Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου 2013

Μουσάτος ή statesman; Το προφίλ του νέου κεντροαριστερού




Δημοσιεύτηκε στο protagon.gr
πατήστε ΕΔΩ 
Το τραγούδι λέει «τίποτα δεν έχει αλλάξει και τίποτα δεν είναι όπως παλιά». Η κεντροαριστερά είναι πλειοψηφική στην Ελλάδα για ιστορικούς λόγους, οπότε μοιραία η συζήτηση για το μέλλον αυτής διατηρεί ένα ενδιαφέρον. Μείζον ζήτημα είναι να δούμε το πλαίσιο στο οποίο καλείται να κινηθεί. Προσπαθώντας να το περιγράψουμε θα κατανοήσουμε πως υπάρχουν δυσκολίες και απαιτούνται υπερβάσεις.
1) Όπως πολύ εύστοχα περιγράφει ο Γεράσιμος Μοσχονάς «δύο είναι τα κυρίαρχα ρεύματα που έρχονται από την νεοελληνική ιστορία. Ένα ρεύμα έχει σαν αίτημα τη διατήρηση του προνομιακού δεσμού της χώρας με τη Δύση. Από την άλλη, ένα κοινωνικό ρεύμα που, επίσης, έρχεται από μακριά και έχει ως επίκεντρο το αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης». Και τα δύο ρεύματα πρέπει να τα εκφράσει η κεντροαριστερά. Όχι το ένα σε βάρος του άλλου. Προνομιακή στάση της κεντροαριστεράς υπέρ του ενός έναντι του άλλου την καθιστά κουτσή.
2) Κατανόηση της κρίσης. Μπορεί η παγκόσμια κρίση να αποδόθηκε συνοπτικά και χονδροειδώς στην παγκόσμια αρρύθμιστη οικονομία ή στην «νεοφιλελεύθερη οικονομική ορθοδοξία» αλλά στην περίπτωσή μας η αιτία δεν είναι αμιγώς αυτή. Η ελληνική version του κρατισμού σε συνδυασμό με δομικές αδυναμίες της ΕΕ οδήγησαν τα πράγματα στο σημείο που βρισκόμαστε. Παράπλευρο αποτέλεσμα αυτής της σύμφυσης των αιτιών είναι η παραζάλη των Ελλήνων, η συνθετότητα των αναλύσεων, η ιδεολογικοποίηση της διαμάχης γύρω από το μνημόνιο. Εδώ η κεντροαριστερά οφείλει να εξηγήσει και να αναλύσει. Να κάνει την αυτοκριτική της και να δει τα λάθη της. Να παρουσιάσει στο τέλος αυτής της διαδικασίας μια ενοποιημένη ανάλυση του προβλήματος, πειστική και να υποδείξει τη λύση.
3) Κράτος. Σε συνέχεια του προηγούμενου, μείζονα ρόλο στο σχέδιο της κεντροαριστεράς παίζει το κράτος. Και εδώ τα πράγματα δεν είναι (;) τόσο ξεκάθαρα. Τη στιγμή που πρέπει να μειωθεί το κράτος, να γίνουν ιδιωτικοποιήσεις, να απελευθερωθούν δημιουργικές δυνάμεις της αγοράς, να ανοίξουν τα κλειστά επαγγέλματα, να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός, απαιτείται κρατική παρέμβαση σε νέα πεδία. Ρυθμιστικές αρχές, αναδιάρθρωση του κοινωνικού κράτους, στόχευση, διοικητική μεταρρύθμιση κ.ο.κ. Δεν αρκεί να λέμε πως 1.000.000 πολίτες πρέπει να αλλάξουν επάγγελμα στρεφόμενοι σε διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες ( ή σε άλλα που θα υποκαθιστούν τις εισαγωγές) αλλά να δούμε μια ποιο τρόπο μπορεί να υποβοηθηθεί αυτή η μετάβαση. Εδώ το κράτος έχει ρόλο. Φορολογία, κόστος ενέργειας, υποδομές, διασφάλιση κανόνων ανταγωνισμού – αυτά είναι υποθέσεις του κράτους. Αναστροφή της ανεστραμμένης πυραμίδας είναι ο στόχος. Σε αυτήν την προσπάθεια η κεντροαριστερά έχει το πλεονέκτημα αλλά και το πρόβλημα. Πλεονέκτημα διότι καταστατικά οφείλει να συνδυάσει ελεύθερη οικονομία και παρέμβαση κράτους με τρόπο ισορροπημένο. Πρόβλημα διότι δεν έχει αυτήν την κουλτούρα, έχει βεβαρημένο παρελθόν και πολιτικό προσωπικό που έχει φθαρεί.
4) Κρίση, αυταρχισμός και δημοκρατία. Είναι προφανές πως για να βγούμε από την κρίση αλλά και να ανορθωθεί η χώρα, χρειάζεται συντεταγμένη προσπάθεια. Συντονισμός. Όχι σκορποχώρι. Αυτό είναι μία αναγκαιότητα. Όμως επειδή αυτή η αναγκαιότητα πολλές φορές μετατρέπεται σε έναν λανθάνοντα αυταρχισμό η κεντροαριστερά οφείλει να ακολουθήσει την αντίθετη συνταγή από τις δυνάμεις της συντήρησης. Ενίσχυση και αναμόρφωση θεσμών, δημοκρατία, συμμετοχή. Η κοινωνία είναι μέτοχος και όχι άθροισμα υπηκόων, ούτε αντίπαλος.
5) Μουσάτος ή statesman; Βολονταρισμός ή σχέδιο; Η αλήθεια είναι ότι μας γοητεύει το μούσι, ο βολονταρισμός, η ζωτικότητα, η ρητορική, ο δυναμισμός. Το μεταπολιτευτικό παράδειγμα είναι που μας οδηγεί εκεί. Όμως η συγκυρία αποδεικνύει ότι δεν αρκεί αυτό. Οι λύσεις θα έρθουν μέσα από διαδικασίες, σχέδια, αντιερωτικούς συμβιβασμούς και υπομονή. Ο νέος κεντροαριστερός δεν μπορεί να είναι ιδεολογικά πληθωριστικός και τεχνοκρατικά ανεπαρκής, ούτε όμως άνευρος κουστουμάτος πληκτικά τεχνοκρατικός.

3 σχόλια:

  1. Δύο πράγματα θέλω να σχολιάσω...
    α) τη Δύση με ποιο ιδεολογικό ρεύμα την ταυτίζεις; Αν ως Δύση εννοείς την ευρωζώνη, φοβάμαι ότι την βλέπεις ως αυτοσκοπό (ίσως εννοείς κάτι που δεν κατάλαβα -βοήθεια).
    β) μιλάς για "κρατισμό¨" (χωρίς να σε κρίνω μου θυμίζει της φρασεολογία που έφερε η Χρυσή Αυγή και υιοθέτησαν και οι φιλελεύθεροι σοσιαλδημοκράτες περί "τελευταίας σοβιετίας στην Ελλάδα"). Φοβάμαι ότι ο κρατισμός επιβλήθηκε εκ των πραγμάτων. Δηλαδή από τις αδυναμίες όχι του πολιτικού συστήματος, αλλά
    i) της μικρής εγχώριας αγοράς που δεν επέτρεπε στην αστική τάξη να βρίσκει αλλού χρήματα (έτσι ερμηνεύεται και η γραφειοκρατική ένταση)
    ii) της στήριξης του κράτους προς την οικονομική ελίτ προκειμένου να βρίσκουν εκεί κεφάλαια, αφού μόνη δεν μπορούσε ούτε και ήθελε να επενδύσει στο ελληνικό κράτος-κοινωνία
    iii) το αστικό κράτος επιτελεί ακριβώς αυτό το ρόλο. Να στηρίζει πρωτίστως τις οικονομικές και κοινωνικές ελίτ και μέσα από μία λογική κοινωνικής συναίνεσης (που σε κάθε χώρα διαφέρουν ο τρόπος και η ένταση).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. 1) Με κανένα ιδεολογικό ρεύμα αλλά με ό,τι αυτό σημαίνει. Η Δύση ως μία άτυπη ενότητα πολλαπλών επιπέδων ( πολιτικού, πολιτσμικού, οικονομικού, κοινωνικού) αλλά και ως αποτέλεσμα πολλών ιδεολογιών
      2) Κρατισμός είναι η υπέρμετρη εμπλοκή του κράτους στην οικονομία ( περίπου 60% του ΑΕΠ προ κρίσης έμμεσα - άμεσα παράγονταν με συμμετοχή του κράτους) ...
      Οι λόγοι του κρατισμού είναι πολλοί και ιστορικοί και περιλαμβάνουν και αυτά που αναφέρεις - όχι μόνο αυτοί.

      Διαγραφή
  2. Συμφωνούμε ουσιαστικά και πώς αλλιώς να γινόταν; Αλλά πώς το εννοείς στροφή προς τη Δύση όταν αυτή έχει τόσα ρεύματα; "Γενικώς" δε σημαίνει τίποτα γιατί είναι αορίστως. Βλέπεις Δύση είναι και ο νεοφιλελευθερισμός, δύση είναι και το κοινωνικό κράτος, δύση είναι η Δανία και ο Καναδάς κλπ... Αυτοσκοπός είναι η δύση;

    ΑπάντησηΔιαγραφή