Μετρό Θεσσαλονίκης - βατήρας για το μέλλον και όχι τερματικός της σταθμός. Οκτώ σκέψεις με αφορμή την πανηγυρική έναρξη

   

   

    Μέρα χαράς για την όμορφη πόλη μας. Εγκαινιάζεται ένα σημαντικότατο έργο υποδομής, ελπίζουμε όλοι σε μια καλύτερη καθημερινότητα, σε καλύτερη αναπτυξιακή προοπτική. Με αφορμή τα εγκαίνια παραθέτω οκτώ μικρές σκέψεις μου 

1. Το Μετρό Θεσσαλονίκης είναι πολλά περισσότερα από μια συγκοινωνιακή υποδομή της πόλης. Η ολοκλήρωση και η λειτουργία του είναι ένα σημαντικό ουσιαστικό αλλά και συμβολικό βήμα εκσυγχρονισμού που δυνητικά μπορεί να βγάλει την πόλη από ένα ιδιότυπο τέλμα και να δείξει ότι υπάρχει ένας άλλος δρόμος. Αυτός των υποδομών, των μεγάλων έργων, της επίλυσης σημαντικών προβλημάτων ( μετακίνηση). Με δυο λόγια το Μετρό μπορεί ( και πρέπει) να γίνει ένας βατήρας για το αναγκαίο άλμα στο μέλλον.

2.   2. Είναι μικρό και ακριβό; Ναι, αλλά είναι η αρχή του έργου – όλα από κάπου ξεκινάν και δημιουργούν την ανάγκη συνεχούς επέκτασης. Προτεραιότητα η επέκτασή του στη δυτική πλευρά της πόλης και μετά προς το αεροδρόμιο. Όχι επέκταση αόριστα και γενικά αλλά με χρονοδιαγράμματα, μελέτες, ορατό ορίζοντα. Άλλωστε η εμπειρία πολλών αντίστοιχων συστημάτων ανά τον κόσμο – και στην Αθήνα-  δείχνει ότι η επέκταση του μετρό είναι ( και πρέπει να είναι) συνεχής.

3.    3. Οι παλινωδίες και οι καθυστερήσεις είχαν σημαντικό κόστος για την πόλη. Συμπυκνώνουν όλη την νεοελληνική παθογένεια αλλά και την ιδιάζουσα βορειοελλαδίτικη version της που εν πολλοίς οφείλεται στον έντονο αθηνοκεντρισμό. Όμως πρέπει να ξεφύγουμε από αυτό το σχήμα που για άλλους είναι δικαιολογία, για άλλους μόνιμη επωδός και αντικειμενικά μια πραγματικότητα που αποδυναμώνει την ελληνική περιφέρεια. Η επιτυχία της Θεσσαλονίκης πρέπει να καταστεί αίτημα με εθνικά και όχι τοπικά χαρακτηριστικά γιατί ακριβώς μια επιτυχημένη Θεσσαλονίκη είναι η υπαρκτή δίοδος εξωστρέφειας σε μια τεράστια περιοχή που αναπτύσσεται δυναμικά – αυτήν την Κεντρικής αλλά και Ανατολικής Ευρώπης. Με το Μετρό σε λειτουργία πρέπει να εμπεδωθεί αυτό το σχήμα που θέλει τη Θεσσαλονίκη να παίζει τον ρόλο εκείνο που αντικειμενικά μπορεί να παίξει. Να συμπαρασύρει όλη την Μακεδονία σε μια άλλη αναπτυξιακή πορεία. Με δυο λόγια ο ορίζοντας της Θεσσαλονίκης είναι βορειότερα αυτής και όχι νότια. Δεύτερος πόλος ανάπτυξης σημαίνει βάθος στο ελληνικό ΑΕΠ, εξωστρέφεια, γεωπολιτική αναβάθμιση κοκ.  

4.      4. Το Μετρό Θεσσαλονίκης μπορεί να γίνει αφετηρία για μια άλλη – εμφανώς καλύτερη αντίληψη και διαχείριση για τον δημόσιο χώρο και τις δημόσιες υποδομές. Η αρτιότητά του, η λειτουργικότητά του, η τεχνολογική του πρωτοπορία το καθιστούν επιβλητικό. Πρέπει να κερδίσει τον σεβασμό, την φροντίδα και την μέριμνα όλων – υπευθύνων αλλά και χρηστών- και να εγκαθιδρύσει μία διαφορετική αντιμετώπιση των δημοσίων πραγμάτων. Για την ώρα θα είναι ένα θύλακας ευταξίας, ομορφιάς και λειτουργικότητας σε ένα περιβάλλον που καθημερινά υποβαθμίζεται. Όμως ελπίζουμε βάσιμα η στάση μας απέναντί να βελτιώσει την στάση που επιφυλάσσουμε σε όλα τα υπόλοιπα.

5.    5. Το Μετρό Θεσσαλονίκης επαναφέρει την κουλτούρα των μεγάλων έργων υποδομής. Μια αντίληψη για την ανάπτυξη που διεκόπη βίαια λόγω της χρεοκοπίας και έχει δημιουργήσει μια υστέρηση 15ετίας, την οποία καλούμαστε να γεφυρώσουμε, εάν θέλουμε να συγκλίνουμε με την προοδευμένη Ευρώπη. Πρέπει να ξεφύγουμε από την φθορά των μικρών - όχι γιατί δεν είναι σημαντικά. Είναι σημαντικά και τα μικρά και πρέπει και αυτά να γίνονται, να υλοποιούνται. Αλλά παράλληλα πρέπει να έχουμε αίσθηση των μεγεθών, του ιστορικού - γεωγραφικού - αναπτυξιακού ρόλου της πόλης. Πρέπει ο δημόσιος διάλογος και οι πολιτικές να κοιτούν πως θα αλλάξουμε πίστα και όχι πως θα σοβατίσουμε αυτήν που έχουμε σήμερα.

6.     6. Το Μετρό για τη Θεσσαλονίκη πρέπει να γίνει αφορμή και αφετηρία διεκδίκησης και σχεδιασμού και άλλων ίδιας κλίμακας υποδομών που στερείται η πόλη. Είναι το πρώτο – πρέπει να ακολουθήσουν και άλλα. Δεν έχουμε την πολυτέλεια αγρανάπαυσης και εφησυχασμού εάν θέλουμε η πόλη μας να παίξει έναν αναβαθμισμένο ρόλο στην ευρύτερη περιοχή. Εάν Θέλουμε δηλαδή η Θεσσαλονίκη στον παγκόσμιο ανταγωνισμό των πόλεων να έχει κάποια σοβαρή θέση και δυνατότητα πρέπει να προχωρήσουν αποφασιστικά και άλλες μεγάλες παρεμβάσεις. Ειδάλλως αντί να συγκρινόμαστε με άλλες ευρωπαϊκές (μετρίου μεγέθους) πόλεις και με βαλκανικές και ανατολικοευρωπαϊκές πρωτεύουσες κρατών, θα συγκρινόμαστε με ελληνικές περιφερειακές πρωτεύουσες νομών. Ή θα κοιτάξουμε στα μάτια Βελιγράδι, Σόφια, Βουκουρέστι ή το Κιλκίς, τη Δράμα και την Καβάλα. Αν κάνουμε το πρώτο θα ευνοηθούν έμμεσα και οι δεύτερες.

7.   7. Η συγκοινωνία, οι μετακινήσεις και τα μέσα σταθερής τροχιάς είναι η μόνη σοβαρή ευρωπαϊκή επιλογή που πέραν των προφανών – χρόνος, χρήμα, ατμοσφαιρική ρύπανση κοκ – ωφελούν και την κοινωνική συνοχή. Είναι ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης, γεωγραφικής ισορροπίας και αποφυγή εμπέδωσης πολιτών διαφορετικών κατηγοριών. Για αυτό πρέπει το Μετρό να φτάσει και στα δυτικά όπου διαβιούν 400.000 πολίτες και μάλιστα δημογραφικά οι νεότεροι του πληθυσμού.

8.     8. Με το Μετρό Θεσσαλονίκης μετατρέπεται η Ιστορία της πόλης σε απτό – ορατό – υλικό περιβάλλον. Γνωρίζουν όλοι – εμείς οι κάτοικοί της πρωτίστως- το μεγάλο ιστορικό αποτύπωμα της πόλης καθώς οι σταθμοί – μουσεία που έχουμε πλέον στη διάθεσή μας είναι ζωντανά μνημεία αυτών που μέχρι χτες διαβάζαμε μόνο στα βιβλία ή δυο τρεις ξέμπαρκες εκκλησίες και τα υπολείμματα των τειχών της πόλης μας προσπαθούσαν ανεπιτυχώς να κρατήσουν ζωντανή. Την αντίληψη ότι η πόλη μας, με 2.300 χρόνια ιστορίας ήταν πάντοτε πόλη. Δεν εξέπεσε ποτέ από ιδρύσεως σε χωριό ή οικισμό και σχεδόν πάντοτε είχε μια σημαίνουσα σημασία σε κάθε αυτοκρατορία, σε κάθε ιστορική φάση ανά τους αιώνες. Και αυτό το μεγάλο ιστορικό έρμα της μπορεί και πρέπει να γίνει σημείο εκκίνησης. Ειδικά για την βυζαντινή παράδοση, η Θεσσαλονίκη είναι η πιο βυζαντινή πόλη μετά την Πόλη και αυτό οφείλουμε να το αναδείξουμε και να το αξιοποιήσουμε.

 

Η νίκη Τραμπ και οι νέες προτεραιότητες για την ΕΕ, άρθρο στην Huffigtonpost

Η νίκη του Ντόναλτ Τραμπ είναι πλέον χρονικά πίσω μας – οι επιπτώσεις όμως είναι μπροστά μας. Χωρίς πολλούς και μεγάλους αξιολογικούς ισχυρισμούς, η νίκη αυτή (μας) προδιαθέτει για σημαντικές αλλαγές σε πλείστα όσα πεδία απασχολούν τις δυτικές κοινωνίες,  την παγκόσμια αρχιτεκτονική ασφάλειας, την ασθμαίνουσα ήδη παγκοσμιοποίηση και την οικονομική ορθοδοξία Οι αλλαγές αυτές όμως αφορούν και επηρεάζουν κυρίαρχα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι αναλύσεις για τις αιτίες του συγκεκριμένου εκλογικού αποτελέσματος είναι εκ των πραγμάτων σύνθετες και παρά περί τις αντιθέτου διακηρύξεις, ενέχουν στοιχεία υποκειμενικότητας. Τους επόμενους μήνες σίγουρα θα υπάρξουν πιο συστηματικές επεξεργασίες που θα ρίχνουν φως και θα συμπληρώσουν με επάρκεια (ή θα ανατρέπουν) τις αρχικές εκτιμήσεις.

Για εμάς στην άλλη πλευρά του ατλαντικού, στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα πράγματα είναι κάπως πιο ξεκάθαρα και σε αυτό συμφωνούν όλοι – ακόμα και όσοι διαφωνούν στην προσέγγιση του εκλογικού αποτελέσματος των Η.Π.Α. Όλοι συμφωνούν ότι ως έχει, η Ε.Ε δεν μπορεί να προχωρήσει – εκτός αν και διακηρυκτικά αποδεχθεί την παγκόσμια υποβάθμισή της και έναν ρόλο τριτοτέταρτου παίκτη στην πλανητική σκακιέρα. Διακηρυκτικά, γιατί ουσιωδώς φαίνεται ότι την έχει αποδεχθεί. Αυτή βέβαια η συζήτηση και ο προβληματισμός μόνο νέα δεν είναι, καθώς τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια τείνει να μετατραπεί σε μία σταθερά όσων μιλούν ακόμα για την Ευρώπη.

Όλοι το νιώθουν, το αισθάνονται, το καταλαβαίνουν και προβληματίζονται. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποχωρεί.  Σωρεία στατιστικών δεδομένων, οικονομικών δεικτών αλλά και διάφορες εξελίξεις το πιστοποιούν. Εσχάτως ο προβληματισμός αυτός παίρνει και την μορφή Εκθέσεων και Εισηγητικών Κειμένων προς την Ε.Ε από τις πλέον συστημικές φωνές, με τεχνοκρατικό backround αλλά και βαθιά ιστορικοπολιτική αίσθηση του χρόνου και των μεγεθών. Αναφέρομαι στην Έκθεση Ντάγκι στις αρχές του φθινοπώρου και λίγο νωρίτερα στην αντίστοιχη Έκθεση Λέττα – και οι δύο Ιταλοί, από τον ευρωπαϊκό νότο και αυτό ίσως έχει μια σημασία.

Όλοι λοιπόν το βλέπουν, συμφωνούν στη διάγνωση, διάφορες θεραπείες τίθενται και κατατίθενται αλλά γιατρός δεν υπάρχει. Μάλλον πιο σωστά αυτός που πρέπει να παίξει τον ρόλο του γιατρού – οι ευρωπαϊκές ηγεσίες δηλαδή – ή δεν θέλουν, ή δεν μπορούν.

Θα αλλάξει η κατάσταση στην Ευρώπη αν αλλάξει κατεύθυνση η πολιτική των Η.Π.Α λόγω του νέου προέδρου; Συνιστά αυτή η πιθανολογούμενη μεταβολή ισχυρή αφορμή και πρόκριμα αλλαγών; Κατά πόσο μπορούν οι πολιτισμικοί δεσμοί των δύο πλευρών του Ατλαντικού που προϊόντος του χρόνου μετασχηματίστηκαν σε ένα  θεσμικό οικοδόμημα πλανητικής εμβέλειας να διατηρηθούν αλώβητοι εάν ένα μέρος – το ισχυρότερο – αλλάξει ρότα;

Αλλά ακόμα και αν οι Η.Π.Α δεν αλλάξουν πλεύση, αυτό σημαίνει ότι η Ευρώπη μπορεί να παραμείνει ως έχει;  Από το 95% της παραγωγικότητας των Η.Π.Α προ 30ετίας πέσαμε στο 80%. Το ΑΕΠ της Ε.Ε το 2008 ήταν οριακά μεγαλύτερο των Η.Π.Α και σήμερα η οικονομία τους είναι σχεδόν 50% μεγαλύτερη από την ευρωπαϊκή (χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο). Η οικονομία της ευρωζώνης αναπτύχθηκε περίπου 6% τα τελευταία 15 χρόνια, σε όρους δολαρίου, σε σύγκριση με το 82% για τις ΗΠΑ. Το ευρωπαϊκό τεχνολογικό τοπίο κυριαρχείται από αμερικανικές εταιρείες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκτιμήσει ότι η Ευρώπη θα χρειάζεται 620 δισ. ευρώ σε ιδιωτικές κυρίως επενδύσεις κάθε χρόνο έως το 2030 και περαιτέρω 125 δισ. ευρώ δισ. ευρώ ετησίως στη συνέχεια έως το 2040 ώστε να κλείσει το τεχνολογικό χάσμα με τις ΗΠΑ και να γίνει η Ευρώπη πιο «αυτοδύναμη». Στην πανδημία οικονομικά οι Η.Π.Α τα πήγαν καλύτερα όπου τα δημοσιονομικά μέτρα ανήλθαν σε περίπου 25% του ΑΕΠ στις ΗΠΑ, σε σύγκριση με το 11% κατά μέσον όρο στις μεγάλες οικονομίες της Ευρωζώνης. Ο πόλεμος στην Ουκρανία αφαίρεσε την επιλογή φθηνής ενέργειας καθότι είμαστε καθαρός εισαγωγέας ενώ οι απέναντι όχι.

Νέες προτεραιότητες – ισχυρή πολιτική βούληση – ηγεσία.

Αυτό είναι το τρίπτυχο που πρέπει να εμπεριέχεται στην όποια αντίδρασή μας. Έχουμε λόγους να είμαστε ανήσυχοι αλλά και αισιόδοξοι, αρκεί αυτή μας η αισιοδοξία να μην μετατραπεί σε εφησυχασμό. Η ιστορία μας έχει δείξει ότι η Ε.Ε μαθαίνει από τις κρίσεις και βελτιώνεται. Η πρόκληση αυτή τη φόρα – και όχι λόγω Τραμπ – είναι ιστορικών μεγεθών. Χρειαζόμαστε τεράστιες επενδύσεις σε συγκεκριμένους κλάδους, μεγάλη οικονομική ενοποίηση σε κεφαλαιαγορές και χρηματαγορές, ενοποίηση βιομηχανικής πολιτικής και αμυντικής βιομηχανίας,  κοινό χρέος (ευρωομόλογα) και μια σειρά τέτοιας κλίμακας και στόχων πολιτικές. Για το τέλος παραθέτω μια φράση συζήτησης με φίλο από Βρυξέλες : «Η επόμενη μεγάλη μάχη είναι να ανακτήσει η πολιτική τα ηνία γιατί μου φαίνεται ότι η Ε.Ε είναι staff driven». Ας ελπίσουμε δηλαδή να μην μετατραπεί η πολιτική διεύθυνση της Ένωσης σε ένα Κ.Κ.Σ.Ε και να μπορεί να διαβάσει καλύτερα τους καιρούς και την ιστορική ανάγκη.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην Huffigtonpost στις 20/11/2024 : ΕΔΩ