Σταθερότητα ή αλλαγή – αυτό θα είναι το ερώτημα των εκλογών, άρθρο στη VORIA 27/09/2025

Eκλογές σημαίνει δίλημμα

Μπορεί οι εθνικές εκλογές διακηρυκτικά να είναι μακριά μας, όλοι όμως προεξοφλούν ότι θα γίνουν πριν το πέρας της τετραετίας. Με την επιφύλαξη της περίπτωσης ο πρωθυπουργός να επιθυμεί να φανεί συνεπής με όσα κατά καιρούς έχει διαβεβαιώσει σχετικά με το ζήτημα, το πολιτικό κλίμα αλλά και σειρά μετρήσεων της κοινής γνώμης – όχι τόσο ποσοτικών όσο ποιοτικών – φανερώνει πως οι κάλπες μάλλον θα έρθουν πιο νωρίς.

Εκλογές σημαίνει δίλλημα. Αν δεν υπάρχει δίλλημα τότε δεν υπάρχει επίδικο και αν δεν υπάρχει επίδικο τότε μάλλον δεν υπάρχει και ενδιαφέρον. Η αίσθησή μου είναι πως στις επόμενες εθνικές εκλογές θα υπάρξει ένα κεντρικό δίλλημα και το αναφέρω στον τίτλο. Σταθερότητα ή αλλαγή;

Όποιος πρώτος και πιο πειστικά κατορθώσει να το θέσει, που σημαίνει ότι θα το κάνει με τους δικούς του όρους, θα έχει ένα σαφές προβάδισμα. Η σημερινή δημοσκοπική ρευστότητα, παρά την σημαντική πρωτοκαθεδρία του κυβερνητικού κόμματος μπορεί να επιβεβαιωθεί στις κάλπες αλλά υπό προϋποθέσεις μπορεί και να αμφισβητηθεί.

Με ποιες λέξεις;

Το δίλλημα «σταθερότητα ή αλλαγή» σπεύδω να σημειώσω ότι είναι ωραιοποιημένο. Εξηγούμαι. Πως ορίζεται η σταθερότητα, τι χαρακτηριστικά έχει, ποιους και πόσους αφορά; Είναι περισσότεροι ή λιγότεροι αυτοί που την αξιολογούν ως μείζον ζήτημα; Και από την άλλη, ποια «αλλαγή»; Με ποια χαρακτηριστικά; Αλλαγή σημαίνει βελτίωση, διόρθωση και ανάταξη πορείας ή μήπως είσοδος σε έναν νέο κύκλο υψηλής διακινδύνευσης για τη χώρα και όσα ( πολλά ή λίγα) έχει πετύχει; Το διεθνές περιβάλλον πάντως είναι ασταθές – γεγονός που αντιλαμβάνονται όλοι. Από την άλλη στο super market όλοι πηγαίνουν καθημερινά και εκεί στο ταμείο κάπως εκνευρίζονται. Με δυο λόγια το «σταθερότητα ή αλλαγή» μπορεί να διαβαστεί και ως «στασιμότητα ή διακινδύνευση»;

Το αν θα πάμε στις εκλογές με τις πρώτες λέξεις ή τις δεύτερες, είναι ευθύνη του πολιτικού συστήματος στο σύνολό του. Όποιος καταφέρει να ταυτίσει την δική του πρόταση με την θετική εκδοχή (και λέξη) του διλήμματος και του αντιπάλου του με την αρνητική, θα κερδίσει τις εκλογές. Στο σημείο αυτό μια δική μου πρώτη εκτίμηση είναι πως το πολιτικό σύστημα - συνολικά – δεν τα καταφέρνει καλά. Η διαρκής στενότητα που το χαρακτηρίζει έχει αποκτήσει δομικά χαρακτηριστικά και αυτό τείνει να παγιωθεί αξιολογικά στην συνείδηση μεγάλου ποσοστού του εκλογικού σώματος. Οι ευθύνες για αυτό επιμερίζονται και πρέπει να επιμεριστούν δίκαια. Κανείς δεν βγαίνει όμως στεγνός από αυτήν την πλημμυρίδα αμφισβήτησης. Και σε κάθε περίπτωση αυτό είναι τροχοπέδη για την πορεία της χώρας τα επόμενα χρόνια.

Η εικόνα είναι μικτή – όλες οι πλευρές μπορούν να παρουσιάσουν επιχειρήματα υπέρ του δικού τους προτάγματος και υπέρ της δικής τους αντίληψης των πραγμάτων. Η κυβέρνηση χονδρικά μπορεί να επιδείξει μια αναπτυξιακή τροχιά της οικονομίας, αύξηση του ΑΕΠ, ονομαστική αύξηση των εισοδημάτων, αρκετούς λειτουργικούς εκσυγχρονισμούς σε πεδία του κράτους, μείωση της ανεργίας και αρκετά έργα υποδομής. Προσπαθεί να συγκρίνει το δικό της κυβερνάν με εκείνο των προηγούμενων κυβερνήσεων – που όμως ήταν κρισιακές.

Από την άλλη η αντιπολίτευση – αξιωματική αλλά και ελάσσων – επικεντρώνει και αναδεικνύει τις αποτυχίες. Χαμηλή αγοραστική δύναμη, υψηλές δαπάνες για τροφή, στέγη, παιδεία και υγεία, ανισότητες, περιφερειακή ανισορροπία, διαφάνεια και τρωτότητα θεσμών και μια αίσθηση παγίωσης ενός χαλασμένου ασανσέρ ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας.

Για την αξιωματική ειδικότερα αντιπολίτευση η συνθήκη είναι πιο σύνθετη. Μπορεί αριθμητικά οι περισσότεροι Έλληνες να διαβάζουν την πραγματικότητα με αρνητικούς όρους για την κυβέρνηση, σε μια αναλογία 70 – 30 , αυτό όμως δεν οδηγεί νομοτελειακά σε δική της νίκη. Πρέπει αυτή να πείσει το 30% συν έναν επιπλέον. Μπορεί; Ξέρει τον τρόπο να το κάνει; Και εδώ τα ερωτήματα είναι αμείλικτα και ο χρόνος απολύτως συγκεκριμένος. Οι δικές μας εκλογές δεν είναι δύο γύρων, όπως πολλές προεδρικές ανά τον κόσμο. Εάν ήταν, θα αρκούσε η πρόκριση στον δεύτερο γύρο, έστω και με μειοψηφικό ποσοστό. Τώρα πρέπει να πείσεις τους περισσότερους με την μία.

Συνοψίζοντας

Το πραγματικό ζητούμενο των επόμενων εκλογών ίσως δεν είναι μόνο το δίλημμα «σταθερότητα ή αλλαγή», αλλά η ικανότητα να συνδυαστούν και τα δύο με τρόπο παραγωγικό. Η χώρα χρειάζεται θεσμική συνέχεια, συνέπεια στον οικονομικό σχεδιασμό και μεταρρυθμίσεις που θα αξιολογούνται με διαφανή κριτήρια αποτελεσματικότητας. Η δημόσια διοίκηση πρέπει να γίνει εργαλείο ανάπτυξης και όχι τροχοπέδη, οι πολιτικές να μετρώνται όχι μόνο με όρους επικοινωνίας αλλά με δείκτες κοινωνικού και οικονομικού αντίκτυπου.

Αυτό προϋποθέτει πολιτικό σύστημα που θα θέτει στόχους πέρα από τον εκλογικό κύκλο, θα αξιολογεί με ειλικρίνεια τις αποτυχίες του και θα προσαρμόζει την πορεία του όταν χρειάζεται. Μόνο έτσι η «σταθερότητα» θα πάψει να είναι συνώνυμο της ακινησίας και η «αλλαγή» να εκλαμβάνεται ως άλμα στο κενό. Η επόμενη τετραετία, όποτε κι αν ξεκινήσει, θα πρέπει να είναι περίοδος σοβαρής δουλειάς, υλοποίησης και αποδείξεων, ώστε οι πολίτες να ξαναπιστέψουν ότι η πολιτική μπορεί να παράγει χειροπιαστά αποτελέσματα για τη ζωή τους.

Και κάτι τελευταίο

Ο 21^ος αιώνας θέλει πολιτική. Πολιτική με το π κεφαλαίο. Αυτό σημαίνει και επιλογές, δύσκολες ή εύκολες – σε κάθε περίπτωση πάντως επιλογές. Σημαίνει διευρυμένη αντίληψη και κατανόηση της διακύβευσης. Το business as usual έχει πεθάνει και μένει να το θάψουμε. Να το θάψουμε πριν μας θάψει.

Θέλει και ένα άλλο μοντέλο ηγεσίας – το βλέπουμε αυτό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ηγεσία που θα έχει και ιστορική αντίληψη, και εθνική αγκύρωση ( όπου εθνική βάλτε και ευρωπαϊκή). Που θα δίνει σημασία στην πολιτική ενότητα και στη συνοχή. Που θα αντιλαμβάνεται την επικράτεια όχι μόνον ως ενιαία αγορά αλλά ως μια ενιαία αξιακή επικράτεια που μεριμνά για περισσότερα. Που θα διατηρεί και θα φτιάχνει λαό και μέσα από συμβολικές πρωτοβουλίες. Χρειαζόμαστε ξανά έναν λόγο πολιτικό – όχι μόνο βίντεακια στο Tik Tok και κατά φαντασίαν «επικοινωνία» άνευ περιεχομένου.