Δευτέρα 16 Φεβρουαρίου 2015

Βρισκόμαστε στην αρχή (άρθρο γνώμης για την εφημερίδα Θεσσαλονίκη της 16/2/2015)


Τις ημέρες αυτές το βασικό θέμα της πολιτικής επικαιρότητας είναι η διαπραγμάτευση της ελληνικής κυβέρνησης  με τους εταίρους και οι προσπάθειες για σύναψη μιας αμοιβαίας επωφελούς συμφωνίας. Μετά από σειρά επαφών και συζητήσεων το τοπίο έχει ξεκαθαρίσει και οι γραμμές των εμπλεκομένων είναι κάπως πιο ευδιάκριτες σε σχέση με τις πρώτες ημέρες. Το eurogroup που προηγήθηκε καθώς και το σημερινό είναι κομβικά σημεία της εξελισσόμενης διαπραγμάτευσης καθώς το πεδίο είναι επίσημο, όλοι μιλάνε με ανοιχτά χαρτιά, με αριθμούς και δεσμεύσεις. Απομακρυνόμαστε από τα παραπολιτικά παραλειπόμενα, τις αμφισημίες, τις διορθωτικές δηλώσεις, τις διαψεύσεις και  τις εκθέσεις ιδεών.

Η διαφαινόμενη αδυναμία της κυβέρνησης να εμφανιστεί αρχικά με ένα στοιχειώδες σχέδιο για τη χώρα, ποσοτικοποιημένο και καταγραμμένο με αριθμούς και κουτάκια είναι μειονέκτημα. Η πολιτική διαπραγμάτευση δεν ισοδυναμεί με λόγια και ομιλίες γενικού περιεχομένου. Είναι λάθος η αντίληψη που θέλει τους αριθμούς να περιορίζουν το εύρος της διαπραγμάτευσης και να υποβιβάζουν δήθεν τη διαδικασία σε τεχνοκρατική διευθέτηση. Ειδικά όταν οι συνδαιτυμόνες είναι οι Ευρωπαίοι εταίροι, μια τέτοια παρουσία θα εκτιμώταν και θα προσέδιδε αυξημένη βαρύτητα στις διεκδικήσεις της ελληνικής πλευράς. Εάν η κυβέρνηση μπορούσε να τεκμηριώσει πως σημεία του πολιτικού της σχεδίου θα παρήγαγαν μετρήσιμα ισοδύναμα αποτελέσματα τότε αναμφισβήτητα θα κέρδιζε πέραν από τις εντυπώσεις και ουσιαστικά πλεονεκτήματα. Εξάλλου οι αστοχίες του μνημονίου, οι υποεκτιμήσεις των επιπτώσεων της δημοσιονομικής προσαρμογής, η απορρύθμιση  των εργασιακών σχέσεων χωρίς ουσιαστικό όφελος, η εκτίναξη της ανεργίας, η απαίτηση πολύ υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων χωρίς ιστορική αναλογία στο παρελθόν στην οποία βασίζεται η βιωσιμότητα του χρέους  ήταν και παραμένουν σημεία στα οποία μία δομημένη αντιπρόταση θα μπορούσε να επικεντρώσει και να διεκδικήσει με αξιώσεις την άμεση αλλαγή. Με αυτόν τον τρόπο θα  συμπαρέσυρε ίσως και τον συνολικότερο χαρακτήρα του προγράμματος σε πιο προοδευτική και ισόρροπη κατεύθυνση.

Αντί λοιπόν να καταναλώνεται το πολιτικό κεφάλαιο της κυβέρνησης σε διαδικασίες εύρεσης νέων ονομασιών, νέων όρων διαφορετικών από τους προηγούμενους ώστε να θεμελιωθεί η ριζική ανατροπή του μνημονίου υπέρ μιας συμφωνίας γέφυρα θα ήταν προτιμότερο να στοχεύαμε στα επιμέρους ευάλωτα και αναποτελεσματικά σημεία του μνημονίου. Με αυτόν τον τρόπο δεν θα διεκδικούσαμε ελληνικές εξαιρέσεις και αστερίσκους αλλά ώριμες αλλαγές και τροποποιήσεις. Θα εντασσόμασταν με μιας στο ρεύμα αλλαγής της οικονομικής πολιτικής λιτότητας έτσι όπως αυτό διαμορφώνεται και από άλλους παράγοντες και θεσμούς.

Σε κάθε περίπτωση βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή. Ακόμη και εάν επιτευχθεί μία συμφωνία με τους εταίρους τα δύσκολα είναι μπροστά. Οι προκλήσεις για κυβέρνηση και κοινωνία είναι δεδομένες. Οι λεγόμενες μεταρρυθμίσεις είναι σίγουρα ένα σημείο σύγκλισης όμως και εδώ υπάρχουν διαφορές. Οι εξυγιαντικές μεταρρυθμίσεις που επαγγέλλεται η κυβέρνηση είναι σημαντικές και δεν συναντούν αντιρρήσεις παρά μόνο αμφιβολίες υλοποίησής τους. Από εκεί και πέρα όμως εκτιμώ ότι υπάρχει απόσταση από αυτό που εννοούν οι εταίροι μεταρρυθμίσεις και από αυτό που η κυβέρνηση είναι σε θέση να προτάξει. Ενέργεια, τουρισμός, δημόσια διοίκηση, εκπαιδευτικό σύστημα, επενδύσεις, ιδιωτικοποιήσεις είναι τομείς όπου εντοπίζεται απόσταση ανάμεσα στις δύο πλευρές.

Τέλος, υπάρχει ένα ακόμη ζήτημα προοπτικής. Η πιθανότητα δημοσιονομικής ελάφρυνσης αν και αμφίβολη συγκεντρώνει και μεγιστοποιεί τη στήριξη προς την κυβέρνηση. Μεσοπρόθεσμα όμως αυτό δεν θα κρίνει πολλά. Το ελληνικό ζήτημα θα κριθεί θετικά μόνον εάν υπάρξει πυροδότηση μιας αναπτυξιακής διαδικασίας με συγκεκριμένα μάλιστα χαρακτηριστικά. Ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος μιας μακράς περιόδου ουσιαστικής στασιμότητας παρά τα πιθανά – λιγότερο ή περισσότερο- θετικά μεγέθη. Αυτός ήταν ο φόβος της προοδευτικής σκέψης την περίοδο του μνημονίου, αυτός παραμένει και σήμερα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου