Τα αίτια της κρίσης έχουν περιγραφεί πλειστάκις και από πολλούς, αυτό που θα άξιζε ίσως να αναφερθεί είναι ορισμένα χαρακτηριστικά της - ερμηνευτικούς άξονες, που, ίσως, ορίσουν την λύση, αλλά και τις επιλογές μιας νέας ελληνικής διακυβέρνησης.
Το βασικότερο χαρακτηριστικό είναι ίσως, η πλήρης διάψευση του μύθου της "αόρατης χειρός" της οικονομίας που ρυθμίζει την δράση, αλλά και αυτορυθμίζεται. Κι αν στο σκέλος της ρύθμισης ο μύθος διατηρείται, επιβεβαιώνοντας τόσο την μαρξική παραδοχή περί πρωταρχικότητας του εποικοδομήματος όσο και την Κλιντονιανή φράση "Είναι η οικονομία ανόητε". Ως προς το σκέλος της "αυτορρύθμισης", είναι πέρα για πέρα διαψευσμένος, καθώς "οι αγορές" μοιάζουν με παίκτη ο οποίος ποντάρει στην καταστροφή του.
Δεύτερο χαρακτηριστικό είναι η αποσπασματικότητα των αντίρροπων/ αντισταθμιστικών δράσεων από την πλευρά των κυβερνήσεων, για λόγους εθνικής εσωτερικής πολιτικής.
Το τρίτο χαρακτηριστικό, και αυτό που τείνουμε να λησμονούμε, είναι η παγκόσμια διάστασή της. Και είναι παγκόσμια όχι γιατί αφορά χώρες σε όλο τον κόσμο, αλλά γιατί η διασύνδεση, η αλληλεξάρτηση και η αλληλοδιείσδυση των οικονομιών είναι άνευ προηγουμένου.
Μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία χρειάζεται αντίστοιχης κλίμακας παρεμβάσεις, και ενδεχομένως μια "μερική αποπαγκοσμιοποίηση", όπως γράφει ο Γεράσιμος Μοσχονάς, και αντισταθμιστικές δράσεις: "πράσινος" φόρος στα εξαγώγιμα βιομηχανικά προϊόντα των αναπτυσσόμενων οικονομιών για την προστασία του περιβάλλοντος, φόρος Τόμπιν για τον έλεγχο των χρηματοπιστωτικών κινήσεων και την χρηματοδότηση αναπτυξιακών δράσεων στον αναπτυσσόμενο κόσμο, και - γιατί όχι - φόρος που θα επιβαρύνει όσα προϊόντα παράγονται από μη σύμφωνες με την (ευρωπαϊκή, κατά τα ψέματα) εργατική νομοθεσία. Πρωτοβουλίες αμοιβαία προστατευτικές και επωφελείς για τον πλανήτη, για τις αναπτυγμένες αλλά και τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Προτάσεις σχεδόν ρομαντικές, δεδομένων των εσωτερικών εθνικών αντιδράσεων σε κάθε (μέταρ)ρυθμιστική προσπάθεια (αντιδράσεις του Κόμματος τους Τσαγιού ή η διαχείριση της ελληνικής κρίσης χρέους από την κα Μέρκελ).
Σε αυτό το πλαίσιο οι δυνατότητες της, όποιας, ελληνικής κυβέρνησης είναι περιορισμένες. περιορίζονται έτι περισσότερο και από την χρόνια αδυναμία του ελληνικού κράτους: την δημιουργία και την λειτουργία μιας αξιόπιστης και αποτελεσματικής Δημόσιας Διοίκησης. Αυτό είναι το διακύβευμα του μέλλοντος, για την χώρα. Ταπεινό αλλά τεράστιο, "μικρό" αλλά τιτάνιο, δεδομένο που δεν υπάρχει στην ελληνική πολιτική εξίσωση.
Η μεταρρύθμιση του κράτους δεν αρκεί, απαιτείται αλλαγή του τύπου ανάπτυξης, βασισμένη σε νέες διαγενεακές, έμφυλες και κοινωνικές ισορροπίες, αλλά και δημοσιονομική σταθεροποίηση. Απαιτείται μια διακυβέρνηση, που θα εδράζει την ηθική και αξιακή της υπεροχή στην πολιτική της στρατηγική και τον προγραμματισμό της. Διακυβέρνηση κανονικότητας και όχι έκτακτης ανάγκης και εξαιρέσεων.
Δυστυχώς, η κατάσταση της χώρας και η αλληλεξάρτησή της με το παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον είναι τέτοια που η οφειλόμενη πρωταρχικότητα στις αλλαγές αυτές δεν μπορεί να διεκδικήσει την αποκλειστικότητα των δράσεων.
Ταυτόχρονα και παράλληλα οφείλουμε να αποφασίσουμε ποιά θέση θέλουμε για την χώρα μας στον διεθνή καταμερισμό εργασίας και πώς θα το πετύχουμε. "Ανάκαμψη" και "επανεκκίνηση" δεν χρειάζεται το χρεοκοπημένο μοντέλο της παροχής κακών υπηρεσιών, του "βολέματος στο δημόσιο" και του "τσιμέντο να γίνει". Ούτε μπορούμε να συνεχίζουμε να επιβραβεύουμε και να χρηματοδοτούμε την ήσσονα προσπάθεια στους χώρους εκπαίδευσης.
Οι οπαδοί της "αόρατης χειρός" θα πουν ότι αυτά είναι υπόθεση της οικονομίας, και ότι η ελληνική καχεξία οφείλεται ακριβώς στην ενασχόληση του κράτους. Θα μπορούσε να είναι αυτή η απάντηση, ωστόσο ο ελληνικός καπιταλισμός και οι επιχειρηματικές ελίτ, δεν μπόρεσαν, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, "να ενταχθούν δυναμικά στον διεθνή-ευρωπαϊκό ανταγωνισμό".
Καθίσταται, λοιπόν, επιτακτική η εγκαθίδρυση ενός "Έξυπνου Κράτους", όπως σημειώνει ο Γιάννης Βούλγαρης, που θα αυξήσει την παραγωγικότητα, θα βελτιώσει της περιβαλλοντικές συνθήκες και θα μειώσει την επισφάλεια της εργασίας μέσω της συνεχούς, συντονισμένης και θεσμοθετημένης συνεργασίας των κρατικών θεσμών και των επιχειρηματικών συμφερόντων, αναλαμβάνοντας και το αντίστοιχο ρίσκο.
Άφησα για το τέλος την ευρωπαϊκή διάσταση. Η ενεργός συμμετοχή είναι αναγκαία όχι μόνο για να συνεχίσουμε να ελπίζουμε ότι θα αλλάξουμε την Ελλάδα αλλά και για να πείσουμε τους ωφελημένους της παγκοσμιοποίησης και της κρίσης (εταίρους και μη) να πληρώσουν για τη επιβίωση των ζημιωμένων.
Τα προτάγματα αυτά, και όχι προτάσεις όπως θα ήθελε ο οικοδεσπότης, δεν μπορούν να μεταφραστούν σε συγκεκριμένες πολιτικές προτάσεις. Οι προτάσεις καθορίζονται από τις συλλογικότητες, υπάρχουσες και νέες, από τον τρόπο δόμησής τους, την πολιτική τους ταυτότητα και τις πολιτικές-κοινωνικές συμμαχίες που θα χτίσουν τα κόμματα. Αυτό όμως είναι υπόθεση άλλου άρθρου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου