πραγματικό χρόνο πως αντιδρά και διαχειρίζεται την κατάσταση η Κίνα, οι υπόλοιπες αναπτυγμένες ασιατικές χώρες, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ρωσία, η Ινδία και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Μπορούμε να συγκρίνουμε και να αντιληφθούμε πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, υστερήσεις, αποφασιστικότητα στην ηγεσία, κρατική ετοιμότητα και ευελιξία, ενσωμάτωση τεχνολογικής εξέλιξης, ψηφιακή διάρθρωση, θεσμική συγκρότηση αλλά και πολιτισμικές διαφοροποιήσεις που επηρεάζουν την προσπάθεια κατά τόπους. Μπορούμε  να αξιολογήσουμε τις επιδόσεις αυτών των πόλων του παγκόσμιου συστήματος σε ίδιο χρόνο, όντας αντιμέτωποι με την ίδια πρόκληση, χρησιμοποιώντας απολύτως μετρήσιμα και συγκρίσιμα δεδομένα.

Από εκεί και πέρα όμως τα αποτελέσματα αυτής της μέγα- σύγκρισης επιδέχονται πολλών αναλύσεων και ερμηνειών. Για παράδειγμα ένα κομβικό ερώτημα είναι κατά πόσο η αστική φιλελεύθερη δημοκρατία- όπως αυτή διαμορφώθηκε σε Η.Π.Α και Ε.Ε-  μπορεί να επιβιώσει ως παγκόσμιο πρότυπο πολιτικού συστήματος όταν αυταρχικές και άκρως συγκεντρωτικές χώρες φαίνεται να κάνουν άλματα και να απαντούν εξίσου ή και πιο ικανοποιητικά σε πλανητικές προκλήσεις;

Ποιοι πόλοι εμφανίζονται τεχνολογικά υπέρτεροι; Ποια είναι η τάση; Λέγεται ότι οι Η.Π.Α έβλεπαν κάποτε την Κίνα ως μια χώρα που αντιγράφει την τεχνολογία των άλλων. Σήμερα ισχύει το ίδιο; Και τι συμβαίνει στο πεδίο την εκπαίδευσης, της καινοτομίας – στάδια πριν την τεχνολογική εφαρμογή; Η Κίνα είναι «fast follower», αλλά «τα καλύτερα και τα πιο πρωτότυπα papers έρχονται ακόμα από τη Δύση» -  για πόσο ακόμα;

Μπορεί ένας πόλος που είναι βασισμένος στις αρχές της δημοκρατίας, που επιδιώκει ομοφωνίες και συναινέσεις μέσα από μακρόσυρτες και γραφειοκρατικές διαδικασίες να ανταγωνιστεί ένα μονοκομματικό μοντέλο απόλυτης εξουσίας; Μπορεί με λίγα λόγια η Ε.Ε που ξεκίνησε με στόχο της αποφυγή πολέμων μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών να παίξει κάποιο ρόλο στον 21ο αιώνα που το κέντρο βάρους του πλανήτη είναι σε άλλα μήκη και πλάτη; Μπορούν, προλαβαίνουν οι Ή.Π.Α να διατηρήσουν την πρωτοκαθεδρία και μέσα από ποιες επιλογές θα το επιχειρήσουν; Το σχέδιο Biden είναι αφετηρία μιας τέτοιας προσπάθειας; Επαρκεί η στροφή και η επένδυση και στις υποδομές; Αν δει κανείς τα επιτεύγματα του Πεκίνου ίσως τρομάξει σε αυτόν τον τομέα.


Η ύπαρξη ενός ενιαίου πολιτικού κέντρου είναι συγκριτικό πλεονέκτημα ή όχι; Πριν βιαστούμε να απαντήσουμε αξίζει να θυμηθούμε το εξής. Η σχέση Δύσης και Κίνας είναι χαρακτηριστική περίπτωση. Η μεν πρώτη μετατράπηκε λόγω της πτώσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε ένα ανεξάντλητο πεδίο δικτύων, η δεύτερη αναπτύχθηκε βασισμένη σε μία κεντρική ιεραρχική δομή. Η έλλειψη κεντρικής διεύθυνσης στη Δύση επέτρεψε και ευνόησε τη δημιουργία ποικιλόμορφων δικτύων που καινοτομούν ως αυτόνομοι κόμβοι, ενώ η πιο ανεπτυγμένη  Κίνα το 1500μ.Χ., δεν κατάφερε να υιοθετήσει τις καινοτομίες έγκαιρα και καθολικά.

 

 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου