Λούνα Παρκ, άρθρο στην εφημερίδα ΠΟΛΙΤΙΚΗ της 8/9/2024

 

 Η τραγωδία του Πευκοχωρίου με τον θάνατο του νεαρού σε χώρο αναψυχής κατ’ ευφημισμό λούνα παρκ, ξεσκεπάζει με έναν τραγικό τρόπο μια αποκρουστική πραγματικότητα. Όλα στον αυτόματο πιλότο, όλα εκ των υστέρων, κανένα σχέδιο, κανένας έλεγχος, καμία πρόνοια για το ύψιστο αγαθό της ζωής.

Εάν δεν μπορούμε να επιβάλλουμε πρόνοια για τη ζωή, έχει αξία να μιλήσουμε για βιώσιμη ανάπτυξη, για περιβαλλοντική ισορροπία, για αναγκαίες υποδομές και αλλαγή παραγωγικού υποδείγματος; Εάν ο καθείς μπορεί να στήσει, να ρευματοδοτήσει, να λειτουργήσει ό,τι θέλει, όπως το θέλει, όπου θέλει, έχει νόημα να μιλήσουμε για κυκλική οικονομία, αφαλάτωση, σχέδια εκκένωσης, συλλογή βρόχινου νερού, φυσικές μπαταρίες με αντλιοστάσια, φωτοβολταϊκά και ηλιακούς στις στέγες; Εάν το δόγμα είναι «βαράτε βιολιντζίδες είναι αρχοντικός ο 3μηνος καλοκαιρινός γάμος» έχει αξία να προσπαθήσουμε για κάτι πιο αξιοπρεπές;

Και ας περάσουμε σε πιο θεσμικές συζητήσεις – αγγίζουν τον Καλλικράτη.  Ένας δήμος που ψηφίζουν κάτι λιγότερο από 10.000 πολίτες και έχει διαμορφώσει μια ανάλογης κλίμακας και ποιότητας μηχανισμό και διοικητική μηχανή, που διοικείται από ένα πολιτικό προσωπικό ανάλογου βεληνεκούς και ικανοτήτων μπορεί να ανταπεξέλθει στις ανάγκες 500 και 600 χιλιάδων επισκεπτών μέσα σε 100 μόλις ημέρες το χρόνο; Προφανώς όχι. Αυτή η τόσο απλή διαπίστωση οδήγησε το πολιτικό προσωπικό εκεί, σε μια αναζήτηση χείρας βοηθείας, σε μια αναδιοργάνωση, σε μια προσπάθεια έστω έγκαιρου σχεδιασμού; Προφανώς όχι.

Όταν όμως μαζεύονται τόσες αρνήσεις και ελάχιστες καταφάσεις τότε το αποτέλεσμα νομοτελειακά είναι μία χαβούζα. Σε αυτά τα χρόνια που ζούμε, ευτυχώς υπάρχει το διαδίκτυο και μαθαίνουμε ότι διάφορες χώρες ανά τον κόσμο συζητούν για ζητήματα όπως υπερτουρισμός, επαναρρύθμιση, βιωσιμότητα κ.ο.κ. Ας είμαστε για λόγους οικονομίας της συζήτησης και λόγους ρεαλισμού κάπως πιο επιεικείς. Εντάξει, η βιωσιμότητα, η περιβαλλοντική ισορροπία, η ύδρευση, η κυκλική οικονομία είναι ζητήματα κάπως πιο «μεγάλα» και σίγουρα πιο απαιτητικά.

Δικαιούμαστε όμως ως πολίτες να θέλουμε από έναν τέτοιο δήμο, από κάθε τέτοιο δήμο τα εξής απλά. Μπορείτε αντί για στίβες σκουπιδιών να βάλετε υπόγειους κάδους; Μπορείτε στην είσοδο και την έξοδο κάθε χωριού να δημιουργήσετε κάποιους στοιχειώδεις χώρους στάθμευσης έστω για τα λεωφορεία; Μπορείτε να κουρέψετε τα φυτά που πνίγουν αυτόν ακόμη τον παλαιό και στενό δρόμο που διατρέχει όλο το πρώτο πόδι της Χαλκιδικής; Μπορείτε να ενισχύσετε τον φωτισμό κατά μήκος του οδικού αυτού δικτύου; Μπορείτε να διασφαλίσετε με τεχνικά εμπόδια των 10 ευρώ ότι δεν θα κλείνει ο μοναδικός δρόμος από διπλοπαρκαρισμένα γιατί σε περίπτωση ανάγκης θα πεθάνουμε σαν τα ποντίκια; Διαγραμμίσεις; Πεζοδρόμια; Κάτι; Μπορούμε να κάνουμε μπάνιο χωρίς τραπεζοκαθίσματα μέσα ( κυριολεκτικά μέσα) στο κύμα; Μπορείτε, μέχρι να βρούμε όλοι μαζί λύση για το νερό να περιορίσετε τις νέες πισίνες ή να αναγκάσετε να συλλέγουν βρόχινο νερό; Μπορείτε να πραγματοποιήσετε έναν έστω τυπικό έλεγχο εγγράφων και πιστοποιητικών κατά τη φάση της αδειοδότησης; Μπορείτε να μην αφήνετε αεροπανό σε όλο το μήκος του 1^ου ποδιού της Χαλκιδικής; Απλά πράγματα, ατζέντα της δεκαετίας του 1980 δηλαδή, όχι τίποτε σύνθετο.

Μια απάντηση που θα έλεγε «όχι, δυστυχώς δεν μπορούμε» θα ήταν πιο τίμια και θα μας ανάγκαζε όλους να δούμε τί πρέπει να γίνει. Γιατί το ότι πρέπει κάτι να γίνει είναι ηλίου φαεινότερο. Όχι μόνον για να μη θρηνούμε θύματα, αλλά για να μην θρηνήσουμε σε πολύ λίγα χρόνια έναν τόπο εξαιρετικής ομορφιάς, βλέποντάς τον να μετατρέπεται σε χαβούζα πολυτελείας και σε ένα ιδιότυπο φαρ ουεστ.

 

 

Μικρές καθημερινές συμβουλές σε όσους ηγούνται, άρθρο στη Voria.gr 10/08/2024

Λίγο πολύ όλοι αναγνωρίζουμε τις δομικές αδυναμίες αυτού που λέμε «κρατικός μηχανισμός» με πολλά κοινά στοιχεία και σε ιδιωτικούς. Συμφωνούμε όλοι ότι χρειάζονται αποφασιστικά βήματα λειτουργικού εκσυγχρονισμού δομών και υποδομών. Γίνονται κατά καιρούς προσπάθειες βελτίωσης – άλλοτε πιο πυκνές και συστηματικές άλλοτε πιο χαλαρές και άλλοτε καθόλου.

Σε συστήματα που η δομή είναι αδύναμη, ξεπερασμένη, χαμηλών δυνατοτήτων, χωρίς αυτοματισμούς, χωρίς παραγωγικότητα, ο ρόλος των προσώπων βαραίνει ακόμη περισσότερο. Μοιραία λοιπόν ο ρόλος του ηγέτη γίνεται πολύ σημαντικός.

Αναζητούν όλοι τον «χαρισματικό ηγέτη» - στο συλλογικό φαντασιακό μετατρέπεται σε μια μορφή με ιδιαίτερες ικανότητες που θα μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις ή θα μας οδηγήσει σε ένα λαμπρό μέλλον χωρίς τις κακοδαιμονίες που μας ταλανίζουν. Είναι λογική, αναμενόμενη και ανθρώπινη μια τέτοια σκέψη.

Η σύγχρονη ηγεσία χαρακτηρίζεται από ορισμένες ικανότητες και δεξιότητες που πρέπει να έχει αυτός που ηγείται.

Ενδεικτικά πρέπει :
-    Να διαθέτει την ικανότητα να ακούει και να συνθέτει - από πολλές και διαφορετικές πηγές πριν αποφασίσει.
-    Να έχει κάποια χαρίσματα στις διαπροσωπικές σχέσεις. Να κατανοεί τους ανθρώπους και τις ανάγκες τους. Να διαθέτει συναισθηματική νοημοσύνη.
-    Να επιλέγει συνεργάτες και να δημιουργεί ομάδες.
-    Να ξέρει πώς πρέπει να μιλήσει σε ορισμένες στιγμές. Να έχει κάποια ρητορική ικανότητα, να είναι σαφής αλλά συνάμα να «μιλά» και στις καρδιές των ανθρώπων, να μπορεί να διεγείρει το αξιακό τους σύστημα.
-    Να μπορεί να ξεχωρίσει πότε πρέπει να δράσει άμεσα και αποφασιστικά και πότε να δώσει χρόνο σε αναγκαίες επεξηγήσεις και ωρίμανση συνθηκών.
-    Να μπορεί να κινητοποιήσει πόρους, ενέργεια, δημιουργικότητα και να βάλει σε λειτουργία τη συλλογική ευφυΐα
-    Να έχει την ικανότητα να αναλύει μια περίπλοκη κατάσταση με όλες τις δυναμικές που αναπτύσσονται μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και την ικανότητα να σχεδιάζει μια στρατηγική.
-    Να κατανοεί τα λάθη σε όποιο επίπεδο και αν έχουν γίνει (στρατηγικά ή τακτικά).
-    Να μην απαρνείται την πραγματικότητα ούτε να αναζητεί αποδιοπομπαίους τράγους.
-    Να μπορεί να προσαρμόζεται σε ένα συνήθως μεταβαλλόμενο περιβάλλον.

Και αν αυτός που ηγείται τα έχει όλα αυτά, σημαίνει ότι λύνουμε τα δομικά προβλήματα; Είναι τόσο απλό; Προφανώς και όχι. Έχουμε όμως ένα σταθερό σημείο εκκίνησης και κάπου να πατήσουμε. 

Αυτός που ηγείται, τις περισσότερες φορές βρίσκεται σε μια συνεχή πίεση. Ένα αδιάκοπο ποτάμι υποχρεώσεων και «πρέπει» πλημμυρίζει το καθημερινό του πρόγραμμα. Σε συνθήκες «πλημμύρας» όλα φαντάζουν σημαντικά, ισοϋψή και βαρύνουσας σημασίας. Δεν υπάρχει χρόνος για καθαρό μυαλό, για brainstorming, για στρατηγική, για τίποτε δημιουργικό. Όλα είναι «πολυτέλειες». Αν επιτρέψεις όμως σε αυτή την δυναμική των πραγμάτων να σε καταπιεί – αυτή η δυναμική των πραγμάτων θα σε καταπιεί. Θα χάσεις γρήγορα τον έλεγχο, θα σωρεύεις κόπωση, θα πυκνώνουν οι λανθασμένες επιλογές, οι χρόνοι αντίδρασης και τα αντανακλαστικά θα πέφτουν. Το ποτάμι «των πρέπει» θα φουσκώσει ακόμη περισσότερο και θα σε παρασύρει εκεί που εκβάλει.

Για αυτήν την κατάσταση χρειάζεται αντίδοτο.
-    Βάλε διαδικασίες, τακτικές συσκέψεις, απολογισμούς στοχοθεσίες. Μείνε πιστός στις διαδικασίες. Κράτα σημειώσεις – scripta manent
-    Φτιάξε το ημερήσιο πρόγραμμά σου όπως εσύ το θέλεις και όχι όπως σου βγαίνει και κράτα χρόνο για τον εαυτό σου, για να εργάζεσαι και να διεκπεραιώνεις τη δουλειά σου.
-    Διάλεξε προσεκτικά συνεργάτες και μοίρασε δουλειά σε αυτούς. Δώσε χώρο στη δημιουργικότητα και προσπάθησε να αξιοποιήσεις στο έπακρο τις δεξιότητές τους.
-    Προσπάθησε να διακρίνεις τη στρατηγική από την τακτική. Δεν είναι όλα τα ζητήματα σημαντικά – το 60% όσων φαντάζουν σημαντικά μπορούν να λυθούν δευτερευόντως.
-    Μάθε να ακούς όσους σου λένε τα άσχημα και όχι τα εύκολα – συνήθως οι πρώτοι έχουν δίκιο.
-    Φτιάξε ένα παράλληλο - αυτόνομο σύστημα πληροφόρησης και ενημέρωσης έξω από το δικό σου περιβάλλον εργασίας.
-    Αξιοποίησε μικρά χρονικά διαστήματα μόνο για δημιουργική συζήτηση.
-    Κράτα μερικές από τις δραστηριότητες που σε ευχαριστούν και νοηματοδοτούν τη ζωή σου. Ξεκούραση – διατροφή – εκγύμναση είναι εκ των ων ουκ άνευ.

Ο αγώνας είναι συνήθως μαραθώνιος και όχι σπριντ. Όλες αυτές οι οδηγίες – όσο εύκολες και αν ακούγονται – είναι πάρα πολύ δύσκολο να τηρηθούν. Αξίζει όμως αυτός που ηγείται να τις έχει πάντα κατά νου. Είναι μικρές συμβουλές που τον κρατούν γειωμένο στην πραγματικότητα και κοντά στις αντιλήψεις που έχει η κοινωνία, του δίνουν το πλεονέκτημα της καθαρής ματιάς και της στρατηγικής επιλογής.

 το άρθρο δημοσιεύτηκε 10/08/2024 στη Voria.gr

ΠΑΣΟΚ: Πέντε προϋποθέσεις ανάκαμψης, άρθρο στη Voria.gr 6/7/2024

Το ΠΑ.ΣΟ.Κ τη δεδομένη χρονική στιγμή έχει πέσει θύμα των προσδοκιών που καλλιέργησε. Η δεύτερη θέση στις ευρωεκλογές ήταν ένας ρητός και άρρητος, λογικός και σωστός στόχος που όμως δεν επιτεύχθηκε.

Από την άλλη η πορεία του είναι ανοδική και αυτό δεν είναι αμελητέο. Αυτό που έχει προκαλέσει τις εσωκομματικές εξελίξεις στο ΠΑ.ΣΟ.Κ, κατά την εκτίμησή μου, δεν είναι το εκλογικό αποτέλεσμα αυτό καθ’ αυτό, καθώς δεν είναι ένα αποτέλεσμα αρνητικό. Είναι η αγωνιά για την αδυναμία κεφαλαιοποίησης της διαφαινόμενης υποχώρησης των άλλων δύο κομμάτων του μικρού και καχεκτικού δικομματισμού των τελευταίων ετών. Και ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ στις εθνικές του 2023 αλλά και η Νέα Δημοκρατία στις ευρωεκλογές του 2024 έχουν υποστεί σημαντικό πλήγμα. Εκλογικά πλήγματα που φανερώνουν όχι μια απλή πρόσκαιρη δυσαρέσκεια αλλά μια συστηματική πλέον αναζήτηση εναλλακτικών επιλογών. 

Σε αυτήν λοιπόν τη θεωρητικά ευνοϊκή συγκυρία για το ίδιο, το ΠΑ.ΣΟ.Κ δεν τα κατάφερε αρκούντως. Ήταν ή είναι εύκολο να τα καταφέρει; Η απάντηση είναι όχι, είναι δύσκολο - είναι μια υπόθεση πολυπαραγοντική και υπάρχουν πολλές προϋποθέσεις. Έχει κάνει βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση; Ναι, έχει κάνει  συστηματικές προσπάθειες οργανωτικά και προγραμματικά με θετικά αποτελέσματα. Έχει επανατοποθετηθεί προγραμματικά στον άξονα αριστεράς και δεξιάς (προόδου και συντήρησης) και παρουσιάζει μια συνέπεια αρχών και στόχων. 

Τι είναι αυτό που του λείπει τότε; 

Πρώτον απαιτείται μια άλλη αντίληψη του ιστορικού και πολιτικού χρόνου. Στην πραγματική ζωή ενεργείς με βάση την ανάλυση περιβάλλοντος. Μπορεί η στρατηγική σου να είναι εκ των πραγμάτων του μακρού χρόνου όμως εάν οι συνθήκες το απαιτούν, επιταχύνεις. Τα παράθυρα ευκαιρίας δεν μένουν για πάντα ανοιχτά, το πολιτικό κενό μπορεί να καλυφθεί από άλλους παίκτες – ετοιμοπόλεμους και πιο αποφασισμένους από εσένα. Η μεταμνημονιακή και μεταπανδημική κατάσταση στη χώρα φωνάζει από μακριά ότι απαιτείται εδώ και τώρα μια εναλλακτική στην διαχείριση της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας από σημαντικά τμήματα της κοινωνίας. Η Νέα Δημοκρατία είχε την δική της διαχειριστική πρόταση που για σειρά ετών ήταν απολύτως κυρίαρχη. Στη δημοκρατία όμως χρειαζόμαστε τουλάχιστον δύο τέτοιες προτάσεις.

Δεύτερον, το ΠΑ.ΣΟ.Κ και λόγω της τρομακτικής του συρρίκνωσης από κόμμα του 45% σε κόμμα του 5% μετατράπηκε σε κλειστό club.Είναι λογικό όταν σου επιτίθενται όλοι και όλοι θέλουν να διαμοιράσουν τα ιμάτιά σου επί μία δεκαετία, εσύ να συσπειρώνεσαι, να μπαίνεις μέσα στα τείχη και να μετράς στρατιώτες και προμήθειες. Όταν όμως η πολιορκία λύνεται και έχεις επιβιώσει δικαιωμένος, αλλάζεις στρατηγική. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ είναι ένα αυθεντικά προοδευτικό κόμμα με κλειστές όμως νοοτροπίες, τακτικές και λειτουργίες. Αδυνατεί να θυμηθεί πως είναι να τα ανοίγεις όλα, διόδους, πόρτες, γραφεία και να πηγαίνεις στον κόσμο, εκεί που ζει, εργάζεται, πονά και δυσκολεύεται. Η λειτουργία ενός κόμματος όμως είναι και πολιτικό ζήτημα. Άμεση μετακίνηση από το «κλειστό» στο «ανοιχτό». Δεν χρειάζεται να ανακαλύψει την πυρίτιδα – το έκανε τις δεκαετίες του 1970 -1980 – 1990, πρέπει να το θυμηθεί. «Ανοιχτό» σημαίνει σύνθεση, αξιοποίηση, απάλειψη εμποδίων εισόδου, συμμετοχή και λογοδοσία. «Ανοιχτό» από την κορυφή μέχρι τα «νύχια».

Τρίτον, κόμμα ή παράταξη; Το ΠΑ.ΣΟ.Κ σήμερα είναι κόμμα. Ο ιστορικός πολιτικός του ρόλος, το dna του, οι θύμισες που το πλαισιώνουν, του λένε «γίνε παράταξη». Αυτό σημαίνει ότι η πρότασή του οφείλει να είναι ευθέως ανταγωνιστική προς αυτήν την Νέας Δημοκρατίας, η απεύθυνσή του ευρεία και όχι περιορισμένη, οι θέσεις του και η τακτική του να έχουν ευρυχωρία και κρουστότητα. Ως ένα κόμμα – ακόμη και μεσαίου μεγέθους που θα δρα εξισορροπητικά ως μπαλαντέρ, το ΠΑ.ΣΟ.Κ δεν μπορεί να υπάρξει. Ένα τέτοιο κόμμα μπορεί να υπάρξει αλλά δεν θα είναι το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Με αυτό αναμετριέται ο νυν πρόεδρος και αυτό υπόσχονται ότι θα κάνουν οι ανθυποψήφιοί του. 

Τέταρτον, για το ΠΑ.ΣΟ.Κ ο δρόμος της επιτυχίας περνάει μέσα από μια μαγική λέξη. Προσδοκία. Είναι δικό του ιστορικό και πολιτικό χρέος να δημιουργήσει ξανά μια κάποια προσδοκία. Όχι την προσδοκία του 1981 αλλά σίγουρα μια νέα «υπόσχεση». Όσοι απέχουν από τις εκλογές σταδιακά αυξάνονται από το 2009 – αποτέλεσμα της στενότητας του πολιτικού συστήματος. Είναι και αυτό ένα μεγάλο «πρέπει» για το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Μια συνταγή μου έρχεται στο μυαλό – αυτή της τακτικής του Μπαρακ Ομπάμα το 2008 που βασίστηκε θεμελιωδώς στην κινητοποίηση. Ελπίδα, όραμα, αλλαγή – ή αλλιώς «πείτε κάτι για μένα, κάτι που να με αφορά και να με κάνει να ελπίσω».

Πέμπτο, ανισότητες. Ένα αυθεντικά σοσιαλιστικό/ σοσιαλδημοκρατικό κόμμα που διαβάζει σωστά την εποχή και βλέπει τις (με ευρωπαϊκούς όρους) κόκκινες περιοχές του ευρωπαϊκού χάρτη να μαυρίζουν, οφείλει να δώσει μια πειστική απάντηση στο οξύ κοινωνικό ζήτημα. Οι εισοδηματικές ανισότητες είναι το μείζον ζήτημα που πρέπει να απαντηθεί επίσης εδώ και τώρα. Αναδιανομή πλούτου, ευκαιριών, ισχύος και αλλαγή προτεραιοτήτων. Σαφής ατζέντα δεσμεύσεων με πρώτο ζήτημα αυτό – το κοινωνικό. Όλα τα άλλα, σημαντικά ή λιγότερο σημαντικά, ακολουθούν. Αν δεν έχεις μια ρεαλιστική πρόταση για τα τμήματα που διαβιούν κάτω από τα όρια της φτώχειας αλλά και για εκείνα που φοβούνται μια απολύτως πιθανή υποχώρησή τους, εάν δεν μπορείς να μιλήσεις στην μειούμενη μεσαία τάξη που ζει με τη διαρκή επισφάλεια στα αστικά κέντρα κυρίως, κάθε συζήτηση για μια σειρά άλλων ζητημάτων εκλαμβάνεται ως υπεκφυγή από το μείζον.

Οι υποψηφιότητες για την αρχηγία του ΠΑ.ΣΟ.Κ πρέπει να συνδεθούν με ατζέντα, να καταδείξουν προτεραιότητες, να πείσουν για ένα στοιχειώδες σχέδιο λειτουργίας, παραγωγής πολιτικής αλλά και να προϊδεάσουν για τον τρόπο που φαντάζονται την καθημερινή πολιτική μάχη και με όρους επικοινωνίας. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ στον ιστορικό χρόνο 2015- 2024 τα πήγε καλά. Σήμερα όμως το ζητούμενο δεν είναι η επιβίωσή του αλλά η προοπτική της διακυβέρνησης. Σε κάθε περίπτωση οι εξελίξεις πρέπει να είναι ενδιαφέρουσες. Εάν δεν είναι, τότε ο νέος πρόεδρος, όποιος και αν είναι, θα ξεκινήσει από πιο χαμηλές θέσεις.